شرکت‌های بورسی از روش‌های مختلفی برای افزایش سرمایه خود استفاده می‌کنند که یکی از آن‌ها صرف سهام یا stock premium نام دارد. در این روش، شرکت بورسی مبلغی مازاد بر ارزش اسمی سهام خود را از خریداران دریافت می‌کند. حال سوال این جا است که این مبلغ مازاد چقدر است؟ چگونه تعیین و دریافت می‌شود؟ در ادامه این مقاله به صورت کامل به موضوع صرف سهام و پاسخ سوالات مذکور خواهیم پرداخت.
صرف سهام چیست؟
قبل از اینکه صرف سهام را تعریف کنیم و دقیقا بگوییم که معنای آن چیست، بهتر است اول نگاهی به فرایند افزایش سرمایه داشته باشیم. شرکت‌ها برای تامین مالی و جمع‌آوری منابع موردنیازشان به منظور پیشبرد اهداف و پروژه‌ها دست به افزایش سرمایه می‌زنند. افزایش سرمایه در بورس ایران به چهار روش زیر انجام می‌شود:
سود انباشته (سهام جایزه)
آورده نقدی و مطالبات حال‌شده سهامداران
تجدید ارزیابی دارایی ها
صرف سهام
تمام این روش‌ها در نهایت منجر به تزریق نقدینگی به شرکت‌ها می‌شود. اما بحث ما در مورد افزایش سرمایه به روش صرف سهام (Stock Premium) است. هر سهم یک ارزش اسمی دارد که این ارزش برای تمام سهام در بورس ایران برابر است با ۱,۰۰۰ ریال یا ۱۰۰ تومان. وقتی یک شرکت تصمیم می‌گیرد از محل صرف سهام افزایش سرمایه را انجام بدهد، در واقع باید سهامش را به قیمتی بالاتر از ارزش اسمی بفروشد. مبلغی که از این اختلاف قیمت به دست می‌آید صرف سهام نام دارد. اما شرکت با این مبلغ چه می‌کند؟ در بعضی از مواقع پول به دست آمده را به حساب اندوخته واریز و منتقل می‌کند. در برخی دیگر از موارد هم، به سهامداران سابق شرکت سهامی را تحت عنوان سهام جایزه تخصیص می‌دهد که این موارد را در بخش‌های بعدی بررسی می‌کنیم.
مصارف صرف سهام
تقسیم نقدی صرف سهام بین سهام داران قبلی
شرکت با اطلاع‌رسانی به سهام داران قبلی در خصوص اینکه سود نقدی توزیع‌شده از محل صرف سهام یا بازده سرمایه است و نه از محل عملیاتی و بازرگانی شرکت، مبلغ صرف سهام را به آن‌ها تخصیص می‌دهد. با انجام این کار چیزی به جزء افزایش سرمایه به قیمت اسمی نصیب شرکت نمی‌شود.
توزیع سهام جدید بین سهام داران قبلی (سهام جایزه)
در این روش به میزان مبلغ صرف سهام، سهام جدید به قیمت اسمی منتشر و به سهام داران قبلی داده می‌شود. افزایش سرمایه به این شیوه همانند افزایش سرمایه به قیمت اسمی است.
انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت
در این مورد، صرف سهام در یک حساب جداگانه در بخش حقوق صاحبان سهام قرار می‌گیرد و به همه سهام داران اعم از سهام‌دار قبلی و جدید تعلق خواهد داشت. در حال حاضر بازارهای توسعه‌یافته با در نظر گرفتن مزیت‌ها و منافع افزایش سرمایه به روش صرف سهام بیشتر به دنبال افزایش سرمایه به این شیوه هستند.
مزیت‌های افزایش سرمایه با صرف سهام
با توجه به اینکه این شیوه افزایش سرمایه منابع قابل‌توجهی را در اختیار شرکت قرار می‌دهد، موجب رشد سودآوری و افزایش EPS شرکت می‌شود که این امر سبب غنی شدن قیمت سهم و افزایش آن و کاهش ریسک سهم در بازار می‌گردد.
مهم‌ترین مزیت این بحث در افزایش سرمایه، بکارگیری آن در ساختار مالی شرکت است. شرکت‌هایی که نیاز به اصلاح ساختار سرمایه دارند و از طرف دیگر نیازمند منابع سنگین مالی برای دستیابی به طرح‌های توسعه‌ای خود هستند، این نوع افزایش سرمایه برایشان بسیار کارآمد است.
افزایش سرمایه با صرف، یک منبع مالی باثبات و بدون سررسید معلوم، تلقی می‌شود که شرکت دغدغه بازپرداخت آن را ندارد. درنتیجه ریسک عدم توان پرداخت بدهی را کاهش داده و سبب افزایش اعتبار شرکت در بازار می‌شود.
معایب افزایش سرمایه به شیوه صرف سهام
درصورتی که افزایش سرمایه با منافع سهام‌دار اصلی شرکت در تعارض باشد، شرکت قادر به انجام افزایش سرمایه به این روش نیست.
با توجه به لزوم تعهد اشخاص حقیقی یا حقوقی برای خرید سهام پذیره‌نویسی نشده، ممکن است در برخی موارد هیچ شخصی حاضر به این کار نباشد.
منابع اصلی:
آکادمی
اخبار بورس
