تاریخچه ساز دیوان به فرهنگ کردی و مناطق کردنشین ترکیه (کرمانج)، ایران و عراق می‌رسد. این ساز علاوه بر محبوبیتی که در این مناطق دارد، در بوکان، مهاباد، سنندج و کرمانشاه نیز رایج است. با وجود اینکه دیوان در این شهرها قدمت چندانی ندارند، اما محبوبیت بسیاری را در بین افراد این مناطق پیدا کرده است.
در ترکیه، دیوان با نام تنبور نیز شناخته می‌شود و در بسیاری از ملودی های اصیل مردم آن منطقه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این مقاله نگاهی کوتاه داریم به ساختار دیوان.
این ساز با مضراب پلاستیکی یا سر انگشتان دست نواخته می‌شود. دیوان را در اندازه‌های مختلفی از جمله سایز کوچک (جُرا)، سایز متوسط (دسته کوتاه)، و سایز بزرگ (دسته بلند) می‌سازند. سایز بزرگ این ساز را در اصل دیوان می‌نامند که کاسه‌ای شبیه به سه تار، ولی بزرگتر دارد.
دسته‌ی دیوان دارای 24 پرده است که هر کدام جا به جا می‌شوند. این ساز 7 سیم دارد که دوتای آن واخوانند. از 7 گوشی دیوان، 4 گوشی روی جایگاه یا صفحه و 3 گوشی در کناره ها قرار می‌گیرند. در منتهاالیه قسمت صاف بدنه، طنین نصب شده است. در قسمت زیرین دیوان نیز سوراخی صوتی به بعد 35 میلی متر وجود دارد.
جورا
تانبورا
باغلاما دسته کوتاه
باغلاما دسته بلند
ساز دیوان
ساز میدان
کوک کارا
کوک باغلاما
کوک مستزاد
کوک میسکیت
