عامل بیماری گامبورو، ویروس بورس عفونی است که جوجه‌های جوان را درگیر می‌کند. این بیماری اولین بار در منطقه گامبورو (Gumboro)، ایالت دلاور (Delaware)، آمریکا شناخته شد. این بیماری از گونه Birnavirus است که سلول‌های لنفاوی درون بورس کلوآکال (the cloacal bursa)، لوزه‌ها و طحال را درگیر می‌کند. درگیری ویروس بورس با بورس کلوآکال موجب می‌شود تا سطح ایمنی بدن پرنده پایین آمده و حتی منجر به مرگ آن شود.
بورس فابریسیوس یک غده کوچیک سفید رنگ است که در قسمت انتهایی دستگاه گوارش پرنده قرار دارد. بورس فابریسیوس (لاتین: bursa cloacalis یا bursa fabricii) یک اندام تخصصی است که برای رشد سلول B (بخشی از سیستم ایمنی بدن) ضروری است و فقط در بدن پرندگان وجود دارد. در بورس، سلول‌های بنیادی ویژگی‌های سلول‌های B بالغ و با قابلیت ایمنی را بدست می‌آورند. بورس در پرندگان جوان فعال است و پس از حدود ۶ ماه آتروفی می‌شود (تقلیل می‌رود). در سال ۱۹۵۶، بورس گلیک (Bruce Glick) اثبات کرد که با برداشتن بورس در جوجه‌های تازه از تخم خارج شده، تولید آنتی بادی در بدن به شدت مختل می‌شود. در واقع اینگونه می‌توان گفت که وجود بورس در بدن پرندگان برای تولید آنتی بادی بسیار ضروری است. چرا که در طول دوره جنینی و ۱۰ هفته اول زندگی جوجه، سلول‌های سیستم ایمنی پس از تولید در اندام لنفاوی مختلف وارد بورس فابرسیوس می‌شوند. پس از آن در این اندام برای مقابله با عوامل بیماری‌زا پادتن تولید می‌کنند.
حال اگر در همان هفته‌های اول تولد، جوجه مبتلا به عفونت بورس عفونی شود، تکثیر ویروس باعث تخریب بورس فابرسیوس می‌شود. در نتیجه بورس فایرسیوس توانایی برنامه‌ریزی برای لنفوسیت‌ها و مقابله با بیماری را از دست می‌دهد که ضعف ایمنی بدن را به دنبال دارد. به همین دلیل بیماری گامبورو به ویروس ایدز مرغ نیز شناخته می‌شود.
بنابراین اگر بتوان بورس فابرسیوس را حداقل تا هفته سوم زندگی در برابر بیماری‌ها محافظت نمود، آنگاه میزان لنفوسیت‌های بالغ و برنامه‌ریزی شده به اندازه کافی تولید شده و اثرات سرکوب سیستم ایمنی توسط بیماری بورس عفونی به حداقل خواهد رسید.
ناقلین این بیماری طیف وسیعی را درگیر می‌کنند، از جمله پرندگان وحشی، حیوانات موذی و محیط و وسایل آلوده. بیماری بورس عفونی از طریق مدفوع، آب و خوراک آلوده پخش می‌شود. از طرفی مدرکی دال بر انتقال بیماری گامبورو از والد به جوجه ها وجود ندارد. همچنین خوشبختانه تا به امروز موردی دال بر بیماری گامبورو در انسان دیده نشده است. در ابتدا این بیماری عمدتا گله‌های جوجه گوشتی را هدف قرار می‌داد. در سال ۱۹۸۷ در اروپا سویه‌ای خطرناک از این بیماری ظاهر شد که گله‌های مولد را نیز به شدت درگیر می‌کرد. امروزه بصورت گسترده براساس میزان در معرض ویروس بودن، گله‌ها واکسینه می‌شوند. بخصوص گله‌های که تحت قرنطینه بالا نگهداری می‌شوند، و در معرض این بیماری نبوده‌اند. در بین نژادهای مرغ گوشتی نژاد لگهورن (Leghorn) ایتالیایی مقاومت کمتری در برابر بیماری گامبورو دارد و تا ۱۸ هفتگی مستعد (susceptible) بیماری است.
منبع: روش درمان بیماری گامبورو و درمان آن
