یکی از مهمترین دغدغههای دانشجویان و محققان هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI است؛ مقالهای که در یکی از مجلات نمایهشده توسط موسسه ISI چاپ شود، اما پیش از وارد شدن به بحث هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI لازم است ابتدا تعریفی مختصر از مجلات ISI داشته باشیم.
ISI مخخف نام موسسه Institute for Scientific Information است که فهرست کتابها، ژورنالها و مقالات علمی مهم دنیا را گردآوری میکند. ISI منبعی غنی و قدیمی از اطلاعات کتابشناختی است که تجزیه و تحلیل آماری جامعی از نتایج آخرین یافتهها و دستاوردهای علمی و تخصصی منتشرشده در ژورنالهای معتبر جهان را ارائه میکند. این موسسه توسط یوجین گارفیلد در سال 1960 تاسیس شد، اما در سال 1992 توسط موسسه علمی تامسون رویترز خریده شد.
ISI به دلیل ارزیابی دقیق و سالانه مجلات علمی براساس معیارها و استانداردهای سخت خود و بالا بودن اعتبار علمیاش از محبوبیت خاصی بین جوامع تحقیقاتی و استادان برجسته جهان برخوردار است.
مجلات ISI دو نوع هستند: 1. ایمپکتدار (Impact Factor) و 2. بدون ایمپکت (ISI Listed)
شاخص Impact Factor یا ضریب تاثیرگذاری مقدار تاثیری است که یک مقاله بر مقالههای دیگر میگذارد؛ مثلا تعداد ارجاع به آن مقاله در یک بازه زمانی مشخص. بدین ترتیب با مقایسه ضریب تاثیر (IF) مجلات در یک حوزه واحد، میشود از ارزش و اعتبار آنها در آن زمینه آگاه شد.
ژورنالهای ایمپکتدار رتبه علمی بالاتری دارند و چاپ مقاله در آنها بسیار سخت است، اما مجلات بدون ایمپکت داوری راحتتری دارند و در ردهبندی علمی در رتبه پایینتری نسبت به مجلات ایمپکتدار قرار دارند.
هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI بسته به نوع مجلات متفاوت است و از این بابت مجلات به دو دسته تقسیم میشوند:
مقالات مجلات open access در وبسایت مجله در دسترس کاربران است و پژوهشگران میتوانند بهطور رایگان همه مقالات آن را دانلود کنند. تمام هزینه چاپ مقاله علمی پژوهشی در این نوع مجلات از نویسندگان مقالات آن گرفته میشود و مولفان تنها حامی مالی برای تامین هزینههای نشر این مجلاتاند. بهطور خلاصه، این مجلات برای نویسندگان پولی و برای خوانندگان رایگان است.
مجلات close access از نویسندگان هزینهای دریافت نمیکنند و بهطور رایگان مقالات را چاپ میکنند، اما خوانندگان برای دانلود مقالات باید حق آبونمان آن مجله را پرداخت کنند؛ بدین ترتیب این مجلات از فروش مقالات خود درآمدزایی میکنند. این مجلات با نویسندگان قرارداد کپیرایت امضا میکنند و حق اشتراکگذاری مقاله را بر عهده میگیرند. بهطور خلاصه، این مجلات برای نویسندگان رایگان و برای خوانندگان پولی است.
البته نوع دیگری از مجلات هم هستند که زیرمجموعه مجلات open access قرار میگیرند؛ این مجلات علاوه بر اینکه برای خوانندگان رایگان است و آنها میتوانند بدون پرداخت پول به آرشیو مقالات دسترسی داشته باشند، برای نویسندگان هم پولی نیست و آنها بابت چاپ مقالاتشان در آن مجله هزینهای پرداخت نمیکنند.
البته بدیهی است که چاپ هر مجله مستلزم صرف هزینههایی قابل توجه است، بنابراین مجلات open access معمولا برای تامین بودجه لازم از نهادهای خصوصی یا دولتی و دانشگاهی کمک میگیرند و هدف خود را نشر علم و دانش و تکنولوژی قرار دادهاند.
گفتنی است برخی از مجلات هم هستند که از نوع مجلات close access محسوب میشوند، اما علاوه بر اینکه خوانندگان برای استفاده از مقالات آن باید هزینه بپردازند، از نویسندگان مقالات هم برای چاپ مقاله علمی پژوهشیشان پول دریافت میکنند.
آیا مجلات Open access از ارزش و اعتبار کافی برای چاپ مقالات ISI برخوردارند؟ این پرسشی است که بسیاری از نویسندگان و محققان پیش از چاپ مقاله علمی پژوهشی خود در این نوع مجلات در ذهن دارند. برخی استادان و دانشجویان بر این باورند که مجلات Open access فاقد اعتبارند؛ به عبارت دیگر آنها معتقدند مجلهای که به رایگان مقالاتش را در دسترس خوانندگان قرار میدهد، حتما مقالاتش سطح علمی پایینی دارند؛ در حالی که این باور کاملا اشتباه است و اعتبار مجلات به هزینه چاپ یا فروش آنها ارتباطی ندارد، بلکه براساس ایمپکت فکتور یا ضریب تاثیر سنجیده میشود و دریافت هزینه چاپ مقاله ISI از طرف مجلات برای تامین بودجههای نشر کاملا رایج و معمول است. این کار برای چاپ مقاله در مجلات ISC (مجلاتی که در پایگاه استنادی جهان اسلام ایندکس میشوند) و مجلات SCOPUS (مجلات نمایهشده در پایگاه اسکوپوس) و همچنین مجلات علمی و پژوهشی داخلی مرسوم است.
یادآور میشویم که مجلات JCR یا Journal Citation Reports اغلب close access هستند؛ مجلاتی که با رعایت قوانین و استانداردهای علمی موسسه ISI جزء معتبرترین ژورنالهای علمی جهان و ایمپکتدار (Impact Factor) هستند.
همچنین مجلات ISI listed (بدون ایمپکت) معمولا open access هستند.
هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI
همانطور که اشاره کردیم، مجلات open access از نویسندگان برای چاپ مقالات ISI هزینه دریافت میکنند، اما هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI همواره ثابت و یکسان نیست و بسته به نوع مجله و البته گاهی کیفیت آن متفاوت است. همچنین این هزینهها اغلب به دلار و یورو از نویسندگان گرفته میشوند. نکته دیگر اینکه علاوه بر هزینه پذیرش و چاپ مقاله ISI، هزینه چاپ سریع مقاله ISI نیز وجود دارد و شامل حال نویسندگانی میشود که تمایل دارند مقالات آنها در زمان کوتاهتری داوری و چاپ شود؛ به عبارت دیگر این امکان در نظر گرفته شده تا پژوهشگرانی که میخواهند آثارشان سریع و بهطور اختصاصی داوری و مقالهشان در صورت تایید بدون نوبت چاپ شود، با پرداخت مبلغی بیشتر از هزینه چاپ، این امر برایشان میسر شود.