در بسیاری از کشورها، منابع طبیعی به ضرر توسعه اقتصادی بوده‌اند. ادبیات مربوط به شومی منابع نشانگر رابطه‌ای ناامیدکننده است: کشورهای دارای منابع طبیعی زیاد و کشورهای نفتی عموما رشدی کمتر از سایر کشورها را تجربه می‌کنند. نروژ در این چارچوب جای نمی‌گیرد و حتی رشد اقتصادی این کشور از اکثر کشورهای توسعه‌یافته دیگر بیشتر بوده است.
اقتصاد نروژ یک اقتصاد ترکیبی توسعه‌یافته‌است که برخی بخش‌های آن در مالکیت راهبردی دولت قرار دارد. هرچند اقتصاد نروژ نسبت به چرخه‌های اقتصادی جهان و هیجانات آن واکنش نشان می‌دهد اما از زمان انقلاب صنعتی اقتصاد نروژ همیشه در حال رشد مداوم و مؤثر بوده‌است. صنعت کشتی‌رانی و کشتی‌سازی برای سال‌های متمادی حامی صادارت نروژ بوده‌است اما بخش عمده‌ای از صادرات نروژ بر صادرات منابع طبیعی استوار است.
در این کشور، صادرات بخش عمده‌ای از اقتصاد را پوشش می‌دهد؛ صادرات عمده کشور نروژ در زمینه نفت است. به طور میانگین، از آنجاکه کشور نروژ دارای بهترین و مرغوب‌ترین چاه‌های نفت در دنیا است، روزانه حدود ۳ میلیون بشکه نفت خام صادر می‌کند. در نظر داشته باشید که کشور نروژ در سازمان جهانی اوپک عضویت ندارد. از دیگر بخش‌های صادراتی کشور نروژ، می‌توان به چوب، تجهیزات نظامی، مواد شیمیایی و ماهی اشاره نمود. دور تا دور کشور نروژ را دریا احاطه کرده است؛ ازاین‌رو یکی از بخش‌های اقتصادی کشور نروژ نیز شامل آبزیان دریایی است. در کشور نروژ ۳ نوع ماهی دیده می‌شود که در هیچ جای دنیا به دست نمی‌آید.
در این کشور، تنها بخش کوچکی برای کشت استفاده می‌شود؛ به طوری‌که بخش کشاورزی و دامداری در این کشور بیشتر به تولید لبنیات محدود می‌شود. بیش از نیمی از مساحت کشور نروژ، پوشیده از درختان است و یکی از دیگر از بخش‌های صادرات عمده این کشور نیز چوب است. صنایع سنتی و تولید در کشور نروژ مربوط به الوار و سنگ آهن است. در کشور نروژ، ذخایر نفت و گاز طبیعی وسیعی دیده می‌شود.
این کشور تحت شعاع فرآورده‌های نفتی و صنایع وابسته به آن است؛ نفت و گاز طبیعی در این کشور، بیش از یک سوم از درآمدهای صادراتی را شکل می‌دهد. از دیگر بخش‌های اقتصادی در کشور نروژ مربوط به بخش برق‌رسانی است. این کشور توانسته سیستم‌های برق‌رسانی را به شکل ارزان قیمت در اختیار مردم خود قرار دهد؛ به طوری که از نیروی برق آبی نیز استفاده می‌شود.
اقتصاد کشور نروژ، روز به روز در حال رشد است و از ده سال پیش تا به امروز، سیر نزولی در خصوص اقتصاد کشور نروژ دیده نمی‌شود. تولید ناخالص در این کشور رشد خوبی داشته است و از این نظر رتبه دوم در جهان را دارد. در کشور نروژ، نیروی کار حدودا ۲٫۸۳۶ میلیون نفر هستند. در اقتصاد کشور نروژ، حدود ۳ درصد در بخش کشاورزی فعالیت دارند، ۲۱٫۱ درصد در بخش صنعت بوده و ۷۶ درصد نیز در زمینه خدمات دیده می‌شود. نرخ تورم در این کشور ۲٫۶ درصد اعلام شده و نرخ بیکاری نیز در حدود ۴٫۲ درصد است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید یکی دیگر از منابع عمده‌ی درآمدی پس از نفت در کشور نروژ، صنعت آبزی‌پروری است. کشوری که دارای منابع مرغوب و عظیم نفتی است، می‌تواند از نفت خود استفاده کند و با فروش ثروت، چرخ‌های زندگی مردم و اقتصادش را به حرکت درآورد؛ اما نروژ چنین کاری نکرده و این دقیقا رویکردی درست برای یک اقتصاد است.
