در مقاله‌های پیشین، با تاریخچه عکاسی و سبک‌های عکاسی آشنا شدید. حال وقت آن رسیده است که با مبانی عکاسی آشنا شوید. اولین قدم برای ثبت عکس‌های خوب، این است که با مبانی نوردهی در عکاسی آشنایی داشته باشید.
نوردهی، اصلی‌ترین عنصر در عکاسی است. نوردهی در عکاسی به‌معنی مقدار نوری است که وارد دوربین می‌شود. مهم‌ترین مهارتی که شما به‌عنوان یک عکاس باید داشته باشید، مهارت کنترل نوردهی در عکاسی است. من در این مقاله، به معرفی مبانی نوردهی در عکاسی خواهم پرداخت.
مثلث نوردهی در عکاسی
نور از لنز دوربین شما عبور می‌کند و به حسگر دوربین برخورد می‌کند. سه عامل اصلی در کنترل نوردهی در عکاسی دیافراگم، سرعت‌شاتر و ایزو است. این سه عامل در کنار یکدیگر مثلث نوردهی را تشکیل می‌دهند. شفافیت و کنتراست عکس هم به این سه عامل بستگی دارد.
1. دیافراگم در عکاسی
اولین ضلع مثلث نوردهی، دیافراگم است. وظیفه دیافراگم، کنترلِ میزان نورِ ورودی به دوربین شما است. هرچه عدد دیافراگم بزرگ‌تر باشد، دهانه دیافراگم کوچک‌تر است و نور کمتری وارد دوربین شما می‌شود. هرچه این عدد کوچک‌تر باشد، دهانه دیافراگم بزرگ‌تر است و نور بیشتری وارد دوربین شما می‌شود.
برخلاف آنچه ممکن است شما تصور کنید، هرچه که ضریب F بالاتر باشد دهانه دیافراگم کوچک‌تر است و در نتیجه نور کمتری وارد دوربین شما می‌شود؛ مثلا در F/11 دهانه دیافراگم کوچک‌تر از F/4 است و در آن حالت نور کمتری وارد دوربین می‌شود.
جالب است بدانید که اگر از یک عدد دیافراگم به عدد بالاتر یا پایین‌تر بروید، مقدار نور ورودی به دوربین شما به‌ترتیب نصف و دوبرابر می‌شود. باز و بسته‌‌بودن دهانه دیافراگم علاوه‌بر میزان نوردهی، بر عمقِ‌میدان عکس‌های شما هم تأثیر می‌گذارد.
در قسمت‌های بعدی به‌طور کامل راجع با عمق‌میدان آشنا خواهی شد؛ اما حالا همین قدر بدانید کافی است که هرچقدر ضریب اف بالاتر باشد؛ یعنی دهانه دیافراگم بسته‌تر باشد، عمق‌میدان تصاویر شما بیشتر است و تصویر ثبت‌شده واضح‌تر است.
2. سرعت‌شاتر در عکاسی
دومین ضلع مثلث نوردهی در عکاسی، سرعت‌شاتر است. سرعت‌شاتر به مدت‌زمانی گفته می‌شود که شاترِ دوربین پس از فشاردادن دکمه شاتر باز می‌ماند. هرچه این مدت‌زمان بیشتر باشد نور بیشتری وارد دوربین شما می‌شود.
سرعت‌شاتر هم مانند دیافراگم علاوه‌بر کنترلِ نوردهی در عکاسی، بر تنظیم فاصله کانونی عکس شما تاثیر می‌گذارد.
به‌کمک سرعت‌شاتر می‌توانید مدت‌زمان نوردهی در عکاسی را تنظیم کنید. سرعت‌شاتر سریع، حرکت شیء را در یک‌لحظه به‌صورت ساکن و فریزشده ثبت می‌کند. سرعت‌شاتر پایین حرکت را به‌صورت کشیده و تار ثبت می‌کند.
مثلا در سرعت‌شاتر 1/60 حرکت کودکانِ در حال حرکت، به‌صورت تار و کشیده‌شده ثبت می‌شود، در سرعت‌شاتر 1/300 حرکت بچه‌ها به‌صورت ساکن و فریزشده ثبت می‌شود. توجه کنید که مقدار نوری که در سرعت‌شاتر 1/300 وارد دوربین شما می‌شود کمتر است؛ پس برای جبران نوردهی باید مقدار دیافراگم و ایزو را تنظیم کنید.
نکته‌ای که در اینجا شما باید به آن توجه کنید این است که برای سرعت‌شاترهای پایین حتما لازم است که از سه‌پایه استفاده کنید.
