آیا تابه‌حال برای شما پیش‌آمده که قسمت‌هایی از عکس‌هایی که می‌گیرید شفاف و واضح باشد و قسمت‌هایی از آن محو شده باشد؟ یکی از تکنیک‌هایی که برای ثبت عکس لازم است بدانید، کنترل عمق‌میدان عکاسی است.
در این مقاله ابتدا با مفهوم عمق‌میدان آشنا می‌شوید. به دنبال آن عواملی که بر آن تاثیر می‌گذارد را خواهید آموخت. درآخر هم با موقعیت‌هایی که در آن باید کنترل عمق‌میدان را دردست بگیرید، آشنا می‌شوید.
عمق‌میدان چیست؟
در عکاسی به قسمت‌هایی از عکس که واضح و شفاف است، عمق‌میدان گفته‌می‌شود. عمق‌میدان در عکاسی یکی از فاکتورهایی است که در زیباییِ بصریِ عکس‌های شما تاثیر دارد. عمق‌میدان در واقع نشان‌دهنده فاصله‌‌ای است که به‌صورت فوکوس‌شده ثبت می‌شود.
عمق‌میدان کم یا زیاد؛ مسئله این است
برخلاف چشم انسان که تمام تصاویر را با وضوح یکسانی می‌بیند، دوربین‌های عکاسی این امکان را دارند که تصاویر را با درجه وضوح متفاوت ثبت کنند. ثبت تصاویر در دوربین‌های عکاسی با درجه وضوح مختلف، با یک‌سری تنظیمات قابل‌اعمال است. در تمام لنزها، هرچه دیافراگم تنگ‌تر باشد؛ یعنی عددِ دیافراگم بزرگ‌تر باشد، عمق‌میدان در تصاویر بیشتر می‌شود. شما با انتخاب بیشترین حالتِ عمق‌میدان که حاصل انتخاب دیافراگم کوچک‌تر است، می‌توانید ابعاد وسیعی از سوژه یا لوکیشنِ خود را در تصویر به‌صورت واضح و شفاف ثبت کنید.
عوامل موثر بر عمق‌میدان در عکاسی
عوامل مختلفی وجود دارد که بر عمق‌میدان عکس‌های شما تاثیر می‌گذارد. دیافراگم لنز، فاصله بین دوربین تا سوژه، فاصله کانونی لنز و اندازه سنسور دوربین از جمله عواملی هستند که بر عمق‌میدان عکس‌های شما تاثیر میگذارند.
1. دیافراگم دوربین خود را کنترل کنید.
اولین مولفه، رابطه دیافراگم و عمق‌میدان است. در مقاله آشنایی با مبانی نوردهی در عکاسی، با مفهوم دیافراگم آشنا شدید.
دهانه دیافراگم مقدار نورِ ورودی به دوربین را کنترل می‌کند؛ همچنین بر عمق‌میدان تصاویر شما تاثیر می‌گذارد. هرچه عدد دیافراگم کوچک‌تر باشد، دهانه دیافراگم بازتر است و مقدار نور بیشتری وارد دوربین شما می‌شود. عدد دیافراگم با عمق‌میدان رابطه مستقیم دارد؛ یعنی هرچه عدد دیافراگم بیشتر باشد، دهانه دیافراگم بسته‌تر است. در این‌حالت عمق‌میدان در عکس‌ها بیشتر می‌شود و در نتیجه محدوده وضوح تصویر هم افزایش پیدا می‌کند.
به یاد داشته باشید که دیافراگم و سرعت‌شاتر در مبحث نوردهی درهم عجین شده‌اند. با بالابردن ضریب اِف که باعث بسته‌شدن دهانه دیافراگم می‌شود، باید سرعت‌شاتر دوربین را کاهش دهید تا نورِ کمی که وارد دوربین می‌شود را جبران کنید. تنظیمات مربوط به دهانه دیافراگم در هنگام عکاسی قابل‌اعمال است.
برای ایجاد عمق‌میدان کم در عکس از دهانه دیافراگم باز (ضریب اِف پایین) و طول کانونی بلند استفاده کنید و تاجایی که می‌توانید به سوژه نزدیک شوید. برای ایجاد عمق‌میدان زیاد در عکس از دهانه دیافراگم کوچک‌تر (ضریب اِف بالا) و طول کانونی کوتاه استفاده کنید و تا می‌توانید از سوژه فاصله بگیرید.
اگر دوربین شما نوردهی خودکار تقدم دیافراگم دارد، زمانی که ایجاد عمق‌میدان در عکس برای شما اولویت دارد از این حالت استفاده کنید. در این حالت شما ضریب اِف را تنظیم می‌کنید و دوربین متناسب با نورِ محیط، اندازه سرعت‌شاتر را تنظیم می‌کند. اگر امکان استفاده از گزینه تقدم دیافراگم برای شما وجود ندارد، راه دیگری وجود دارد که با کمک آن می‌توانید تا حدودی عمق‌میدان را در دست بگیرید. حالت‌هایی که در دوربین‌های عکاسی وجود دارد، تاحدی می‌تواند این کار را برای شما انجام دهد. مثلا حالت پرتره از دهانه دیافراگم باز استفاده می‌کند تا عمق‌میدان کمی را ایجاد کند؛ همچنین حالت منظره معمولا از دهانه دیافراگم بسته استفاده می‌کند تا عمق‌میدان وسیع‌تری را در تصاویر ایجاد کند.
2. فاصله دوربین تا سوژه را تغییر دهید.
فاصله دوربین تا سوژه، دومین مولفه‌ای است که بر عمق‌میدانِ عکس‌های شما تاثیر می‌گذارد. هرچه شما به سوژه خود نزدیک‌تر شوید، عمق‌میدان کاهش می‌یابد. با دورشدن شما از سوژه، عمق‌میدان افزایش می‌یابد. البته با تغییر فاصله، ترکیب‌بندی عکس‌های شما تغییر می‌کند. برای رفع این مشکل، می‌توانید لنز یا فاصلهکانونی خود را تغییر دهید تا ترکیب‌بندی مدنظر خود را به‌دست آورید.
فاصله دوربین تا سوژه هم در هنگام عکاسی قابل‌اعمالاست.
3. فاصلهکانونی لنز را تغییر دهید.
یکی دیگر از عوامل موثر بر عمق‌میدانِ تصاویر، فاصلهکانونی لنز است. فاصلهکانونی یا طول‌کانونی که با مقیاسِ میلی‌متر اندازه‌گیری می‌شود، زاویه منظره، بزرگی اشیاء در کادر و عمق‌میدان را تعیین می‌کند. لنزهای تله، طول‌کانونی بلندی دارند و عمق‌میدان کمتری را در تصاویر ایجاد می‌کنند. از طرف دیگر، لنزهای واید طول‌کانونی کوتاهی دارند و عمق‌میدان بیشتری را در تصاویر ایجاد می‌کنند.
هرچه فاصلهکانونی لنز طولانی‌تر باشد، عمق‌میدان تصاویر شما کمتر خواهد بود و هرچه فاصلهکانونی لنز کوتاه‌تر باشد، عمق‌میدان تصاویر شما بیشتر خواهد بود. توجه داشته باشید که زوم دیجیتال هیچ تغییری در عمق‌میدان ایجاد نمی‌کند؛ شما فقط می‌توانید با استفاده از زوم دیجیتال روی عکس‌هایی که قبلا گرفته‌اید زوم کنید. فاصلهکانونی هم در هنگام عکاسی‌کردن قابل تنظیم است.
4. اندازه سنسور دوربین
آخرین عاملی که بر عمق‌میدان تصاویر تاثیر می‌گذارد، اندازه سنسورِ دوربین است. هرچه اندازه سنسور در دوربین‌های عکاسی کوچک‌تر باشد، عمق‌میدان عکس‌ها بیشتر می‌شود. البته همیشه هم به این شکل نیست و ممکن است شما از لنزهایی استفاده کنید که این خاصیت را از بین ببرد. شما نمی‌توانید تاثیر اندازه سنسور دوربین روی عمق‌میدان تصاویرِ خود را در هنگام عکاسی تنظیم کنید. این عامل به دوربینی که شما با آن عکاسی می‌کنید بستگی دارد.
3 موقعیتی که در آن باید کنترل عمق‌میدان عکس را به‌دست بگیرید
موقعیت‌هایی که باید در آن کنترل عمق‌میدان عکس را به‌دست بگیرید عبارت‌اند از:
1. عکاسی منظره
یکی از موقعیت‌هایی که در آن باید مقدار عمق‌میدان عکس را کنترل کنید، عکاسی از منظره است. برای عکاسی از منظره به‌منظور واضح و شارپ ثبت‌شدن تمام جزییات صحنه، از دیافراگم‌های بسته استفاده می‌شود. همان‌طور که قبلا هم گفتم مقدار نورِ واردشده به دوربین در دیافراگم‌های بسته کم است؛ پس برای جبران نوردهی باید از سرعت‌شاترهای پایین استفاده کنید یا مقدار ایزو را افزایش دهید. البته پیشنهاد من به شما این است که به ایزوی دوربین دست نزنید و از سرعت‌شاترهای پایین استفاده کنید. البته استفاده از سه‌پایه را هم فراموش نکنید!
2. عکاسی پرتره
بهترین و چشم‌نوازترین پرتره، پرتره‌ای است که عمق‌میدان آن کم است و پس‌زمینه سوژه به‌صورت تار و محو ثبت شده است. در عکاسی پرتره شما می‌توانید از لنزهایی با فواصل کانونی طولانی یا از دیافراگم باز (ضریف F کوچک‌تر) استفاده کنید. آنچه که در عکاسی پرتره اهمیت دارد، علاوه بر عمق‌میدان کمِ تصاویر این است که فوکوس هم به‌درستی انجام شده باشد.
3. عکاسی کلوزآپ
یکی دیگر از موقعیت‌هایی که شما باید در آن کنترل عمق‌میدان عکس خود را به‌دست بگیرید، عکاسی کلوزآپ است. در عکاسی کلوزآپ هرچه به سوژه خود نزدیک‌تر شوید، مقدار عمق‌میدان در عکس‌های شما کاهش می‌یابد. هنگام عکاسی کلوزآپ، انتخاب دیافراگم مناسب اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
امروزه دوربین‌های دیجیتال جدید ابزارهای گوناگونی برای کنترل عمق‌میدان ارائه کرده‌است؛ اما برای بسیاری از عکاسان دیجیتال تازه‌کار تنظیم تمامی این گزینه‌ها کار سخت و گیج‌کننده‌ای است، که در نهایت تسلیم می‌شوند و همه‌چیز را روی گزینه‌ی خودکار میگذارند. این کار اشتباه است. شما می‌توانید با صرف کمی وقت، تلاش و تمرین عکس‌های بسیار زیبایی را ثبت کنید.
