در واقع مایکوتوکسین به کلیه سموم تولید شده توسط گونههای خاصی از قارچها اطلاق میشود. تا به حال بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ مورد مایکوتوکسین شناخته شده است. این قارچها معمولا در محیط گرم و مرطوب رشد میکنند. میزان شیوع سموم افلاتوکسینی در خوراک طیور از دیگر انواع سموم بیشتر است. این سم در کنجاله بادام زمینی، کنجاله تخم پنبه، سویا، ذرت، جو، گندم و یولاف پیدا میشود. مایکوتوکسینها در خوراک طیور عوارض و مسائل بهداشتی مختلفی را برای طیور و حتی سلامت انسان ایجاد میکند. برخی از ضررهای مایکوتوکسین برای طیور به شرح زیر است:
کاهش مصرف خوراک: مایکوتوکسینها تاثیر منفی بر طعم خوراک میگذارد، که به همین سبب باعث کاهش مصرف خوراک در طیور میشود. کاهش مصرف خوراک برابر با کاهش دریافت مواد مغذی توسط مرغ میشود.
عدم تعادل در خوراک: مایکوتوکسین در جذب موادمغذی اختلال ایجاد میکند. عدم تعادل در مواد مغذی، باعث عملکرد ضعیف در تغذیه، رشد مرغ و در نتیجه ضریب تبدیل میشود.
اختلال در عملکرد رشد: مایکوتوکسینها سرعت رشد طیور را مختل میکند، چرا که باعث تداخل در فرآیندهای متابولیکی میشود. از طرفی سنتز پروتئین را مهار کرده که در نهایت منجر به کاهش وزن و رشد کندتر میگردد.
افت عملکرد سیستم ایمنی بدن: مایکوتوکسینها سیستم ایمنی را تضعیف میکند. این امر عفونتهای باکتریایی یا ویروسی را مستعد کرده و توانایی بدن را برای پاسخ ایمنی موثر کاهش میدهد.
بیماری و آسیب اندامها: تاثیرات مایکوتوکسینها روی بدن متفاوت است. بطور مثال اثرات سمی آفلاتوکسینها و اوکراتوکسینها منجر به از کار افتادن اندامهای بدن میشود. آفلاتوکسینها معمولا کبد را هدف قرار داده و منجر به مسمویت کبدی، اختلال عمکرد کبد و پیامدهای بالقوه در دراز مدت میشوند. از طرف دیگر، اوکراتوکسینها بر کلیهها تأثیر میگذارد و باعث مسمومیت کلیوی میشوند.
بطور کل سرکوب سیستم ایمنی بدنی یکی از اثرات مهم مایکوتوکسین در پرورش طیور است که منجر به موارد زیر میشود:
• افزایش حساسیت به بیماریهای عفونی
• فعال شدن مجدد عفونتهای مزمن
• واکنشهای ثانویه بالقوه
• افزایش مصرف داروها
• ناکارآمدی برنامههای واکسیناسیون
اختلالات تولید مثل: زئارالنون از جمله مایکوتوکسینها است که سیستم تولیدمثل طیور را مختل میکند. این ماده میتواند باعث عدم تعادل هورمونی، کاهش باروری و منجر به اختلالات تولید مثلی مانند کاهش تولید تخم، جوجه ریزی ضعیف و رشد غیرطبیعی اندامهای تولید مثل شوند.
پیامد اقتصادی مایکوتوکسین در صنعت مرغداری: عوارض ایجاد شده در طیور موجب کاهش نرخ رشد، ضریب تبدیل ضعیف خوراک، افزایش تلفات، کاهش تولید تخممرغ، افزایش حساسیت و بیماری در طیور میشود. این موارد نه تنها بر رفاه طیور بلکه بهرهوری را کاهش و نرخ تلفات را افزایش میدهد. به علاوه مدیریت مایکوتوکسین همانند پیشگیری، کنترل، نمونهبرداری، از دست دادن نیروی کار و هزینههای تحقیقاتی میشود.