3. ایزو در عکاسی
آخرین ضلع مثلث نوردهی، ایزو است. ایزو نشانگر حساسیتِ سنسور دوربین نسبت به نور است. هرچقدر عدد ایزوی شما کمتر باشد، حسگرِ تصویر نسبت به نور حساسیت کمتری نشان می‌دهد، هرچه این عدد بیشتر باشد حساسیت نسبت به نور افزایش پیدا می‌کند؛ اما در عوض باعث نویزدارشدن عکس‌های شما می‌شود.
شما با تنظیم دیافراگم و سرعت‌شاتر دوربین خود، می‌توانید میزان نوری که وارد دوربین‌تان می‌شود را کنترل کنید؛ اما نوردهی نهایی به ایزو بستگی دارد.
با کاهش مقدار ایزو، برای کنترل و تنظیم مقدار نوردهی در عکاسی به نور بیشتری نیاز پیدا خواهیدکرد، ولی دراین‌صورت نویز تصویر شما کمتر است و وضوح آن بالاست. در اینجا برای جبران نوردهی عکسِ خود می‌توانید از دیافراگم بازتر یا سرعت‌شاتر پایین‌تر استفاده کنید. با افزایش مقدار ایزو به نور کمتری نیاز پیدا خواهید کرد، ولی دراین‌صورت نویز تصویر شما زیاد است و وضوح آن کم است. در اینجا برای جبران نوردهی خود می‌توانید از دیافراگم کوچک‌تر یا سرعت‌شاتر بالاتر استفاده کنید. منظور از نویز نقاطی از تصاویر است که نور کافی به آن نرسیده است.
اگر دوربین شما گزینه انتخابِ ایزوی خودکار یا دستی را دارد بهتر است که از گزینه دستی استفاده کنید؛ چون در حالت خودکار ممکن است دوربین ایزوی بالایی را انتخاب کند و باعث نویزدارشدن عکس‌های شما شود.
انواع نوردهی در عکاسی
امروزه دوربین‌های عکاسی حالت‌های مختلفی از نوردهی را در اختیار شما قرار می‌دهند. حالتی که شما برای نوردهی انتخاب می‌کنید، روی میزان دخالت شما در تنظیم دیافراگم و سرعت‌شاترِ دوربین تاثیر می‌گذارد.
1. تمام‌خودکار: در این حالت دوربین مقدار دیافراگم، سرعت‌شاتر و ایزو را تنظیم می‌کند. حتی اینکه شما بتوانید از فلاش استفاده کنید یا خیر را هم دوربین انتخاب می‌کند.
2. حالت صحنه‌پردازی خودکار: در این حالت تنظیمات دوربین برای صحنه‌های مختلف مثل پرتره، منظره، ورزشی و غیره به‌صورت پیش‌فرض در دوربین ثبت شده است. شما با انتخاب هرکدام از این گزینه‌ها به دوربین می‌گویید که برای عکس‌برداری از چه تنظیماتی استفاده کند.
در این حالت هم مانند حالت تمام خودکار، شما هیچ کنترلی بر تنظیمات اعمالی ندارید.
3. حالت نیمه‌خودکار: این حالت خود دو حالت جداگانه دارد.
نوردهی تقدم سرعت‌شاتر و نوردهی تقدم دیافراگم. اگر شما از گزینه تقدم سرعت‌شاتر استفاده کنید، دوربین به شما این اجازه را می‌دهد که تنها سرعت‌شاتر را تنظیم کنید. در این حالت، دوربین خود دیافراگم و ایزوی مناسب را تنظیم می‌کند.
اگر شما گزینه تقدم دیافراگم را انتخاب کنید، تنها این امکان را دارید که دیافراگم را تنظیم کنید و بقیه تنظیمات به‌صورت خودکار انجام می‌شود.
4. نوردهی دستی: در این گزینه تنظیمات سرعت‌شاتر، دیافراگم و ایزو همگی به عهده شماست.
· تراز سفیدی یا white balance
منابع نوری مختلف باعث می‌شوند که رنگ سفید در شرایط مختلف به رنگ‌های مختلفی دیده شود. در نتیجه برای اینکه شما بتوانید رنگ‌های طبیعی‌تری در عکس‌های خود داشته باشید، باید به دوربین بگویید که سوژه شما توسط چه نوری روشن شده است. نگاتیوهای قدیمی برای نور روز طراحی شده بودند. به همین دلیل اگر شما زیر نور لامپ تنگستن عکس می‌گرفتید، رنگ عکس شما زرد می‌شد و برای حل مشکل باید از فیلترهای آبی و زرد استفاده می‌کردید؛ اما در دوربین‌های دیجیتال امروزی این‌طور نیست. فقط کافی است که شرایط نوری را تشخیص دهید و روی دوربین خود تنظیمات لازم را اعمال کنید تا رنگ عکس‌های شما طبیعی شود.
تنظیمات تراز سفیدی
1. خودکار: این حالت با توجه به قرارگرفتن دوربین در شرایط نوری مختلف، تعادل رنگ سفید را به‌صورت اتوماتیک تنظیم می‌کند.
