سیا ارمجانی هنرمند مشهور ایرانی در آمریکا 7 شهریور 1399 چشم از جهان فروبست.
سیاوش ارمجانی مشهور به سیا ارمجانی در سال 1318 متولد شد و زمانی که 21 سال داشت به سفارش پدرش ایران را ترک کرد. یعنی سال 1339. او به تحصیل در رشته هایی در دانشگاه مشغول شد که دنبال کردن آن ها تقریبا باورنکردنی است. او در رشته های فلسفه، انسان شناسی و ریاضیات درس خواند. با وجود همه این ها آنچه که سیا ارمجانی را بیشتر از همه سرگرم کرد، یعنی در واقع یک سرگرمی برای یک عمر، مجسمه سازی و معماری بود. ترکیب مجسمه سازی و معماری برای او هنر چیدمان یا اینستالیشن بود. سیا ارمجانی یکی از مشهورترین و مهم ترین هنرمندان در زمینه هنر چیدمان یا هنر اینستالیشن بود.
اگر بخواهیم خیلی به زبان ساده از اینستالیشن بگوییم، هنر اینستالیشن یا چیدمان اغلب به هنرهایی که گفته می شوند که در یک فضای داخلی به نمایش در می آیند و با محیط رابطه تنگاتنگی دارد. فرق مجسمه با اینستالیشن در این مسئله است که مجسمه ارتباطی با فضا و معماری محیط ندارد. شما یک مجسمه را می توانید در هر نمایشگاهی به نمایش بگذارید و یا حتی به خانه ببرید. این در حالی است که اینستالیشن برای یک محیط خاص خلق می شود. برای همین هم اغلب اینستالیشن ها در موزه ها ساخته می شوند. هرچند وجود اینستالیشن محدود به موزه های هنری نیست. آن ها می توانند برای محیط های خصوصی و عمومی ساخته شوند.
به طور کلی هنر اینستالیشن یک مجسمه را برای یک معماری خاص طراحی و خلق می کند. یکی از نمونه هایی که احتمالا از اینستالیشن دیده اید، درخت های کیارستمی در طبقه دوم خانه هنرمندان تهران است که به محض بالا رفتن از پله ها آن ها را می بینید.
بخش عمده ای از آثار سیاوش ارمجانی را هنر اینستالیشن در بر می گیرد.
مشعل المپیک تابستانی ۱۹۹۶ در آتلانتا، برج و پل جزیره Staten در نیویورک، Round Gazebo در نیس، فرانسه، و پل Irene Hixon Whitney در مینیاپولیس از مهم ترین آثار سیا ارمجانی هستند.
درباره سیا ارمجانی نوشته اند که:
آثار این هنرمند در سراسر ایالات متحده، اروپا و ایران شناخته شده است. تمرکز فعالیت او بر معماری و هنر چیدمان است. اغلب اوقات آثار او با الهام از سنت‌های ایران در کنار تاریخ هنر اروپا است ... نخستین آثار او عمیقا با میراث ملی این هنرمند آمیخته بود. «ارمجانی» در سال ۱۹۵۸ میلادی بر روی پیراهنی که به پدرش تعلق داشت اشعاری از «حافظ» شاعر ایرانی نوشته بود.
در واقع برگ برنده ای که سیا ارمجانی همواره در آثار خود داشت همین بود. استفاده به جا از آنچه در 21 سال زندگی ایرانی به همراه آورده بود.
یکی از آثار سیا ارمجانی تحت عنوان مقبره ها یا آرامگاه ها؛ به تصویرگری آرامگاه شاعران، فیلسوف ها و افرادی که بر زندگی و افکار این هنرمند تاثیر داشته اند می پردازد. او تقریبا چیزی نزدیک به 40 سال برای طراحی این مجموعه تلاش کرد. او برای تمامی افرادی که در افکارش تاثیر داشته اند مقبره ای مطابق آن چه که در ذهن داشت طراحی کرده بود. به عنوان مثال او برای نیما یوشیج مقبره ای با سقف شیروانی دار شمالی طراحی کرده است و همزمان نوآوری جذاب معماری این مقبره نوآوری شعر نو نیمایی را تداعی می کند. او برای هایدگر، آدورنو و حتی حافظ و در آخر خودش مقبره طراحی کرده است.
مقبره آخر با نام آخرین مقبره یا مینیاپولیس مکتوب نمای شهری اطراف استودیوی ارمجانی است. او همه تقریبا همه زندگی ش را در همین شهر مانده بود. این مقبره تصویری به اندازه 5 متر مربع و نمایی از تمامی این شهر است در حالی که اشعار فارسی بسیاری در زمینه آن دیده می شود. او در خصوص اشعار گفته است که ذهنش پر از اشعاری است که بیشتر آن ها را در دوران مدرسه به اجبار حتی حفظ کرده بوده است و حالا از ذهنش نمی روند.
مینیاپولیس مکتوب به گفته خود سیا ارمجانی مقبره خودش است. طرحی از مینیاپولیسی که تمام عمر در آن زندگی کرده است و پس زمینه ای از اشعار فارسی ای که مدام در ذهنش تکرار می شود و کودکی و نوجوانی را در میان آن ها سپری کرده است.
سیا ارمجانی در 7 شهریور ماه 1399 در سن 81 سالگی مینیاپولیس درگذشت.
