پارابن، (paraben) یکی از متداولترین مواد افزودنی به لوازم آرایشی و خوراکی است. خمیردندان نیز مانند سایر لوازم آرایشی بهداشتی، حاوی مقداری پارابن است. کاربرد اصلی پارابن حفاظت از محصولات آرایشی بهداشتی در برابر رشد و تکثیر قارچها و باکتریهاست. پارابن موجود در خمیردندان نیز به منظور حفاظت از کپکزدگی و فساد این محصول به آن افزوده میشود.
افزودن پارابن به محصولات آرایشی بهداشتی، از آنها محافظت کرده و ماندگاری آنها را افزایش میدهد؛ اما پارابن و سایر مواد نگهدارنده همخانواده آن، دارای عوارض جانبی و خطرات جدی برای سلامتی مصرف کنندگان هستند.
پارابن ماده ای شیمیایی و مصنوعی است که به منظور نگهداری و افزایش طول عمر، به برخی از محصولات آرایشی، بهداشتی، دارویی و خوراکی افزوده میشود. پارابن از رشد کپک و باکتری در این محصولات جلوگیری میکند.
پارابن، از مشتقات مادهای شیمیایی به نام پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید para-hydroxybenzoic acid یا به اختصار (PHBA) است. پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید، به طور طبیعی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات، مانند بلوبری و هویج وجود دارد. همچنین هنگامی که برخی امینواسیدها در بدن انسان شکسته میشوند، PHBA تولید میشود.
برخی کارشناسان عقیده دارند، پارابن موجود در محصولات آرایشی بهداشتی، بسیار شبیه به ماده طبیعی PHBA است. پارابن به دلیل اثرگذاری قوی در نابودی قارچ و باکتریها، و هزینه پایین تولید، در صنایع آرایشی بهداشتی کاربردی گسترده دارد.
انواع متداول پارابن عبارت اند از: متیل پارابن methyl paraben، اتیل پارابن ethyl paraben، پروپیل پارابن propyl paraben، بوتیل پارابن butyl paraben، ایزوپروپیل پارابن isopropylparaben و ایزوبوتیل پارابن isobutylparaben .
بر اساس تأیید مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، (CDC)، پارابن موجود در خمیردندان و سایر محصولات آرایشی بهداشتی، از راه پوست یا بلعیدن، وارد بدن شده و عوارض ناگواری برجای میگذارند.
بر اساس تحقیقات علمی، پارابن و سایر مواد شیمیایی همخانواده آن (که پیشتر ذکر شد)، به عنوان مختل کننده فعالیت غدد درونریز شناخته شدهاند. به عبارتی بدن انسان، پارابن را نوعی هورمون در نظر میگیرد و مانند هورمون با آن رفتار میکند.
برای توضیح بیشتر میتوان گفت، در بسیاری از آزمایشات، پارابن در سلولهای سرطانی سینه مشاهده شده اند. این آزمایشات نشان میدهند پارابن در بدن مانند هورمون استروژن عمل میکند.
همچنین نتایج پژوهش ها روی موشهای آزمایشگاهی ثابت کردهاست که پارابن ها، فعالیت هورمونی غدد درونریز را مختل کرده و میتوانند منجر به سرطان سینه شوند.
از سال ۲۰۰۵ تا کنون، نتایج تحقیقات بسیاری نشان داده است که پارابن، باعث ایجاد و رشد سلولهای سرطانی در پستان میشود.
همانطور که گفته شد، پارابن تنها از راه بلعیدن وارد بدن نمیشود، بلکه تماس پوست با محصولات آرایشی بهداشتی حاوی پارابن نیز میتواند این ماده شیمیایی را وارد بدن کرده و تعادل هورمونی را مختل کند.
تحقیقات آزمایشگاهی ثابت کردهاند که پارابن به گیرنده های هورمون استروژن متصل شده و باعث تکثیر غیرعادی این سلولها خواهدشد. این عملکرد مخرب پارابن، موجب ایجاد تومورهای سرطانی در بافتهای عادی بدن (و خصوصا پستان) میشود.
خمیردندانهای صنعتی، حاوی تعداد زیادی ماده شیمیایی و مصنوعی ناسازگار با بدن انسان هستند.
افرادی که به سلامتی خود و اطرافیان خود اهمیت میدهند، میتوانند به راحتی در منزل و با ساده ترین مواد اولیه، خمیردندان ارگانیک و خانگی تهیه کنند.
تصور اکثر افراد این است که کف کردن مواد شوینده، باعث قدرت پاک کنندگی آنهاست؛ به همین دلیل نیز به استفاده از خمیر دندان خانگی تمایلی نشان نمیدهند.
اما این موضوع تنها یک نیاز ذهنی است. کف کردن مواد شوینده هیچ ارتباطی به قدرت پاک کنندگی آنها ندارد. مصرف کنندگان مواد آرایشی بهداشتی و شوینده صنعتی، میتوانند تأثیر پاک کننده خمیردندانهای ارگانیک را با خمیردندانهای صنعتی مقایسه کرده و با اطمینان خاطر، مصرف خمیردندانهای صنعتی را متوقف کنند.
مسواک زدن با نمک، جوش شیرین، کف دریا و عسل، جایگزین هایی طبیعی و قابل دسترس برای خمیردندان های صنعتی هستند. برای ایجاد رایحه خوش و طعم مطبوع میتوان از عصاره های طبیعی گیاهان معطر همچون رزماری، نعناع و لاوندر در ساخت خمیر دندان خانگی استفاده نمود.
اختلال هورمونی و خطر ابتلا به سرطان، از جمله عوارض و مضرات پارابن موجود در خمیر دندان و محصولات آرایشی هستد. حذف محصولات حاوی پارابن، باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان شده و به حفظ تعادل هورمونی بدن کمک میکند.
