بلک فرایدی (Black Friday)، بزرگ‌ترین رویداد خرید در دنیا است که امروزه محبوبیت زیادی در میان مردم و قشرهای مختلف جامعه، پیدا کرده است. این روز در اولین جمعه پس از عید شکرگزاری برگزار می‌شود و در آن تمام فروشگاه‌ها و برندها با تخفیف‌های شگفت‌انگیز و بالایی محصولات خود را به فروش می‌رسانند. شاید در ابتدا این مسئله برای شما غیر قابل درک باشد اما باید بدانید که سود حاصل از فروش با وجود این تخفیف‌ها نیز بسیار بالا است، زیرا تعداد زیادی از مردم به خرید در بلک فرایدی یا جمعه سیاه می‌پردازند. در ادامه این مطلب به بررسی بیشتر این موضوع و تاثیر بلک فرایدی بر اقتصاد جهانی می‌پردازیم.
بلک فرایدی در دهه 80 میلادی در ایالت فیلادلفیای آمریکا شکل گرفت و به دلیل استقبال بالای مردم از این روز، به سرعت به شهرهای دیگر نیز انتقال یافت و در کشورهای دیگر نیز جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد. به طوری که امروزه تمام مردم دنیا از این روز خبر دارند و برای خرید در تخفیف‌های هیجان انگیز آن لحظه شماری می‌کنند.
این روز به دلیل صف طولانی مشتریان در فروشگاه‌ها، در میان فروشنده‌ها به جمعه سیاه مشهور شد و علی‌رغم تلاش‌های دولت آمریکا برای تغییر نامش، همچنان با این اسم بر سر زبان‌ها است.
در سال‌های اخیر جمعه سیاه دیگر مختص به خرید در یک روز نیست و یک هفته را به خود اختصاص داده است تا کسب و کارها نیز به تبلیغات و فروش بیشتر بپردازند. تاثیر بلک فرایدی به عنوان یک فستیوال خرید بر روی اقتصاد جهانی غیرقابل انکار است. طبق آمار منتشر شده توسط sender ، در سال 2023 فروش آنلاین بلک فرایدی به رقم 9.8 میلیارد دلار رسید و تخمین زده می‌شود که 230 میلیون خریدار در سرتاسر ایالات متحده در این رویداد بزرگ شرکت کرده‌اند. این رقم به تنهایی نشان دهنده عظمت معاملات انجام گرفته در این روز می‌باشد.
در بلک فرایدی سال 2023، فروش آنلاین جهانی 8 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافت و به رقم خیره کننده 70.9 میلیارد دلار رسید. این رشد نشان دهنده ترغیب بیشتر مردم برای خرید آنلاین در این روز پر تخفیف است، در واقع بیش از 68 درصد مردم، خرید خود را به صورت آنلاین از سایت‌های معتبر جهانی مثل، Amazon انجام داده‌اند، کسب و کارهای کوچک سایت آمازون تنها در آمریکا فروش 1 میلیارد دلاری داشته‌اند. این ارقام به تنهایی نشان دهنده شرکت وعلاقه‌ی بالای مردم به این روز است و به طبع با خریدهایی که انجام می‌دهند تاثیر زیادی بر روی اقتصاد جهانی می‌گذارند و می‌توان گفت که نحوه‌ی شروع سال جدید را از نظر اقتصادی و فشن برای برندها تعیین می‌کنند.
در حال حاضر شرکت‌های مطرح جهانی مانند آمازون، eBay و Alibaba بیشترین سهم فروش آنلاین در بلک فرایدی را به خود اختصاص داده‌اند و از اصلی‌ترین برگزارکننده‌های این حراج در سراسر دنیا به شمار می‌روند. اما به طور کلی تفاوت‌هایی در برگزاری این حراج بزرگ در کشورهای سراسر دنیا وجود دارد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.
آمریکا اولین و اصلی‌ترین برگزارکننده حراج بلک فرایدی در دنیا است. به همین دلیل تمام فروشگاه‌های حضوری و آنلاین این کشور از برندهای بزرگ تا خرده فروشان، در روز جمعه سیاه تخفیف‌های زیادی را بر روی محصولاتشان اعمال می‌کنند. چنانچه فروشگاهی در آمریکا در این ایام تخفیف نداشته باشد، قطعا فروشی نیز نخواهد داشت.
در ابتدا این روز در انگلیس تعبیر متفاوتی داشت و روزی بود که در آن نیروهای دولتی برای کاستن بار مضاعف مامورین اورژانس و کادر درمان به کمک آن‌ها می‌رفتند. اما با گذر زمان و در سال 2013 این روز با مفهوم امروزی خود در این کشور نیز رواج گرفت. در واقع شرکت آسدا (Asda) این کمپین را شروع کرد و پس از استقبال مردم در سراسر انگلستان، کسب و کارهای دیگر نیز این راه را ادامه دادند.
در فرانسه این روز قدمت چندانی ندارد و از سال 2014 بین مردم و کسب وکارها رواج پیدا کرده است.
