نقره فلزی گرانبها است که در صنایع متفاوتی از جواهرسازی، الکترونیک، پزشکی و نظامی کاربرد دارد. این عنصر بالاترین رسانش الکتریکی و حرارتی را در بین فلزات دارا است که کاربرد گسترده اش مرهون این خاصیت و گرانبهایی آن است. فلز نقره ماهیتی نرم و رنگی سفید دارد که با توجه به سرعت بالای اکسید شدن بعد از گذشت مدتی سطح نقره کدر میشود. با افزودن عناصر آلیاژی که کنترل کننده نرخ اکسید شدن نقره هستند مانند طلا، تیتانیم، پالادیم و ایندیم میتوان مقاومت در برابر اکسیداسیون و خوردگی نقره را افزایش داد.
یکی از آلیاژهای پر کاربرد پایه نقره در صنایع هسته ای و پزشکی به ویژه کاشتنیهای دندانی، آلیاژهای سیلوادیوم است.حضور پالادیم در مقادیر مختلف در کنار نقره سبب افزایش خاصیت درخشش از طریق کاهش میزان تشکیل سولفید نقره و کاهش میزان اکسیداسیون میشود.با توجه به شکل ظاهری جواهرآلات به ویژه انگشتری که در بردارنده ظریف کاریهای بسیار است، اهمیت دقت در ریخته گری، مانند تهیه ذوب تمیز ،سرعت ریخته گری و سرعت انجماد اثر مستقیم روی کیفیت تمامکاری نقوش برجسته و فرورفته، به صورت حکاکی با ابزارهای دستی همانند سوهان زنی و قلمزنی دارد.
در ریخته گری آلیاژهای پایه نقره با توجه به نرخ بالای اکسیداسیون نقره و افزودنیهای مرسوم آن باید تمهیدات ویژهای در راستای ذوب، آلیاژسازی و ریخته گری آنها در نظر گرفت. قیمت بالای افزودنی هایی مانند پالادیم، پلاتین، طلا و ایندیم اهمیت محاسبات دقیق و شبیه سازی در حین آلیاژسازی را برای رسیدن به ترکیب مدنظر و میزان دقیق افزودنی ها دو چندان میکند. برای کاهش استفاده از طلا در صنایع پزشکی و جواهرسازی آلیاژ سیلوادیوم به جهت صرفه اقتصادی و داشتن خواص مکانیکی مطلوب توسعه پیدا کرده است.با توجه به آنکه آلیاژ سیلوادیوم دارای قابلیت پیرسختی نیست ، لذا خواص مکانیکی به ویژه سختی آن از طریق افزودن عناصر آلیاژی نظیر مس، روی، قلع و گالیم تأمین میشود.افزودن مس به این آلیاژ سبب ترسیب رسوبات غنی از مس و تشکیل فاز CuPd میشود.
در ساخت انگشتری، فارغ از جنبه های اقتصادی، سهولت در ریخته گری، تمام کاری و پولیش زنی، خواص مکانیکی و درخشندگی آلیاژ از اهمیت بالایی برخوردار است. در ریخته گری این قطعات باید توجه داشت که ترکیب شیمیایی باید به صورت دقیق بررسی شود، این بررسی ها زمانی اهمیت خود را نشان میدهند که طراح قیمت بالای پالادیم و یا پلاتین را مد نظر داشته باشد.
علامت اختصاری استفاده از آلیاژ سیلوادیم(SP) است که درون انگشتر ضرب میشود
نتیجه گیری
۱ .ترکیب شیمیایی سیلوادیوم به جهت داشتن خواص مکانیکی، درخشندگی و عمر درخشش بالا یک ترکیب مفید و کارا برای ساخت انگشتری است.
۲ .بر اساس محاسبات بالانس جرم و انرژی انجام شده به وسیله نرمافزار 5 Chemistry HSC برای داشتن صد گرم آلیاژ سیلوادیوم به 4/1 گرم پالادیم به عنوان افزودنی نیاز است.
۳ .برای رسیدن به کمینه تلفات پالادیم که بسیار هم ارزشمند است، باید پس از ذوب نقره ذرات بسیار ریز پالادیم به عنوان افزودنی به ذوب اضافه شود تا پس از اختلاط تلاطمی، آلیاژ سازی از طریق نفوذ و انحلال با کاهش دمای ذوب آلیاژ جدید که در هر لحظه توسط هم زدن به وجود می آید، سپس انجماد سریع آن پس از ریختهگری شود.
۴ .به نظر میرسد رسوبات غنی از پالادیم و مس با مقادیر جزئی فلز روی به همراه رسوبات مبتنی بر نیکل اولین محل ها برای جوانه زنی و شروع انجماد باشند.
۵ .با افزایش میزان پالادیم و افزایش میزان رسوبات ثانویه، سختی افزایش می یابد.
۶ .افزایش میزان پالادیم در آلیاژ منجر به افزایش درخشندگی میشود. این امر به سبب افزایش مقاومت در برابر خوردگی و اکسیداسیون آلیاژ از طریق چگال شدن و محدود شدن رشد لایه محافظ سطحی میشود که در نهایت از طریق محدود نمودن جذب آلودگی منجر به افزایش درخشش و عمر درخشندگی میشود.
منبع :
مقاله پژوهشی توسعه آلیاژهای ریختگی 9Pd-Ag( سیلوادیم ) با عمر درخشش بالا برای ساخت زیورآلات سنتی
آقای ابوالفضل رحیمی
هنر خانه رحیمی
