فیلتر شنی استخر یکی از مهمترین و اساسی ترین تجهیزات بکار رفته در موتورخانه استخر و هر مجموعه آبی دیگر محسوب می شود. به بیانی دیگر، فیلتر شنی یکی از تجهیزات اصلی در فرآیند تصفیه آب استخر به شمار می رود که کار تصفیه فیزیکی آب را بر عهده دارد.
همانطور که در بالا اشاره کردیم، فیلتر شنی استخر وظیفه تصفیه فیزیکی آب را بر عهده دارد. منظور از تصفیه فیزیکی، پاک کردن آب از هرگونه ضایعات و آلودگی های ریز و درشت فیزیکی، مانند گل و لای، سنگ، شن و ... می باشد. در واقع می توان گفت که تصفیه آب استخر، شامل دو مرحله تصفیه فیزیکی و تصفیه شیمیایی است که کار تصفیه فیزیکی، توسط فیلتر شنی به انجام می رسد.
تا به اینجا با وظیفه فیلتر شنی استخر آشنا شدیم و فهمیدیم که فیلتر شنی، به عنوان یکی از اصلی ترین تجهیزات استخر، کار تصفیه فیزیکی آب را بر عهده دارد. حال در این قسمت، می خواهیم با نحوه عملکرد فیلتر شنی آشنا شویم. به زبان ساده تر، می خواهیم بفهمیم که این دستگاه، چگونه آب استخر را از ضایعات فیزیکی می زداید؟
پروسه تصفیه فیزیکی آب استخر توسط فیلتر شنی، درست مانند تصفیه فیزیکی آب چشمه های زیر زمینی در طبیعت است! آب چشمه، از زمانی که در زیر زمین می جوشد، تا زمانی که به سطح زمین برسد، در مسیر خود از لایه ها و سطوح مختلف زمین عبور می کند؛ لایه هایی که از جنس سنگ و شن و ماسه و ... هستند و برای آب چشمه، نقش یک صافی را ایفا می کنند. به این ترتیب، با عبور آب از این سطوح، آلودگی ها و ناخالصی های فیزیکی آب، در میان لایه های سنگی و شن و ماسه ای، گیر افتاده و آب زلال و تصفیه شده، به سطح زمین می رسد.
عملکرد فیلتر شنی نیز دقیقا به همین صورت است. هر فیلتر شنی، دارای یک مخزن حاوی شن یا سیلیس است. این مخزن شنی، حکم همان لایه های سنگی و شن و ماسه ای زمین را ایفا می کند. در واقع هنگامی که آب استخر از طریق سیستم لوله کشی، وارد مخزن فیلتر می شود، آلودگی های فیزیکی موجود در آب، در میان منافذ ریز میان سیلیس ها گیر افتاده و آب به لحاظ فیزیکی، تصفیه می گردد. آب تصفیه شده نیز از فیلتر شنی خارج شده و ادامه مسیر را از طریق سیستم لوله کشی می پیماید.
فیلتر شنی استخر از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در این قسمت به مهمترین این اجزا اشاره خواهیم کرد.
بدنه فیلتر : اولین مورد، بدنه فیلتر شنی است؛ جنس بدنه در هر فیلتر، ممکن است متفاوت باشد؛ از متریال فلزی گرفته تا متریال پلی استری. که در میان تمامی این متریال ها، پلی استر تقویت شده با فایبرگلاس، کارآمدتر و با دوام تر می باشد.
شیر فیلتر : مورد بعدی شیر فیلتر شنی است. اکثر فیلترها مجهز به یک شیر (در قسمت بالای فیلتر)، جهت کنترل جریان های ورودی و خروجی هستند. در واقع به وسیله این شیر، می توان جریان آب وارد شده به فیلتر و خارج شده از آن را کنترل کرد و میزان آن را تغییر داد. مجهزترین این شیرها، شیر شش راهه است که به وسیله آن، می توان کنترل کامل تری بر عملکرد فیلتر شنی داشت و اقداماتی همچون بک واش فیلتر را به راحتی هرچه تمام تر، انجام داد.
لوله ها : لوله های بکار رفته در فیلتر، نقش جابجایی آب را برعهده دارند؛ آب از یک طرف وارد مخزن فیلتر شده و پس از انجام پروسه فیلتراسیون، از فیلتر خارج شده و برای تکمیل فرآیند تصفیه، به سمت بقیه تجهیزات موجود در موتورخانه، جریان می باید.
فشارسنج : فشارسنج به منظور بررسی و کنترل فشار جریان، معمولا بر روی فیلتر استخر، نصب می گردد.
دریچه بازدید : دریچه بازدید، همانطور که از نامش پیداست، جهت دسترسی به داخل فیلتر و بازدید و بررسی وضعیت سیلیس ها و سایر اجزای داخلی، تعبیه شده است.
