مبتلایان به آنهدونیا معمولا به دو دسته ی فیزیکی و اجتماعی تقسیم می شوند، کسانیکه نمی توانند از زندگی لذت ببرند! اما این وضعیت مبهم چه علائمی دارد؟
برگردان فارسی خودمانی مقاله ی زیر از ژورنال Discover:
What Is Anhedonia, and What Are the Symptoms of This Unique Condition?
By Emilie Le Beau Lucchesi Aug 14, 2023
و بخش پایانی از مقاله ی :
Understanding Anhedonia: Why You’re Losing Interest In Things You Used to Enjoy
Saya Des Marais, Therapist-turned-mental health writer
کلیدواژه ها:
آنهدونیا، هدونیسم، لذت گرایی، افسردگی، انگیزه، روانشناسی
صدای دریا، دوش آب گرم، بوی نان داغ، بسیاری از مردم از همین تجربیات کوچک لذت میبرند اما برای افراد مبتلا به آنهدونیا این لذت های کوچک میتونه کاملا بی معنی باشه.
متخصصان آنهدونیا رو اینطور توصیف می کنند: کاهش توانایی احساس لذت از فعالیتها و تجربیاتی که قبلا باعث لذت می شدند. این وضعیت با چندین اختلال سلامت روان مرتبط است و یکی از علائم اولیه اختلال افسردگی اساسی یا major depressive disorder به حساب میاد.( آنهدونیا Anhedonia رو می تونیم متضاد هدونیسم Hédonisme یا لذت گرایی و شادی جویی در نظر بگیریم.)
پزشکان هنوز در حال یادگیری درمانش هستند ولی آنهدونیا پیچیده است و حتی تعریف درستی ازش ندارند. حدود 20 درصد از آمریکایی ها در طول زندگی شون افسردگی رو تجربه می کنند و در معرض ابتلا به آنهدونیا هستند.
فکر کن فعالیتها و تجربیات روزانه ای که قبلا برات لذت بخش بودن دیگه برات هیچ لذتی ندارن. کسانی که افسردگی یا اسکیزوفرنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنهدونیا هستند. همچنین آنهدونیا در کسانیکه دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) هستن یا بیماریهای مزمن و اختلالات خوردن دارند هم مشاهده شده.
پژوهشگرا آنهدونیا رو به دو دسته تقسیم کردند آنهدونیای فیزیکی که شامل از دست دادن لذت احساسات فیزیکی مثل لمس بو صدا و بینایی میشه. مثلا فرد دیگه از دوش آب گرم لذت نبره یا میل جنسیش کم بشه و رابطه با شریک زندگیش امتناع کنه.
دسته دوم آنهدونیای اجتماعی، که به لذت بردن از بودن در کنار دیگران مربوط میشه و فرد مبتلا ممکنه دیگه از وقت گذروندن با خانواده و دوستان لذتی نبره یا لبخند یک دوست براش بی معنی بشه یا دیگه کمک کردن به دیگران براش احساس رضایت بخشی به همراه نداشته باشه.
پژوهشگرا با استفاده از پرسشنامه های ساختار یافته چگونگی تجربه لذت های روزانه ی افراد مبتلا رو با افراد عادی مقایسه می کنند. این پرسشنامه ها میزان کاهش لذت نسبت به گذشته رو نشون میده اما چیز زیادی درباره تجربه ی زندگی با آنهدونیا نشون نمیده.
در سال 2019 پژوهشی روانپزشکی در اروپا با 34 نفر از کودکان و نوجوانان 13 تا 18 سال ساکن جنوب انگلیس صورت گرفت. شرکت کنندگان یا مبتلا به افسردگی بودند یا افزایش علائم افسردگی در آنها مشاهده می شد. در این مصاحبه هیچ یک از شرکت کنندگان ویژگی های روان پریشی را گزارش نکردند.
یکی از نوجوانان اینطور احساس ش رو توصیف میکنه: از دست دادن لذت در فعالیتهای روزانه این حس و میده که انگار در یک چرخه ی ثابت گیر کردی و هر چیزی برات پیش پا افتاده است. مثل این میمونه که از یک برنامه تلویزیونی خسته شدی و حوصله ات سر رفته و خب کانال و عوض میکنی ولی برنامه بعدی هم همونقدر برات حوصله سر بر هستش و من کاملا از این وضع خسته و درمونده شدم.
نوجوانان دیگه هم همین نظر و داشتن که هیچ چیز هیجانی براشون نداره و هیچ اشتیاقی برای آینده ندارند. حتی یکی از آنها گفت روز تولد بعدیش هم فقط یک روزه، مثل روزای دیگه!
احساسی که خیلی از آنها در مورد زندگی دارند با کلمات بی رنگ، پوچ، بی تنوع و بی عاری توصیف میشه و حتی لحن آروم آنها موقع صحبت کردن نشانگر بی حسی شون بود.
همچنین نوجوانان مبتلا به آنهدونیا از نبود انگیزه صحبت کردند که یکی از آنها می گفت حتی نمی خواهد از رختخواب بلند شود و به زور والدین از اتاق خواب بیرون می آید.
