بهمن 98 که خبر شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران منتشر شد، گزارش‌های اقتصادی هشدار می‌داد کرونا تنها جان آدم‌ها را تهدید نمی‌کند بلکه دوام آن، نفس اقتصاد را هم به شماره می‌اندازد و حضورش برای اقتصادی مانند اقتصاد ایران با مشکلات بسیار همراه است.
ابعاد مختلف شیوع کرونا بر اقتصاد ایران را بررسی می کنیم و در گام اول به این می پردازیم که شیوع کرونا بر سه شاخص نرخ رشد اقتصادی، تورم و بیکاری چه اثری گذاشته است؟ نرخ رشد اقتصادی، تورم و بیکاری قبل از شیوع کرونا چقدر بود و اکنون چقدر است؟
در زمان شیوع ویروس کرونا، نرخ رشد اقتصاد ایران منفی 7.6 درصد بود و نرخ تورم نقطه به نقطه بهمن ماه 25 درصد. بودجه 99 با کسری 180 هزار میلیارد تومانی مواجه بود و تحریم‌ها فروش نفت ایران را به کمترین میزان در دهه‌های گذشته رسانده بود.
حالا به لیست مشکلات ساختاری و تحریم، کرونا هم اضافه شده بود. همان زمان مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد کرونا هم میزان تولید را کاهش می‌دهد و هم به کسری بودجه بیشتر دامن می‌زند. نتیجه اینکه اقتصاد هم درگیر تورم بالاتر می‌شود و هم نرخ رشد اقتصادی پایین‌تر. به عبارتی این ویروس، همزمان اقتصاد را دچار شوک عرضه و تقاضا می‌کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد کرونا هم میزان تولید را کاهش می‌دهد و هم به کسری بودجه بیشتر دامن می‌زند. نتیجه اینکه اقتصاد هم درگیر تورم بالاتر می‌شود و هم نرخ رشد اقتصادی پایین‌تر.
چگونه این ویروس به کاهش تقاضا دامن می‌زند؟ بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعطیلی کسب‌وکارها باعث بیکاری افراد می‌شود و این بیکاری و کاهش درآمد به کاهش تقاضا منجر می‌شود. از طرف دیگر چون زمان معینی برای اتمام کرونا نمی‌توان اعلام کرد، خانوارها تقاضای فعلی برای خرید را به تعویق می‌اندازند و بیشتر پس‌انداز می‌کنند. در نتیجه تقاضا باز هم کم و کمتر و رکود بیشتر می‌شود.
اما همزمان با کاهش تقاضا، طرف عرضه هم دچار مشکل می‌شود. پیش از شیوع کرونا، تحریم‌ها روند واردات کالا به کشور را دشوار کرده بود. شیوع کرونا هم منجر به بسته شدن مرزها شد و روند کند واردات، با اختلال جدی مواجه شد. نتیجه کاهش واردات، کمبود کالا در واحدهای تولیدی و کاهش عرضه بود. بخشی از ظرفیت واحدهای تولیدی به دلیل کاهش واردات کاهش یافت و بخشی به دلیل کاهش تقاضا در بازار
- نتیجه هر دو، تعدیل نیرو و از دست رفتن درآمد برخی از خانوارهاست. این چرخه اما در این بخش متوقف نمی‌شود. بیکاری و کاهش درآمد افراد به کاهش تقاضا دامن می‌زند و کاهش تقاضا به معنای کاهش عرضه و افت ظرفیت تولید است که به تعدیل نیروی کار منجر می‌شود و این چرخه ادامه می‌یابد!
اما کرونا چه اثری بر نرخ رشد اقتصادی گذاشته است؟ افت تولید و کاهش تقاضا اقتصاد را با رکود و کاهش نرخ رشد اقتصادی مواجه می‌کند.
آمار رئیس کل بانک مرکزی از نرخ رشد اقتصادی سه ماهه اول سال 99 می‌گوید وضعیت نه تنها بدتر نشده بلکه کمی هم بهتر شده. چون به گفته عبدالناصر همتی نرخ رشد فصل بهار بدون نفت منفی 6 درصد و با احتساب نفت منفی 2.8 درصد بوده.
آمار مرکز آمار از این هم بهتر است و می‌گوید نرخ رشد اقتصادی بدون نفت منفی 1.7 و با نفت منفی 3.5 درصد گزارش شده است. این در حالی است که قبل از شیوع کرونا نرخ رشد اقتصادی در 9 ماهه اول سال 98 منفی 7.6 درصد گزارش شده بود.
-به گزارش مرکز آمار، نرخ رشد اقتصادی بخش خدمات در سه ماهه اول سال 99 منفی 3.5 درصد است. این بدترین نرخ رشد اقتصادی بخش خدمات در 33 فصل گذشته است.
- گزارش سازمان جهانی کار نشان می‌دهد کرونا بر بازار کار همه کشورها اثر منفی گذاشته و میزان اشتغال این کشورها کاهش یافته و نرخ بیکاری افزایش قابل توجهی داشته است. اما مساله ایران این است که در ایران، بیکاری در شرایطی به کاهش درآمد خانوار منجر شده که نرخ تورم هم افزایش قابل توجهی داشته و ترکیب این دو، معشیت مردم را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
افزایش تورم به شکل دیگری هم بر منفی شدن نرخ رشد اقتصادی اثر می‌گذارد و هم بر افزایش بیکاری.
اقتصاد زمانی به حرکت در می‌آید که تقاضا در آن افزایش یابد. افزایش تقاضا به افزایش عرضه و تولید منجر می‌شود .
دولت با کسری بودجه مواجه است و این کسری با شیوع کرونا بیشتر هم شده؛ پس دولت اعتبار کافی برای حمایت همزمان از خانوارها و بنگاه‌ها ندارد و در این شرایط سیاست دولت بیشتر بر حمایت نقدی از خانوارها متمرکز می‌شود.
در نتیجه با وجود تورم و ماندگاری کرونا، خانوارها به جای مصرف به پس‌انداز روی می‌آورند و تقاضای خود را به آینده موکول می‌کنند. این کاهش مصرف باز هم بر رکود اقتصادی تاثیر می‌گذارد و این رکود می‌تواند منجر به بیکاری افراد بیشتری شود و خانوارهای بیشتری را با چالش کاهش درآمد مواجه کند.
این مشکلات در حالی رخ داده که در دیگر کشورهای جهان، دولت‌ها سیاست‌هایی برای حمایت از خانوارهای کم درآمد و کسب‌وکارهای از بین رفته دارد. یعنی هم از خانوارها حمایت می‌کند و هم از بنگاه‌ها.
اما در ایران برای انجام این حمایت‌ها دو مشکل عمده وجود دارد؛
دولت با کسری بودجه مواجه است و این کسری با شیوع کرونا بیشتر هم شده ،دولت حتی اگر هم بخواهد نمی‌تواند از برخی از مشاغل حمایت کند. چراکه افرادی شغل و درآمد خود را از دست داده‌اند که دارای مشاغل غیررسمی و فاقد بیمه‌اند.
-در آخر امیدواریم که هر چه زودتر از شر این کرونا راحت شیم، به ادامه زندگی عادی و کسب وکاربرگردیم .
نظرتون رو در مورد این مطلب برامون بنویسین :)