سیلیس : مورد آخر نیز سیلیس فیلتر است. سیلیس مورد استفاده در مخزن فیلتر استخر، می تواند از نوع شنی و یا شیشه ای باشد. که در این میان، سیلیس شیشه ای، نوع جدیدتر و کارآمدتری محسوب می شود؛ سیلیس شیشه ای، محصول یک ماده فرآوری شده بیولوژیکی خاص است که موجب فیلتراسیون کامل و شفافیت بیشتر آب می گردد.
در قسمت بالا، هنگامی که در رابطه شیر شش راهه صحبت می کردیم، عبارت بک واش را به کار بردیم. بک واش به معنای شست و شو و یا شست و شوی برعکس فیلتر شنی است. همانطور که گفتیم، هنگام عبور آب از مخزن فیلتر، ناخالصی های فیزیکی موجود در آب، در میان منافذ سیلیس ها گیر می افتند و به این ترتیب، آب از آلودگی های فیزیکی، پاک می شود. بنابراین قاعدتا می توان فهمید که پس از چندین بار تکرار این عمل، تمامی منافذ موجود در میان سیلیس ها، به واسطه ضایعات فیزیکی موجود در آب، پر شده و صافی ما دچار گرفتگی می شود. اینجاست که فیلتر شنی کارایی خود را از دست داده و برای بازگشت به چرخه فیلتراسیون آب استخر، به بک واش نیاز دارد.
در عمل بک واش، آب را در خلاف جهت همیشگی و به صورت معکوس، داخل فیلتر شنی، جریان می دهند. تا از این طریق، ضایعات فیزیکی محبوس شده در فیلتر، به واسطه جریان معکوس آب، از میان منافذ سیلیس ها خارج شده و سیلیس ها، جان دوباره ای بگیرند. تغییر حالت فیلتر شنی، از فیلتراسیون به بک واش و برعکس، به وسیله شیر شش راهه صورت می گیرد.
بک واش، تا چندین نوبت می تواند سیلیس را احیا کرده و فیلتر شنی را مجددا اماده بازگشت به سیستم فیلتراسیون نماید. اما به هرحال، سیلیس ها بعد از مدتی، کارایی خود را به صورت کامل از دست داده و با بک واش نیز احیا نخواهند شد. در این صورت می بایست مخزن فیلتر شنی را از سیلیس های قبلی خالی کرده و با سیلیس جدید، پر نمود. در واقع به زبان ساده تر، زمانی که بک واش، دیگر جوابگو نباشد، می بایست نسبت به تعویض سیلیس ها اقدام کرد.
فیلتر شنی در داخل موتورخانه یا تصفیه خانه استخر، پس از پمپ قرار می گیرد. در واقع محل دقیق قرارگیری فیلتر شنی در چرخه تصفیه استخر، بعد از پمپ و پیش از سیستم گندزدایی UV و مبدل حرارتی است.
۲ مورد از مهمترین نکاتی که می بایست در هنگام خرید فیلتر شنی استخر به آن ها توجه نمایید، عبارت است از سطح تماس آب با سیلیس و ارتفاع فیلتر شنی.
در هنگام خرید فیلتر شنی، توجه نمایید که هر چه دهانه فیلتر، قطور تر و سطح تماس آب با سیلیس، بیشتر باشد، عمل فیلتراسیون بهتر انجام می گیرد. همچنین ارتفاع بیشتر فیلتر نیز موجب بهتر شدن عمل فیلتراسیون می گردد. چرا که در فیلترهای مرتفع تر، جریان آب، مسیر بیشتری را درون فیلتر سپری می کند و در نتیجه، سیلیس ها فرصت بیشتری برای جذب ضایعات فیزیکی آب خواهند داشت. البته این امر به سرعت جریان آب نیز بستگی دارد؛ هرچه سرعت جریان کمتر باشد، فیلتراسیون بهتر انجام می گیرد.
یکی از نکات مهم دیگری که می بایست در هنگام انتخاب فیلتر شنی به آن توجه نمایید، دبی عبوری از فیلتر است. جهت محاسبه دبی عبوری از فیلتر، کافی است حجم استخر یا جکوزی را بر نرخ گردش آب مجموعه تقسیم نمایید. (نرخ گردش آب عبارت است از مدت زمان مورد نیاز برای این که تمام آب موجود در سیستم، یک مرتبه در کل مدار، به گردش درآید. که این عدد برای هر مجموعه آبی، اعم از تفریحی، ورزشی، درمانی، جکوزی و ... متفاوت است. به عنوان مثال نرخ گردش آب در استخرهای عمومی کودکان، هر ۲ ساعت یکبار است.)
برندهای زیادی در سرتاسر دنیا وجود دارند که اقدام به تولید و فروش فیلتر شنی استخر کرده اند. از جمله نام آشنا ترین برندهای خارجی تولید کننده فیلتر استخر، می توان به نام هایی همچون اطلس پول ترکیه، پراکوا اتریش، ایمکس، مگاپول، IML و ... اشاره کرد. لازم به ذکر است که اغلب برندهای صنعتی بزرگ دنیا، در داخل کشور دارای نمایندگی های رسمی و معتبری هستند که می توانید محصولاتشان را از طریق این نمایندگی ها تهیه نمایید.