دیزاینرها به طور پیوسته در حال اصلاح و بهبود روند طراحی و استفاده از متدولوژی‌های جدیدتر و بهینه‌تر بوده و برای رسیدن به راه‌حلی بهتر همواره در حال مطالعه، تحلیل و بررسی یافته‌ها، آزمون و خطا و کسب بازخورد هستند. در راستای رسیدن به این هدف، هریک از این مراحل و روند‌ها دستخوش تغییر و تحول شده و براساس اطلاعات به دست آمده اصلاح می‌شوند. اما نکته‌ای که کمتر بدان پرداخته شده و مورد توجه قرار می‌گیرد،اهمیت بی‌طرفی و خنثی بودن دیزاینر در طول این روند است. منظور از این بی‌طرفی، اجتناب از سوگیری‌های شناختی (Cognitive Biases) در روند دیزاین است.
سوگیری‌های شناختی، خطاهایی هستند ذهنی که به صورتی نظام‌مند به گرایش، نگرش، وهم یا باوری غلط منجر می‌شوند و در تصمیم‌گیری، استدلال، ارزیابی، یادآوری، ادراک و شناخت افراد تاثیر می‌گذارند. در روند رسیدن از یک مشکل یا نیاز به راه‌حل و محصول نهایی نیز، این سوگیری‌ها باعث انحراف و ایجاد خطا در روند دیزاین شده و منجر به نتیجه‌ای نادرست می‌شوند.
با توجه به این موضوع، شناخت این سوگیری‌ها و اجتناب از آنها به‌خصوص در زمان کار تیمی از اهمیت بالایی برخوردار است. در اینجا به بیان شش مورد از سوگیری‌های شناختی می‌پردازیم که احتمال وقوع آنها طی روند دیزاین وجود دارد.
۱- سوگیری تأییدی: در این نوع سوگیری، ذهن تلاش دارد تا اطلاعات را به شکل دلخواه یا در راستای تایید دانسته‌های خود تعبیر و تفسیر کند.
۲- چارچوب‌گذاری: در این نوع سوگیری، ذهن اطلاعات را تنها در چارچوب ارائه شده تحلیل و بررسی کرده و تلاشی برای خروج از آن چارچوب نمی‌کند.
۳- اجماع کاذب: در این حالت، شخص نظرات، اعتقادات و باورهای خود را منطبق با دیگران می‌داند و تصور دارد که همه اعتقادات و باورهایی مثل او دارند.
۴- راه‌حل دم دست: انسان‌ها به طور ناخواسته تمایل دارند برای اطلاعاتی که زودتر یا ساده‌تر به یاد می‌آورند، اهمیت بیشتری قائل شوند و احتمال وقوع اتفاقی که اخیرا پیش آمده یا زیاد در موردش صحبت شده را بیشتر متصور شوند.
۵- نفرین دانش زیاد: در این حالت شخص به طور ناآگاهانه تصور می‌کند که دیگران نیز اطلاعات و دانشی مشابه وی در مورد موضوعی خاص دارند.
۶- نقطه کور: به حالتی اشاره دارد که فرد تاثیر سوگیری‌های دیگر اعضای گروه بر تصمیم‌گیری‌هایشان را تشخیص داده و درک می‌کند، اما تاثیر این سوگیری‌ها بر تصمیم‌گیری خود را نادیده می‌گیرد.
شناخت این سوگیری و راه‌های جلوگیری و اجتناب از آنها سبب می‌شود که در طی روند دیزاین و توسعه محصول، تحلیل و برداشتی درست داشته و مسیر رسیدن به راه‌حل نهایی را به درستی طی کنیم. برای آشنایی بیشتر با این سوگیری‌ها و راه‌های غلبه بر آنها، مقاله زیر را مطالعه کنید:
http://bit.ly/3a2vsqF
برای مشاهده مطالب جذاب ما در زمینه دیزاین، کانال تلگرام فلسفه دیزاین رو دنبال کنید! (@DEXIGN)
