ارزش زمانی پول و یا ارزش فعلی تنزیل شده، که آن را با TVM نشان می‌دهند، بیانگر ارزشمند بودن پول در زمان حال نسبت به زمان آینده است و دلیل ارزش بیش‌ترِ همان مقدار پول در زمان حال نسبت به زمان آینده، پتانسیل درآمدی است که پول با خود به همراه دارد. به این ترتیب، می‌توان بیان کرد که توجه به مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده، قدرت و توان خرید و سرمایه‌گذاری شما در زمان حال را افزایش می‌دهد. نرخ تورم سبب میشود توان خرید و سرمایه‌گذاری در هر سال نسبت به سال پیش کاهش یابد و دقیقأ به همین دلیل است که مفهوم ارزش زمانی پول جایگاه ویژه‌ای در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است. برای درک بهتر ارزش فعلی تنزیل شده، می‌توان نگاهی به مفهوم ضرب‌المثل “سرکه نقد به از حلوای نسیه” انداخت که دقیقأ درک ساده‌ای از این مفهوم را به ما نشان می‌دهد.
در علم اقتصاد و امور مالی، پول دارای ارزش است که با مرور زمان دچار تغییر میشود. درواقع پول در هر مقطع دارای ارزش فعلی است که با هر نرخ تنزیلی در پرداخت‌ها و یا دریافت‌های بعد تغییر می‌کند. بر این اساس با کمک فرمول‌ها و روش‌هایی اقدام به محاسبه ارزش پول در حال حاضر و آینده میکنند تا بتوانند ارزش پول را تبدیل به زمان های مختلف بکنند. در این مقاله به طور مفصل ارزش زمانی پول را بررسی میکنیم.
قبل از تعریف ارزش زمانی پول، به یک سوال ساده پاسخ دهید: اگر فردی بخواهد به شما 50 میلیون پول بدهد حاضرید این مبلغ را الان دریافت کنید یا یک سال آینده؟ قاعدتا پاسخ بیشتر افراد به این سوال دریافت 50 میلیون در زمان فعلی است. دلایلی که افراد میتوانند برای این موضوع بیاورند این است که :
1) نقش تورم : یکی از دلایلی که افراد حاضر نیستند دریافت پول خود را عقب بیندازند، تورم میباشد. تورم یکی از عواملی است که به شدت باعث از دست رفتن ارزش پول در طول زمان خواهد شد و همین دلیل قانع کننده ای است که پول را زودتر دریافت کنیم.
2) عدم اطمینان به آینده: عدم اطمینان به دریافت پول پس از یکسال انتظار، باعث میشود که افراد ریسک‌گریز تمایل داشته باشند که هرچه زودتر، پول را دریافت کنند.
3) با دریافت پول در زمان فعلی امکان سرمایه گذاری برای شما فراهم میشود و می توانید ارزش پول خود را حفظ یا حتی آن را افزایش دهید.
4) در دیدگاه روانشناسی، انسان‌ها تمایل دارند موارد مطلوب و رضایت‌بخش را سریع‌تر دریافت کنند و دریافت موارد ناپسند و نامطلوب را به تاخیر بیندازند. اگر 50 میلیون تومان را امروز دریافت کنید، می‌توانید سریع‌تر نسبت به تهیه کالاها و خدمات مورد نیاز خود اقدام کنید. با دریافت این مبلغ پول در سال دیگر، باید تا یکسال از خرید تمام کالاهای دلخواه خود محروم شوید.
سرمایه گذران درآمدهای کسب شده از طرق مختلف را معمولا با واحدهای پول مقایسه و ارزش‌گذاری میکنند. بر اساس تفاوت‌های متنوع حاکم بر واحدهای پول انواع مختلفی وجود دارند. این تفاوت‌ها را می‌توان به موارد زیر خلاصه کرد:
۱. واحد پول از نظر زمان (Timing):
واحدهای پول از نقطه نظر زمان دسترسی به آن‌ها با هم متفاوت‌اند و هر چه زودتر بتوان به آن‌ها دست یافت، ارزش بیشتری داشته و بهره‌وری بالاتری دارند.
۲. واحدهای پول از نظر ریسک (Risk):
بر این اساس، واحدهای پولی که احتمال به دست آوردن آن‌ها بیشتر با ارزش‌تر از واحدهای پولی است که ریسک دستیابی کم‌تری دارند. از نظر یک آنالیزور واحد پول با احتمال دسترسی کم، ارزش سرمایه‌گذاری ندارد.
۳. واحدهای پول از نظر قدرت خرید (Purchasing Power):
از نظر قدرت خریدی که هر واحد پول به فرد می‌دهد، واحدهای پولی متفاوتی هست و دسته‌ای که قدرت خرید بالاتری می‌دهند، ارزش بیشتری دارند.
۴. واحدهای پول از نظر تبدیل به پول:
اموال و دارائی‌ها از نظر اینکه چه زمانی قابل فروش هستند و به پول تبدیل می‌شوند، واحدهای پولی متفاوتی را به وجود می‌آورند که بالطبع گروهی که زودتر به پول تبدیل شده و قابل استفاده می‌شوند، ارزش بالاتری در بین سرمایه‌گذاران دارند.
محاسبه فرمول ارزش زمانی پول با توجه به دو مفهوم سود مرکب و نرخ تنزیل انجام میشود. در ادامه با بیان این دو مفهوم و توضیح فرمول های ارزش فعلی و آتی پول می‌توانیم ارزش زمانی پول را محاسبه کنیم.
این فاکتور نرخ بهره ارزش آتی پول فعلی را نشان می‌دهد. یعنی می‌توانیم بفهمیم پولی که الان داریم، در آینده چقدر سود به ما می‌رساند. سود یا بهره مرکب، سودی است که از سود به دست می‌آید. یعنی شما ابتدا پولی را سرمایه گذاری می‌کنید و سود به دست می‌آورید. بعد از آن، سود به دست آمده را دوباره سرمایه گذاری می‌کنید و باز هم سود می‌کنید. این‌طور می‌توانید به کمک سود انباشته، سرمایه اولیه‌تان را بیشتر کنید. به این ترتیب از کاهش ارزش زمانی پول جلوگیری کرده‌اید.
برویم به سراغ نرخ تنزیل. برای اینکه بفهمیم ارزش فعلی پولی که قرار است در آینده به دست بیاوریم چقدر است، باید نرخ تنزیل را در محاسبات‌مان دخیل کنیم. برای انجام این کار باید ارزش فعلی را به کمک فرمول زیر محاسبه کنیم:
PV = FV / (1+i)n
که در این فرمول متغیرها عبارت‌اند از:
PV: ارزش فعلی پول
FV: ارزش آتی پول
i: نرخ بهره مرکب به درصد
n: تعداد دوره
حالا اگر یک جابجایی ساده در این فرمول انجام بدهیم، می‌توانیم ارزش آتی پول را هم محاسبه کنیم:
FV = PV (1+i)n
با توجه به این فرمول می‌توانم ارزش زمانی پول فعلی را در آینده محاسبه کنیم که برعکس حالت قبلی است. باز هم یک مثال می‌تواند کمک‌کننده باشد.
فرض کنید که ۱۰ میلیون تومان را برای خرید سهام در بورس با بازدهی میانگین ۱۰٪ اختصاص داده‌اید. ارزش آتی بر اساس فرمول بالا به این شکل محاسبه میشود:
۱۱,۰۰۰,۰۰۰ = ۱(۱۰٪ + ۱) ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ = ارزش آتی
