یادگیری اصول هر کاری موجب می‌شود آن را درست‌تر و باکیفیت‌تر به سرانجام برسانیم و بی‌خود زمان و انرژی‌مان را به هدر ندهیم و در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی کنیم. یکی از اصول مهم در نگارش رساله دکتری که نخستین گام اساسی آن نیز محسوب می‌شود، انتخاب موضوع رساله دکتری با توجه به استانداردها و نکات مهم آن است. اگر در این مرحله، آگاهانه و صحیح پیش برویم و به بایدها و نبایدهای این انتخاب مهم با دقت توجه و عمل کنیم، مسیر پژوهش و انجام رساله دکتری هموارتر و مسلما راحت‌تر خواهد شد و بدیهی است آرامش ما به تمرکز و به دست آوردن نتیجه عالی کمک شایانی خواهد کرد. در این مطلب نکات مهم انتخاب موضوع تز دکتری را یادآوری می‌کنیم تا شما با ظرایف و حساسیت‌های این مرحله بیشتر آشنا شوید.
بایدها و نبایدهای انتخاب موضوع رساله دکتری
در انتخاب موضوع تز دکتری باید چندین نکته مهم و ضروری را مد نظر قرار دهید که عبارت‌اند از:
رمز موفقیت در هر کاری عشق و علاقه است؛ وقتی کاری را دوست داشته باشیم، حتما برایش تلاش می‌کنیم. بنابراین نخستین گام، مشخص کردن علاقه‌تان است؛ موضوعی را انتخاب کنید که برای‌تان جذاب باشد و در شما انگیزه مطالعه و پژوهشی گسترده و کامل ایجاد کند. شما باید به موضوع پژوهش‌تان علاقه فراوان داشته باشید و مباحث آن برای‌تان جالب باشد تا به کسب اطلاعات بیشتر و مطالعات کامل‌تر ترغیب شوید و در مسیر طولانی نگارش رساله دکتری خسته و دلزده نشوید.
پیشنهاد می‌کنیم موضوعی را انتخاب کنید که در حوزه علایق استاد راهنمای‌تان باشد، زیرا در این صورت، کمک و پشتیبانی بیشتری از سوی او دریافت خواهید کرد.
اگر موضوعی که انتخاب کرده‌اید، شرایط لازم برای تحقیق را نداشت و استاد راهنمای‌تان نیز آن را رد کرد، بلافاصله موضوع را تغییر دهید و زمان از دست ندهید.
به یک ایده و موضوع در ابتدای کار بسنده نکنید تا اگر خواستید موضوع‌تان را عوض کنید، ایده‌های دیگرتان را با استاد راهنمای‌تان در میان بگذارید و به‌سرعت کار را شروع کنید.
درباره موضوع‌تان نظرهای دیگران را بشنوید و پیشنهادهای مختلف را نیز بررسی کنید.
باید موضوعی که انتخاب می‌کنید، به‌روز و جدید باشد و قبلا به آن پرداخته نشده باشد؛ پس حتما این مسئله را بررسی کنید.
جذابیت در انتخاب موضوع تز دکتری بسیار مهم است؛ بر همین اساس، موضوعی را انتخاب کنید که نو، خلاقانه، کاربردی و در مسیر پیشرفت علمی جامعه راهگشا باشد.
دغدغه‌مند باشید و موضوعی را برگزینید که ارزشمند باشد و مسئله یا مشکلی را در جامعه حل کند.
توجه کنید که شما باید تخصص، مهارت و توانمندی لازم برای تحقیق و جستجو در حوزه موضوع منتخب خود را داشته باشید؛ مثلا توانایی در گردآوری اطلاعات لازم، آنالیز داده‌ها، ایده‌پردازی و…
رویاپردازی نکنید و موضوعی را انتخاب کنید که منطبق بر واقعیت و منطقی باشد؛ تخیلات فقط شما را از هدف اصلی‌تان دور خواهد کرد.
