یکی از سازهای اصیل ایرانی نی هفت بند است.
این ساز همانطور که از اسمش پیداست از گیاه نی ساخته میشود.
برای ساختن آن از سر گیاه نی هفت بندد شمرده و انتهای آن را برش میدهند.
البته به تازگی این ساز را به صورت مصنوعی نیز میسازند.
این ساز دارای ۵ سوراخ جلو و یک سوراخ در پشت آن است.
برخلاف چیزی که به نظر میآیند انگشت گذاری در ساز نی بسیار آسان است اما قسمت سخت آن صداسازی با این ساز است.
شیوه نوازندگی نی در حالت کلی قرار دادن این ساز بین دو دندان نیش و لوله کردن زبان و قرار دادن آن پایین ساز است.
ساز نی دلیل اصلی پابرجا بودن و حضورش در ارکسترهای موسیقی را مدیون نوازندگان این ساز است.
چرا که اصول نوازندگی نی را به طور کامل حفظ کرده و آن را سینه به سینه منتقل کرده اند و حتی در طی سالیان آن را با موسیقی ایرانی مطابقت داده اند.
دیگر علت این امر آسان بودن نوازندگی این ساز است.
همچنین میتوان گفت ساز نی تنها سازی است که تمام ردیف های دستگاه های موسیقی ایرانی را میتوان روی آن اجرا کرد.
گرچه نی را به شیوه های مختلفی مینوازند به طوری که حتی میتوان با کمی اغراق گفت که هرکس روش نواختن مخصوص خودش را دارد.
اما به طور کلی شیوه های نوازندگی ساز نی به دو روش تقسیم میشود.
این مقاله قصد دارد روش لبی را به شما معرفی کند.
تعداد این الگوها ۱۳ عدد میباشد
از الگوی DOکوک یعنی بلندترین نی شروع و به صورت فواصل کروماتیک تا اکتاو بعد یعنی نی DOکوک کوچک که کوتاه ترین نی است،ساخته میشود.
البته این بدان معنا نیست که نی هایی بلندتر یا کوتاهتر از فواصل فوق نتوان ساخت.
تنوع طولی نی به دلیل عدم امکان کوک کردن است؛
به همین جهت نی را در اندازه های مختلفی می سازند که این خلا برطرف شود.
در واقع کوتاهی و بلندی نی مانند شل کردن و سفت کردن سیم سازهای زهی و مضرابی است،
یعنی هر چقدر نی بلندتر باشد، صدای بم تری تولید و هر چه کوتاهتر شود صدای زیرتری تولید می کند.
تولید صدا از نی به دو گونه متفاوت است.
حالت اول به اصطلاح فرم ” لبی” نام دارد که نوازنده در این روش نی را به صورت مایل روی لبهای خود قرار داده
و با ایجاد یک باریکه هوایی بوسیله روزنه بین دو لب و برخورد این باریکه به تیغه سر نی، صدا تولید میکند.
پهنای تیغه سرنی در این حالت هر چقدر دارای ضخامت کمتری باشد، صدای تولید شده از نی،شفافتر خواهد بود.