یکی دیگه همش پای تلویزیون بود و کارهای غیر فعال دیگه و اصلا انگیزه ای برای فعالیت بیشتر نداشت.
به دلیل بی انگیزگی افراد حتی علاقه ای به وقت گذرانی با دوستان و خانواده هم ندارند و دعوت به معاشرت رو رد می کنند. یکی از نوجوان ها با اینکه اقرار میکرد اوقات خوشی رو با رد کردن دعوت آنها از دست میده ولی باز انگیزه ای برای پیوستن به همسالان خود نداشت. اگرچه رد کردن دعوت انتخاب خودش بود ولی میگفت باعث میشود احساس تنهایی کند.
قطع ارتباط با مردم و لذتهای زندگی روزمره باعث شده بسیاری از نوجوانان در مورد معنای زندگی مردد بشوند. یکی از نوجوانان حتی دلیلی برای شرکت در امتحانات پایانی فارغ التحصیلی و اقدام برای رفتن به دانشگاه نمیدید و میگفت: در نهایت همه مون می میریم، پس واقعا چه فایده ای داره!
با اینکه آنهدونیا برای اولین بار در قرن بیستم توصیف شد ولی هنوز هم محققان درک محدودی از تجربه ی زندگی افراد مبتلا و آنچه که در مغزشان اتفاق می افتد و باعث این بیماری می شود، دارند. و سالهاست که محققان بیشتر روی ارتباط آنهدونیا با اسکیزوفرنی و افسردگی متمرکز بودند.
در حال حاضر، بسیاری از پزشکان بهترین راه برای درمان آنهدونیا را رسیدگی به بیماریهای پیش زمینه، از جمله اسکیزوفرنی، افسردگی، PTSD، اختلالات خوردن، بیماری پارکینسون و... می‌دانند. با توجه به شرایط زمینه‌ای، ممکن است برای درمان آنهدونیا، گفتار درمانی، داروهای ضد افسردگی یا ترکیبی از هر دو درمان تجویز شود. در بعضی موارد هم ممکنه درمان با شک الکتریکی استفاده بشه. برای افراد مشکوک به آنهدونیا هم توصیه میشه به روانپزشک، روانشناس یا سایر متخصصان پزشکی مراجعه کنند. به هر حال اگر علائمی که گفته شد رو مشاهده کردید بهتره حتما تحت نظر یک متخصص پزشکی باشید.
مقابله با آنهدونیا می تونه فوق العاده چالش برانگیز باشه و بر هر بخش از زندگی از جمله روابط شما، زندگی کاری و موارد دیگه تأثیر بذاره. اما راه هایی برای مدیریت آنهدونیا و بهبود کیفیت زندگی شما وجود داره.
مراقبت از نیازهای جسمی و عاطفی در هنگام مواجهه با آنهدونیا خیلی مهمه؛ مثلا خوردن غذاهای سالم، خواب کافی و ورزش منظم، تمرین‌های خودمراقبتی مانند مدیتیشن، یوگا یا گذراندن وقت در طبیعت
در حالی که آنهدونیا می تونه ارتباط با دیگران را دشوار کنه، مهمه که با دوستان و خانواده در ارتباط باشید. سعی کنید فعالیت های اجتماعی یا تماس های تلفنی منظم را برنامه ریزی کنید، حتی اگر تمایلی به آن ندارید.
تعیین اهداف کوچک می تونه به شما کمک کنه که احساس موفقیت کنید، حتی اگه انگیزه خاصی نداشته باشید. با اهداف کوچک و قابل دستیابی، مانند پیاده روی یا تکمیل یک کار خانگی، شروع کنید.
آنهدونیا می تونه لذت بردن از چیزهایی را که قبلاً دوست داشتید دشوار کنه، اما با امتحان کردن چیزهای جدید می تونید منابع جدید شادی رو پیدا کنید. سعی کنید یک سرگرمی جدید، شرکت در کلاس یا گشت و گذار در بخش جدیدی از شهر خود را امتحان کنید.
در نهایت به نکته ای از کتاب سوی دیگر شادکامی The other side of happiness by Brock Bastian اشاره میکنم و نقد و بررسی این کتاب از دکتر آذرخش مکری : برای شادی چالش های خود انگیخته رو به انتخاب خودتون در زندگی ایجاد کنید، برای حل مسائل از کمک و حمایت عاطفی دیگران غافل نشید و از هر چالش برای زندگی مفهومی بسازید که همه ی اینها می تونه به افزایش حس لذت و معنا در زندگی کمک کنه.
شاید شما هم در حال تجربه ی آنهدونیا هستید؛ چه راهکاری برای مقابله با این حالت پیشنهاد می کنید؟
پ.ن: من مترجم و متخصص در این زمینه نیستم و این ترجمه خالی از اشتباه نیست مشتاق نظرات و پیشنهادات ارزشمند شما هستم.
ارادتمند شما منصور کاظمی