با توجه به نا اطمینانی حاکم برعرضه نفت در دنیا و مسائل محیط‌زیستی، نروژ سر بزنگاه متوجه این نکته شد که شاید نفت برای توسعه لازم باشد، اما برای حرکتی مداوم و امن کافی نیست.
تفاوت اقتصاد نروژ با سایر کشورهای نفتی همین است که به‌جای تمرکز بر منابع عظیم نفتی، به دیگر نقاط قوت خود توجه کرده و آن را پرورش داده است.
صادرات ماهی سالمون و انواع ماهی‌ها و غذاهای دریایی، یکی از منابع عمده درآمدی نروژ است
صادرات ماهی سالمون و انواع ماهی‌ها و غذاهای دریایی، یکی از منابع عمده درآمدی نروژ است. در سال‌های اخیر با توجه به نگرانی‌های پیش‌آمده درباره گرم شدن کره زمین و مشکلات زیست‌محیطی، بسیاری از کشورها سیاست‌های خود را در راستای استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی تنظیم کرده‌اند. کشور نروژ نیز در همین راستا تمام تلاش خود را برای کاهش جایگاه نفت در اقتصادش و جایگزین کردن آن با صنعت آبزی‌پروری انجام داده است.
به‌جز صنعت آبزی‌پروری، نروژ در صنعت کشتی‌سازی و بیمه نیز از کشورهای بزرگ جهان به‌حساب می‌آید و در عرصه جهانی حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. نروژ در صادرات نفت و گاز از مخازن فراساحلی و فلات قاره، پرورش و صید آبزیان دریایی و صنعت کشتی‌سازی و کشتی‌رانی دارای مزیت است؛ اما در کنار اینها گوشت گاو، شیر و سایر فرآورده‌های دامی را نیز صادر می‌کند.
اقتصاد نروژ یک‌شبه به موفقیت نرسید. بیماری هلندی گریبان نروژ را هم گرفت. حالا این بیماری هلندی چیست که خیلی از کشورها را به خود گرفتار کرده است و باز هم می‌تازد؟ کاری به این نداریم که این اصطلاح به یک واقعه تاریخی مربوط است. تنها به مفهوم آن اشاره می‌کنیم. بیماری هلندی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن بهره‌برداری از منابع طبیعی، رکود بخش صنعت را رقم می‌زند.
معمولا کشورها در پی اکتشاف منابع طبیعی به این بیماری مبتلا می‌شوند. به طور کلی با اکتشاف منابع طبیعی در یک کشور، شاهد افزایش ارزش پول خواهیم بود. در نتیجه کشورهای دیگر برای انجام صادرات از آن کشور باید مبلغ بیشتری بپردازند. در سمت دیگر واردات به این کشور کم‌هزینه‌تر خواهد بود. این شرایط به بیماری هلندی مشهور است.
وابستگی به نفت ویروسی است که این بیماری را با خود به همراه دارد. در همان روزهایی که پای نفت به نروژ باز شد، همه گمان می‌کردند طلای سیاه روزگارشان را تیره می‌کند. پول نفت راه خودش را پیدا کرد و وارد بودجه دولت شد. نتیجه چه بود؟ هزینه‌ها بالا رفت. اما کمی طول کشید تا در سال ۱۹۷۲ معلوم شد که اقتصاد نروژ مشکلاتی دارد. دست‌وپنجه نرم کردن با بیماری هلندی کار هر کشوری نبود.
نروژ اما می‌خواست بلند شود و خودش را درمان کند. کشور در شرایطی به سر می‌برد که دستمزدها بالا رفته بود. کارخانه‌ها توان نداشتند با صنعت نفت و تاثیر آن در اقتصاد نروژ مقابله کنند و کارگران‌شان را از دست می‌دادند. از سرمایه‌گذاران خارجی هم نمی‌توان حرفی به میان نیاورد؛ یعنی افرادی که برای پول در آوردن، نروژ و صنعت نفتش را انتخاب کرده بودند. ارزش پول نروژ آن‌قدر بالا رفته بود که دست بعضی‌ها دیگر به آن نمی‌رسید. در این شرایط مصرف‌کنندگان کالاهای صادراتی چگونه می‌توانستند این کالاها را خریداری کنند؟
در نتیجه نروژ تصمیم گرفت با پول نفت، دست به سرمایه‌گذاری‌های کلان داخلی و بین‌المللی بزند و زیرساخت‌های تولیدی و صنایع صادراتی خود را تقویت کند. اقتصاد نروژ آن‌قدر در این کار پیشرفت کرد که یک کشور را با جمعیت پنج میلیون نفر به بزرگ‌ترین سهام‌دار در قاره اروپا تبدیل کرد.
منابع اصلی:
