تاجری که توانایی پرداخت بدهی های خود را نداشته و به اصطلاح متوقف از پرداخت بدهی باشد میتواند مطابق مقررات قانونی درخواست صدور حکم ورشکستگی نماید.
ابتدا باید دید که تاجر کیست و قانون گذار چه کسی را به عنوان تاجر میشناسند ؟ باید بگوییم که قانون تجارت در ماده یک در تعریف تاجر عنوان میدارد که : شخصی است که شغل معمول خود را اعمال تجاری قرار دهد ، با لحاظ تعریف فوق این سوال به ذهن متبادر میشود که اعمال تجاری به چه اعمالی گفته می شود؟ قانونگذار در ماده ۲ قانون تجارت اعمال تجاری را به تفصیل به شرح ذیل بیان نموده است:
معاملات تجارتی از قرار ذیل است:
1) خرید یا تحصیل هر نوع مال منقول به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
2) تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
3) هر قسم عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تأسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجاد‌می‌شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره.
4) تأسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
5) تصدی به عملیات حراجی.
6) تصدی به هر قسم نمایشگاه‌های عمومی.
7) هر قسم عملیات صرافی و بانکی.
8) معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
9) عملیات بیمه بحری و غیر بحری
10) کشتی‌سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجعه به آنها.
برای درخواست صدور حکم و شکستگی دو شرط لازم است:
۱-شخص موضوع درخواست باید تاجر باشد ،اعم از حقیقی یا حقوقی یعنی فقط در مورد تاجر میتوان در خواست حکم ورشکستگی کرد. چنانچه شخص غیر تاجر توانایی پرداخت بدهی هایش را نداشته باشد باید دادخواست اعسار به دادگاه تقدیم نماید
۲-تاجر متوقف از پرداخت بدهی باشد ،یعنی توانایی پرداخت بدهی خود را نداشته باشد.
چه کسانی می توانند درخواست صدور حکم ورشکستگی نمایند؟
مطابق قانون اشخاص ذیل می توانند درخواست صدور حکم ورشکستگی بکنند:
۱- خود تاجر متوقف اعم از حقیقی یا حقوقی .در موردی که تاجر شخص حقیقی است خود تاجر و در خصوص اشخاص حقوقی مدیران اشخاص حقوقی می توانند صدور حکم ورشکستگی را با رعایت تشریفات مقرر در قانون تجارت درخواست نمایند بدین شرح که ظرف سه روز از تاریخ توقف دادخواست خود مبنی بر صدور حکم ورشکستگی به ضمیمه صورت دارایی و دفاتر تجاری خود را به دادگاه صالح که همان دادگاه محل اقامت تاجر است ارائه نمایند.منظور از اشخاص حقوقی شرکتهای تجاری می‌باشند و شرکتهای مدنی همانند شخص غیر تاجر در زمان توقف از پرداخت بدهی باید درخواست اعسار بدهند
زمانی که درخواست کننده تاجر شخص حقیقی است علاوه بر نام دادستان، ذکر نام تمامی طلبکاران در ستون خوانده ضروری است البته رویه دادگاهها در این خصوص متفاوت است و برخی از شعبات ذکر نام طلبکاران عمده و بانک‌ها را جهت پذیرش دعوی کافی می‌دانند و معتقدند نیازی به درج نام تمامی طلبکاران در ستون خوانده نیست. تاجر حقیقی باید مدارک و مستندات لازم جهت اثبات تاجر بودن خود را نیز ضمیمه دادخواست نماید در این موارد دادگاه ابتدائا به بررسی این موضوع میپردازد که آیا درخواست کننده تاجر است یا خیر
۲- طلبکاران تاجر متوقف
هریک از طلبکاران تاجر متوقف می توانند درخواست صدور حکم ورشکستگی او را از دادگاه بنمایند .طلبکار موظف است علاوه بر نام تاجر متوقف در ستون خوانده نام دادستان را نیز درج نماید. در حال حاضر محاکم تنها دادخواست طلبکاری را می پذیرند که طلب او مسلم و محرز بوده و نتوانسته باشد از طرق قانونی مثل اقامه دعوی طلب خود ا وصول کند.
۳-دادستان
نکته : در مواردی که برای شرکت منحله در حال تصفیه درخواست صدور حکم ورشکستگی میشود ، ضروریست علاوه بر نام شرکت ( باید عبارت در حال تصفیه به دنبال نام شرکت نوشته شود) نام مدیر یا مدیران تصفیه و یا اداره امور تصفیه حسب مورد در ستون خوانده درج شود به این جهت که وفق مقررات قانونی شرکت منحله نمی‌تواند مستقلا طرف دعوی واقع شود.
بعد از تقدیم دادخواست دادگاه با احراز شرایط شکلی با مداقه در اوراق و ضمایم پیوستی مثل تاجر بودن شخص حقیقی و یا درج نام طلبکاران وارد رسیدگی ماهوی شده و علی الأصول جهت احراز اصل توقف و تاریخ آن موضوع به کارشناس ارجاع میگردد و معمولا بعد از دریافت نظر کارشناس چنانچه طرفین متعرض آن نباشد بر مبنای آن رای اصدار میگردد. تاریخ توقف در دعاوی ورشکستگی از دو جهت از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که اولا بعد از آن تاریخ تاجر از دخالت در امور مالی خود وفق قانون (ماده ۴۲۳ قانون تجارت) ممنوع و برخی اعمال وی مانند هبه وصلح بلاعوض محکوم به بطلان است، ثانیا مطابق رای وحدت رویه از تاریخ توقف خسارت تاخیر تادیه به بدهی های تاجر متوقف تعلق نمیگیرد.
مریم کودرزیان
وکیل پایه یک دادگستری
ایمیل: maryamkoudarziyan7@gmail.com
تلفن : 09149049315
