سقط جنین و از دست رفتن موجود کوچکی که همه منتظرش بودند برای اطرافیان تجربه ی سخت و دردناکی است. اما برای مادری که گاهی با جنینش حرف می زد و در خیالش او را نوازش می کرد و خیلی وقت ها او را به نام خطاب می کرد،آرزوهایش را نجوا می کرد و حتی وسایلی را هم برای تولد نوزاد آماده کرده است، تجربه ای سخت تر است.
سقط جنین به هر دلیلی ، برای مادر تجربه ای پیچیده و همراه با احساسات مختلف است.در این شرایط ممکن است حتی به سوگ بنشیند.
سقط جنین درواقع یکی از مشکلات رایج دوران بارداری است که احتمال دارد برای هر زن بارداری اتفاق بیفتد.
هر زنی پس از سقط جنین احساسات پیچیده‌ای دارد که ممکن است خوشایند، ناخوشایند یا ترکیبی از هر دو باشد.
به طور کلی ، دامنه‌ی احساساتی که زنان پس از سقط جنین تجربه می‌کنند عبارت‌اند از : غم، اندوه، فقدان، حسرت، حس گناه و … اما در بسیاری از زنان از دست دادن حاملگی با احساسات ناراحتی بسیاری همراه است احساس غمگینی ، اشکباری ، اشتیاق داشتن به نوزاد ، خشم از خود و دیگران و اتفاقی که افتاده ، میل به صحبت کردن در مورد اتفاقی که افتاده و معنادار کردن آن و ناراحتی هنگام دیدن یک زن حامله.
به‌طور کلی بیشتر واکنش‌های احساسی و روانی به سقط جنین طبیعی، موردانتظار و گذرا هستند و معمولا آن‌قدر ماندگار یا شدید نیستند که زندگی روزمره را مختل کنند.
گاهی ممکن است تغییرات هورمونی منجر شود که فرد احساس افسردگی و اضطراب پس از سقط جنین را تجربه کند. در چنین مواردی افسردگی مشکل زیستی و ناشی از تغییرات هورمونی است.به همین دلیل درمان آن نیز در حیطه تخصص روانشناس قرار نمی گیرد. معاینه ی اولیه ی پزشکی نیز به تشخیص بهتر این نوع از افسردگی کمک می کند و مصرف داروهایی که پزشک یا روانپزشک تجویز می کنند موجب بهبود فرد می شود.
این نکته اهمیت دارد که در هرنوع از افسردگی تمام عوامل ژنتیکی، محیطی و روانشناختی موثر اند.
اما با اینحال در بعضی انواع آن یکی از موارد گفته شده غالب تر است. البته گاهی نیاز است تا از دارو به عنوان مکملی برای روان درمانی استفاده شود.
علائمی که هر زنی ممکن است هنگام افسردگی پس از سقط تجربه کند، عبارت است از : افکارناامیدانه، کم اشتهایی یا پراشتهایی،حوصله نداشتن، گوشه نشینی،اشک ریختن، سرزنشگری و آنچه بیشتر فکر زن را درگیر میکند، این است که :
چرا نتوانسته جنین را حفظ کند؟
آیا با سایر زنانی که باردار می شوند و زایمان می کنند مشکل یا تفاوتی دارد؟
آیا تقصیر او بوده یا بیمار است؟
افسردگی که پس از چنین گفتگوی درونی در فرد ایجاد می شود ، درواقع پاسخ زن به احساساتش است.
احساساتی که در درونش جریان دارد. اما نگاه کردن به آنها برایش دشوارتر از آن است که بتواند در موردش بگوید. به همین دلیل تصمیم می گیرد که آنهارا نبیند.
از دست دادن جنین احساساتی را در زنان برمی انگیزد که برایشان قابل پذیرش نیست. همچنین بسیاری از زنان با سقط جنین سوگ و از دست دادن عمیقی را تجربه می کنند که ممکن است توان پذیرش این سوگ را نداشته باشند و به صورت علائم افسردگی نشان دهند.
هرچند میزان سوگواری پس از سقط جنین به شخصیت و تاب آوری فرد ، نوع سقط ، زمان سقط ، حمایت خانواده و عواملی از این قبیل مربوط است.
سوگواری بعد از سقط جنین شامل پنج مرحله است :
شوک و انکار : وقتی در سونوگرافی به والدین گفته می شود که قلب نوزاد نمی زند یا اینکه سقط جنین انکار ناپذیر است به شدت برای مادر و پدر غیر قابل باور و شوکه کننده است . آن ها با خودشان فکر می کنند " چطور ممکن است ؟ همین چند لحظه پیش این بارداری ، واقعی بود و اکنون دنیای من در حال فروپاشی است " . این احساسات کاملاً طبیعی است و دیده شده است که بسیاری از زنان تا زمانی که سطح هورمون های آن ها کاهش نیابد در جهت انکار ، حالت تهوع های زودگذر را تجربه می کنند .
خشم : " چرا بارداری من ؟ چرا کودک من ؟ " برخی از زنان ، عصبانیت را برون ریزی کرده و می گویند " من همه چیز را به درستی انجام دادم ، ویتامین های دوران بارداری را مصرف کردم و غذای خوب خوردم ، این منصفانه نیست " .
با وجود اینکه برخی از زنان می دانند که مقصر نیستند اما باز هم از خودشان عصبانی شده و فکر می کنند کاری اشتباه انجام داده اند .
چانه زنی : این زنان با خود می گویند : " اگر فقط غذاهای طبیعی بخورم ، از هیچ لوازم آرایشی و شیمایی استفاده نکنم و تمام سموم را از خانه خارج کنم بارداری بعدی من خوب خواهد بود ، درست است ؟ " .
در این دوره زنان به دنبال یافتن راه هایی برای درست کردن اشتباه و یافتن دلیل و اصلاح آن هستند .
این تصور که سقط جنین بدون علت اتفاق می افتد یا کسی نمی تواند جلوی آن را بگیرد بسیار ناراحت کننده است و به همین دلیل این زنان سعی می کنند علتی برای سقط پیدا کرده و جلوی آن را برای بارداری بعدی بگیرند .
افسردگی : در این مرحله زنان فکر می کنند که این تجربه فقط برای خودشان اتفاق افتاده است به همین دلیل از دیگران فاصله گرفته و انرژی و انگیزه آن ها کاهش می یابد و به گفتگوهای سرزنشگر درونی می پردازند و نمی توانند احساساتی که در درونشان در جریان است بپذیرند.
پذیرش : مرحله آخر سوگواری این است که شدت اندوه با گذشت زمان کم می شود . سرانجام ، ممکن است این زنان روزهایی را بدون فکر به جنین از دست داده شان بگذرانند که ممکن است باعث احساس گناه در آن ها شود . به همین دلیل ممکن است باز هم گاهی اوقات خشم و افسردگی برگردد اما روند آن کم کم رو به بهبود پیش می رود . خاطره از بین نمی رود اما درد شدید آن با گذشت زمان و پذیرش کمتر می شود.
دادن فرصت سوگواری مناسب، مشفقانه و کامل به زنان به کاهش درد و رنج او و بهبودی حالش کمک می کند.
تعداد کمی از زنان پس از سقط جنین واکنش های عاطفی طولانی مدت دارند. اگر احساس غم و اندوه،گناه یا افسردگی طولانی کرده اید،حتما در مورد احساسات خود با یکی از اعضای خانواده یا یک دوست ، یک روانشناس صحبت کنید.