موضوع‌تان را بر مبنای پرسش‌ها و فرضیات قابل قبول انتخاب کنید و به همین ترتیب، پاسخ‌هایی مناسب و شفاف برای‌شان ارائه دهید.
موضوعی را انتخاب کنید که بتوانید از آن مقاله‌ای جذاب استخراج و در مجلات معتبر چاپ کنید.
باید از مشاوره استادان مختلف برای انتخاب موضوع رساله دکتری استفاده کنید و تمام جوانب کار را به طور دقیق بسنجید.
مطالعه و جستجوی همه‌جانبه مرحله مهمی است؛ شما باید منابع علمی معتبر و بزرگ (کتاب، مقاله، وبسایت و…) در حوزه تحقیقاتی‌تان را با دقت و حوصله بخوانید و اطلاعات خود را درباره موضوع منتخب‌تان تکمیل کنید. فراموش نکنید که نکات مهم و موضوعاتی که حین مطالعه به ذهن‌تان می‌رسد، یادداشت کنید تا به‌موقع به آن‌ها بپردازید.
باید زاویه دیدتان را گسترش دهید و به موضوع مورد نظرتان همه‌جانبه نگاه کنید و اطلاعات مورد نیازتان را بررسی کنید.
نکته مهم بعدی در انتخاب موضوع رساله دکتری تعیین مسیر تحقیقات و روش درست آن است؛ یعنی باید به طور منطقی و دقیق و البته با در نظر گرفتن همه مسائل مهم و منابع موجود مراحل پژوهش‌تان را برنامه‌ریزی کنید؛ مسائلی مثل جامعه آماری، روش نمونه‌گیری، ابزار گردآوری داده‌ها، روش‌های آماری و آزمون‌ها، نحوه اجرای مراحل عملی و…
روش‌های تحقیق متناسب با موضوع‌تان را با مشورت استاد راهنمای‌تان بررسی کنید و بهترین روش را انتخاب کنید.
باید برای انجام رساله دکتری و تک‌تک مراحل آن زمان‌بندی کنید. دقت کنید که زمان‌بندی خود را منطقی و دقیق و بر اساس گستردگی مباحث و مسائل پیرامون آن انجام دهید و عوامل مختلف مانند منابع، امکانات، محدودیت‌ها، منطقه جغرافیایی، جامعه آماری، فرصت ارائه رساله و… را حتما در نظر بگیرید.
باید از دسترس بودن منابع و امکانات مورد نیاز پژوهش‌تان مطمئن باشید؛ نیازهای علمی‌تان را بررسی کنید و به جزئیات دقت کنید تا در میانه راه متوقف نشوید و زمان، انرژی و پول‌تان را هدر ندهید. شرایط پژوهش، محدودیت‌ها و موانع احتمالی را از زوایای مختلف بررسی کنید، چراکه هر رشته و گرایش‌های تخصصی آن ویژگی‌های خاصی دارد و سنجیدن آن‌ها، ارزیابی منابع و امکانات و برنامه‌ریزی برای مطالعه در آن حوزه الزامی است و پیش‌نیاز انتخاب موضوع تز دکتری است.
با پیشرفت کار باید به‌تدریج دامنه تحقیقات خود را محدود کنید؛ یعنی دامنه موضوع‌تان را از حیث مکان و زمان و ماهیتش و نیز جامعه آماری محدود کنید و اصلاحات لازم را انجام دهید تا به پرسش‌ها و فرضیات نهایی پژوهش‌تان برسید.
در نهایت، پس از انتخاب موضوع رساله دکتری یک عنوان مناسب و جذاب برایش برگزینید. انتخاب عنوان رساله بسیار مهم و حساس است؛ باید عنوانی انتخاب کنید که هم نظرات را جلب کند، هم موضوع رساله را به صورتی جذاب نمایان سازد.
دانشجویان عزیز لطفا برای آگاهی بیشتر در زمینه انجام رساله دکتری مطالب زیر را در همین سایت بخوانید و از نکات کاربردی و ترفندهای مفید ارائه‌شده در آن‌ها استفاده کنید:
