پایه پولی که به آن «پول پرقدرت» نیز گفته می‌شود در واقع همان پول‌های – سکه، اسکناس یا اعتبار – منتشر شده از سوی بانک مرکزی هستند. شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که چرا به این پول‌ها، پول پرقدرت می‌گویند؟ پول پرقدرت، عبارت است از پولی که مستقیما توسط بانک مرکزی به وجود می‌آید و شامل موارد ترازنامه بانک مرکزی می‌شود. به بیانی ساده، پول پرقدرت برابر است با جمع اسکناس و مسکوک – مسکوک یعنی پول فلزی یا همان سکه – به علاوه سپرده‌های بانکی نزد بانک مرکزی. در واقع پایه پولی، منبعی است که توسط بانک مرکزی منتشر شده و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک‌های تجاری قرار می‌گیرد؛ به گونه‌ای که بانک‌ها می‌توانند با استفاده از این منابع و از طریق خلق پول بانکی به گسترش حجم پول بپردازند.
قدرت پایه پولی در چیست؟
حالا می‌خواهیم این مسئله را بررسی کنیم که دلیل نام‌گذاری پایه پولی به پول پرقدرت چیست. می‌دانیم که انتشار پول وظیفه‌ی بانک مرکزی است. خیلی ساده است؛ پای بانک مرکزی که وسط باشد می‌شود فهمید که این پول پرقدرت است. این پول موارد موجود در ترازنامه بانک مرکزی را شامل می‌شود.
پول پرقدرت یا پایه پولی به زبان ساده مجموع اسکناس، مسکوکات و سپرده‌هایی است که نزد بانک مرکزی نگهداری می‌شود.
بانک مرکزی این منابع را منتشر می‌کند تا آن‌ها را در اختیار بانک‌های تجاری قرار بدهد. بانک‌ها هم از این منابع استفاده می‌کنند و پول بانکی خلق می‌کنند. این امر در نتیجه به گسترش حجم پول ختم می‌شود. پایه پولی را می‌توانیم هم از جهت منابع و هم از جهت مصارف بررسی کنیم. فرمول محاسبه پایه پولی که در بخش‌های بعدی به آن اشاره می‌کنیم، بهتر می‌تواند این مسئله را نشان بدهد.
منابع پایه پولی (پول پر قدرت)
بنابراین پول پرقدرت دقیقا پولی است که بانک مرکزی از این چهار طریق ایجاد می کند:
۱-خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی؛ شامل : موجودی ارز و خالص مطالبات از خارج
۲ -ذخایر طلا
۳-خالص مطالبات بانک مرکزی از دولت؛ شامل: مطالبات از بخش دولتی، سپرده‌های بخش دولتی، حساب سرمایه بانک مرکزی،اوراق قرضه دولتی
۴-مطالبات بانک مرکزی از بانک‌های تجاری؛ شامل: وام‌ها و اعتبارات اعطایی به بانک‌های تجاری
تغییرات پایه پولی در اقتصاد را می‌توان تابعی از تغییرات دارایی‌های مالی بانک مرکزی به شمار آورد. بانک مرکزی در کشورها وظیفه انتشار اسکناس را به عهده دارد. این بانک از ذخایر ارزی (ذخایری از ارزهای معتبر دنیا مانند دلار و پوند)، ذخایر طلا، مطالبات از دولت و مطالبات از بانک‌ها به عنوان پشتوانه برای انتشار اسکناس استفاده می‌کند. بدهی بانک مرکزی نیز همان اسکناس و مسکوکات در دست مردم، ذخایر قانونی ، اضافی و احتیاطی بانک‌های تجاری است.
بخش مصارف پایه پولی چیست؟
مصارف پولِ پایه بانک مرکزی را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد. این موارد، پولِ پایه را از سمت مصارف محاسبه می‌کند.
- سپرده‌های قانونی بانک‌ها نزد بانک مرکزی
- سپرده های دیداری بانک‌ها نزد بانک مرکزی
- اسکناس و مسکوک در دست اشخاص
- اسکناس و مسکوک نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی
بخش منابع پایه پولی چیست ؟
منابع پولِ پایه بانک مرکزی را می‌توان به صورت زیر فهرست کرد. این موارد، پولِ پایه را از سمت منابع محاسبه می‌کنند.
طلا
دارایی‌های خارجی
دارایی ترازنامه
بانک‌های بدهکار
خالص دارایی‌ها
منابع اصلی:
https://khanesarmaye.com/monetary-base/#gref
https://akhbarbourse.com/what-is-monetary-base/
https://www.weconomy.ir/3916-%D9%BE%D9%88%D9%84-%D9%BE%D8%B1%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/
<br/>https://blog.faradars.org/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/#%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%88_%D9%86%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%9F
<br/>
