«شبه پول» (Quasi Money) یک اصطلاح در حوزه اقتصاد مالی است و دارایی‌های غیرنقدی را توصیف می‌کند که نقدشوندگی بالایی دارند و به راحتی می‌توانند به پول نقد تبدیل شوند. سپرده‌های بلندمدت یا برات از جمله این دارایی‌ها هستند که به سرعت می‌توانند به پول نقد تبدیل شوند. در این نوشتار مفهوم شبه پول و تعاریف و مفاهیم مربوط به آن مرور خواهد شد.
شبه پول چیست؟
شبه پول یا «پول نزدیک» (Near Money) اصطلاحی است که تحلیل‌گران اقتصادی و مالی برای تعیین مقدار نقدینگی یا قابلیت نقد شدنِ دارایی‌های مالی استفاده می‌کنند. ملاحظات شبه پول در انواع سناریوهای بازار مشاهده می‌شود. درک مفهوم و کاربردهای شبه پول در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها و مدیریت عرضه پول ضروری است. شبه پول همچنین می‌تواند در مدیریت ثروت مهم باشد، زیرا تجزیه و تحلیل آن فشارسنجی برای نقدینگی و ریسک فراهم می‌کند.
این مفهوم به طور جامع برای دهه‌ها بر تحلیل‌های مالی و ملاحظات اقتصادی تأثیرگذار بوده است. تحلیل‌گران مالی به شبه پول به عنوان یک مفهوم بسیار مهم برای آزمون نقدینگی نگاه می‌کنند. بانک‌های مرکزی و اقتصاددانان از مفهوم شبه‌پول در تعیین سطوح مختلف عرضه پول استفاده می‌کنند. شبه پول به عنوان معیاری برای طبقه‌بندی دارایی‌ها عمل می‌کند.
مثالی از شبه پول
برای مثال وقتی شما ۱۰ میلیون پول نقد خود را تحت عنوان سپرده بلندمدت یک‌ساله ذخیره می‌کنید، پول شما به مدت یک سال به شبه پول تبدیل می‌شود یا حتی حسابی که به شما می‌گوید حداقل ۵ میلیون از پولتان همواره باید در حساب باشد تا به آن سود پرداخت کنیم، اگر ۱۰ میلیون در آن داشته باشید ۵ میلیون آن پول، و ۵ میلیون آن شبه پول است.
مزیت شبه پول
یکی از راه‌های مورد استفاده توسط دولت‌ها برای جلوگیری از افزایش تورم و افزایش نقدینگی، هدایت پول‌های واقعی مردم به سمت شبه پول است. این کار با افزایش سود این گونه سپرده‌ها و کاهش سود سپرده‌های کوتاه‌مدت به انجام می‌رسد.
شبه‌پول برای دارندگان آن این مزیت را دارد که می‌تواند به عنوان ودیعه دریافت وام یا کارت اعتباری مورد استفاده قرار گیرد. این کار سبب می‌شوند مردم نسبت به تبدیل پول خود به شبه‌پول مقاومت کمتری نشان دهند.
یکی دیگر از روش‌ها که در برخی کشورها برای جلوگیری از حرکت وجه نقد به حساب‌های بانکی و در عوض سرمایه‌گذاری آن در تولید و اشتغال می‌شود و در برخی کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد، دریافت مالیات از سپرده‌های بانکی است. با این کار مردم سعی خواهند کرد تا دارایی خود را در محل‌های دیگر سرمایه‌گذاری کنند و به این شکل باعث رشد اقتصاد شوند.
تفاوت پول و شبه پول در چیست؟
در طول مقاله مسائل مختلفی را پوشش دادیم تا بهتر متوجه شویم که شبه پول چیست و چه تفاوتی با پول دارد. با اینهمه در این بخش این مسئله را به صورت جداگانه و مقایسه‌ای بررسی می‌کنیم.
نقدشوندگی پول از شبه پول بیشتر است.
شبه پول دارایی‌ای است که به صورت سپرده در بانک‌ها نگهداری می‌شود.
سرعت تزریق پول به اقتصاد بیشتر است. اما سپرده‌ها مدت‌دار هستند و هر زمانی امکان نقد کردن آن‌ها وجود ندارد. پس برای تزریق شبه پول به اقتصاد نیازمند گذر زمان هستیم.
بد نیست این نکته را هم در نظر بگیرید که در ایران شبه پول با پول تفاوت چندانی ندارد. چون افرادی که حساب‌های بانکی مدت‌دار افتتاح می‌کنند تا سود بگیرند، هر زمان که شرایط بهتری را در بانک دیگری ببیند، پول‌شان را برداشت می‌کنند یا انتقال می‌دهند. این مسئله با توجه به قوانین بانک‌ها با هم متفاوت است.
منابع:
- مجله مالی
- بانک
- اخبار بورس
- کارگزاری