2. تنگستن: این حالت برای عکس‌گرفتن زیر نور لامپ‌های حبابی استفاده می‌شود و معمولا برای عکاسی درون منزل مورداستفاده قرار می‌گیرد. این تنظیمات دمای عکس را خنک‌تر می‌کند.
3. فلورسنت: از این حالت برای گرفتن عکس‌های روشن‌تر و گرم‌تر استفاده می‌شود. این حالت سردیِ نورهای فلورسنت را جبران می‌کند.
4. نور روز: این حالت برای تنظیم نورِ روز است. معمولا برای عکاسی در فضای بیرون از این حالت استفاده می‌شود.
5. ابری: این حالت برای عکاسی در یک روز ابری ایدئال است. این حالت عکس‌ها را گرم‌تر می‌کند.
6. فلاش: نور فلاش دوربین‌ها خنک است. استفاده از این حالت عکس‌ها را گرم‌تر می‌کند.
7. سایه: نور در سایه از نور مستقیم آفتاب خنک‌تر است. این حالت نور عکس‌ها را گرم‌تر می‌کند.
نورسنجی در عکاسی
مصوری در دوربین وجود دارد که میزانِ نورِ ورودی را می‌سنجد و به شما نشان می‌دهد.
شاخصِ نورسنج باید روی صفر باشد. اگر نوردهی بیشتر از صفر باشد عکس‌های شما بیش از حد روشن می‌شوند، اگر نوردهی کمتر از صفر باشد عکس‌های شما تیره می‌شوند.
شما می‌توانید با استفاده از نورسنجِ دوربین خود تنظیمات دیافراگم، سرعت‌شاتر و ایزو را کنترل کنید و مقدار نوری را که به دوربین شما وارد می‌شود، کنترل کنید.
مدهای نورسنج
نورسنج در دوربین‌های عکاسی دارای مدهای مختلفی است که عبارت‌اند از:
1. نورسنجی نقطه‌ای
در این حالت دوربین شدت نور را فقط در یک محدوده کوچک و دایره‌ای می‌سنجد. در نورسنجی نقطه‌ای، تنها مقدار نورِ محدوده مشخص‌شده ارزیابی می‌شود.
2. نورسنجی مرکز محور
در نورسنجی مرکز محور، تنها مقدار نوری که در مرکز دوربین وجود دارد مهم است. نورسنجی در این حالت براساس نور مرکزِ عکس انجام می‌شود.
اگر شما به سوژه‌هایی که در مرکز تصویر شما قرار دارند بیشتر اهمیت می‌دهید، می‌توانید این گزینه را انتخاب کنید.
3. نورسنجی ماتریسی
این حالت از نورسنجی به‌صورت پیش‌فرض در دوربین‌ها و حتی موبایل فعال است. حالت نورسنجی ماتریسی بهترین حالت نورسنجی است؛ چون نورسنجی در این حالت براساس نقاط فوکوس‌شده انجام می‌شود.
نمودار ستونی نوردهی در عکاسی یا هیستوگرام
یکی از قابلیت‌های فوق‌العاده دوربین‌های دیجیتال این است که شما می‌توانید بلافاصله بعد از اینکه عکس خود را ثبت کردید آن را مشاهده کنید؛ اما ارزیابی نور عکس از روی نمایشگر دوربین ممکن است شما را به اشتباه بیندازد؛ چون‌که میزان روشنایی نمایشگر دوربین و نور محیط، بر عکسی که می‌بینید تأثیر دارد. اینجاست که هیستوگرام دوربین به کمک شما می‌آید.
هیستوگرام یک نمایش گرافیکی از نوردهی در عکاسی است. این نمودار می‌تواند اطلاعات خوبی را راجع به عکسی که گرفته‌اید، به شما نشان دهد.
خواندن هیستوگرام
اگر سمت چپ نمودار هیستوگرام عکس شما دارای تراکم باشد به این معنی است که عکس شما تیره است و شما با نور کمی عکاسی کرده‌اید؛ اما برعکس، اگر سمت راست نمودار هیستوگرام عکس شما دارای تراکم باشد به این معنی است که نور عکس شما زیاد است. اگر نمودار هیستوگرام عکس شما در وسط کادر پراکنده باشد و شبیه به زنگ باشد به این معنی است که نور عکس شما مناسب و کافی است.
هنگامی‌که کار عکس‌برداری را آغاز می‌کنید، ممکن است از وجود دکمه‌ها و گزینه‌های بسیار در دوربین خود گیج و سردرگم شوید. بهترین راه برای مسلط شدن به مبانی نوردهی در عکاسی تمرین است. کافی است نترسید و دوربین خود را به دست بگیرید و تمرین کنید. تنها با تمرین کردن است که در این موضوع مسلط خواهید شد.