روسیه نیز کشوری است که در سال‌های اخیر روز بلک فرایدی را وارد تقویم خود کرده است، اما برخلاف دیگر کشورها در ابتدا سود زیادی از این روز نصیبش نشده است. این موضوع نیز به دلیل علاقه کم مردم به این روز است، دلیل آن نیز عدم اطلاع فروشندگان روسی از چگونگی برگزاری بلک فرایدی بود. آن‌ها در اقدامی اشتباه فقط بنرهای مربوط به بلک فرایدی را به سر در فروشگاه‌های خود زدند و هیچ تخفیفی بر روی محصولات و اجناس قائل نشدند، این امر منجر به ایجاد تفکر منفی در مردم شد. اما با گذشت چند سال این امر بهبود پیدا کرد و یک روند صحیح به خود گرفت.
بلک فرایدی در کانادا از ابتدای شروع در آمریکا به شهرت رسید، مردم این کشور به دلیل بالا بودن ارزش دلار کانادا نسبت به دلار آمریکا و همسایه بودن با این کشور، هر ساله برای خرید در جمعه سیاه به آمریکا می‌رفتند. اما با گذر زمان و نزدیک شدن ارزش پولشان به یکدیگر، فروشنده‌های کانادایی این حراج را در کشور خود آغاز کردند تا مانع از سفر کانادایی‌ها به امریکا بشوند.
کشور چین به دلیل وجود روز پر تخفیف مجردها درست یک هفته مانده به بلک فرایدی، جمعه سیاه را برگزار نمی‌کند. روز مجردها که در تاریخ 11/11 هر ساله در چین برگزار می‌شود، بزرگ‌ترین روز خرید تخفیف دار در چین است.
جمعیت بالای این کشور منجر به روزی باشکوه و پردرآمد در بلک فرایدی شده است. مردم هند استقبالی بی نظیر از این روز دارند و هر ساله آمار مشارکت در خریدهای جمعه سیاه بالاتر می‌رود.
بلک فرایدی امارات در سال 2014 توسط شرکت آنلاین و قدرتمند Souq شهرت یافت. این فروشگاه در سال اول شروعش ادعا کرد که به لطف ۱۰ هزار پیشنهاد ویژه خود توانسته میلیون‌ها کاربر اینترنتی را به سایت خود جذب کند. کشور امارات عبارت سفید را تزدیک‌تر به فرهنگ مردم خود می‌‌دانست، به همین دلیل وایت فرایدی در این کشور مشهور شد.
در ایران نیز لک فرایدی به منظور سود بیشتر فروشگاه‌ها در این روز و خریدی راحت برای مردم، بلک فرایدی برگزار شد. البته بلک فرایدی در ایران برای اولین بار از سال 1396 با رواج اینترنت توسط بامیلو اجرا شد و پس از استقبال بی‌نظیر مردم که در هر ثانیه بالغ بر 20 سفارش ثبت می‌شد، باعث شد تا در سال‌های بعد نیز فروشگاه‌های دیگر این مسیر را در پیش بگیرند و از انبوه مشتریان در این روز نهایت بهره را ببرند. در سال‌های بعد نیز دیجی کالا نقش پررنگی در معرفی این روز به عموم مردم داشت.
همانطور که گفته شد بیشتر کشورها Black Friday را جشن می‌گیرند و به یک رویداد جهانی تبدیل شده است. اما این روز علی رغم سودهایی که دارد، تاثیرات منفی را نیز برای مردم و جامعه به دنبال داشته است. موارد زیر تنها بخشی از تاثیرات منفی این روز هستند که در این سال‌ها نیز کاملا قابل مشاهده است.
مصرف گرایی بیش از حد: بلک فرایدی به دلیل تخفیف‌های زیاد و ایجاد تبلیغ‌های هیجانی در مردم، منجر به خرید پیش بینی نشده در آن‌ها می‌شود که همین امر باعث مصرف گرایی در جامعه می‌شود.
ایجاد خشونت: بلک فرایدی به دلیل تخفیف‌های محدود بر روی کالاهای با ارزش و بزرگ، باعث درگیری و حتی مرگ برخی خریداران بر سر خرید برخی اقلام می‌شود. . بر اساس وب سایت Black Friday Death Count، از سال 2006، 17 مورد مرگ و 125 زخمی مربوط به جمعه سیاه فقط در ایالات متحده ثبت شده است.
ایجاد آلودگی در محیط زیست: تولید بیش از اندازه لباس و خرید بیشتر از نیاز مردم، باعث تولید روز افزون زباله می‌شود. طبق آخرین مطالعه گروه محیط زیست Greenpeace، صنعت مد به تنهایی 92 میلیون تن زباله و 1.2 میلیارد تن کربن در سال تولید می کند.
بلک فرایدی 2024، در تاریخ 9 آذر ماه سال 1403 برگزار می‌شود و یک فرصت استثائی برای خرید انواع کالاها از جمله انواع کالای دیجیتال با یک قیمت باورنکردنی است. در این روز خرید کالاهایی با ارزش بالا رایج‌تر است و در برخی کشورها مردم از روز قبل در مقابل درهای فروشگاه‌ها صف می‌کشند تا بتوانند کالای مورد نیازشان را با تخفیف باورنکردنی خریداری کنند.
