در مورد خاستگاه تراژدی از زمان باستان تا الان اختلاف نظرهای زیادی وجود داره و منابع برای اظهار نظر قطعی خیلی محدوده و در واقع قویترین منبع موجود کتاب فن شعر ارسطو هست که اون هم به طور کامل به دستمون نرسیده. توی این قسمت چندتا از نظریه ها رو بررسی میکنیم مثل:
همونطور که گفتیم قدیمیترین سند موجود درباره خاستگاه درام یونانی،یه فصل از کتاب «فن شعر» ارسطو هست (حدود 323-335 ق.م) .که توی اون اینطور نوشته شده : تراژدی از بدیهه سازیهای «سر آهنگ» یعنی رهبر همسرایان در آوازها و رقصهای دسته جمعی، در مراسم اجرای «دیتیرامب» به وجود آمده است.
راجع به دیتیرامب توی قسمت قبل هم صحبت کردیم. سرودهای روحانی که همراه رقص و آواز نی و سازهای دیگه توی مراسم بزرگداشت «دیونوسوس»، خدای تئاتر، شراب و باروری توی یونان باستان، اجرا میشد.
نظریه دیگه ای میگه تراژدی ریشه هایی از نمایش «ساتیر» داره. نمایش ساتیر یه نوع کمدینویسی توی یونان باستان بود که سده ی پنجم قبل از میلاد نوشته می شد. اسم نمایش ساتیر از گروه همسرایانِ همراه دیونوسوس گرفته شده که به شکل «نیمه انسان- نیمه حیوان» بودند. توی اسطوره های یونان «ساتیر»ها نیمه خدایانی بودن که پاهایی شبیه بز، گوشهای درازِ نوکتیز و شاخ و دم داشتن و کنار دیونوسوس بودند. اجراکننده های نمایش ساتیر هم درواقع بازیگرای وفادار به دیونوسوس بودند که حرکتها و لباسهایشان شبیه ساتیرها بود. نمایش ساتیر در واقع به نمایشی گفته میشد که یه تقلید مسخره آمیز بود.
نظریه دیگه ای هم مطرح شده که تراژدی رو نتیجه اجرای دراماتیک خواننده های «راپسودی» میدونه؛ راپسودی اسم یه قطعه از یه منظومه ی حماسی مثل ایلیاد و اودیسه بود که خواننده ها یا راپسودها می خوندن. شاید یه چیزی مشابه نقالی توی ایران که از اشعار حماسی شاهنامه استفاده میشد و به شکل آهنگین خونده میشد.
ویل دورانت عوامل زیادی رو توی ظهور تراژدی موثر میدونه مثل پرستش مردگان، تجسم بعضی حوادث زندگی خدایان مثل تولد زئوس یا مرگ و رستاخیز دیونوسوس.
این نوع نمایشها رو که براساس زندگی خدایان و اسطوره ها اجرا میشدن به زبان یونانی «درومنا» میگفتند که به معنی رویداد هست و کلمه ی درام به معنی نمایش از این واژه گرفته شد.
گذشته از اینکه خاستگاه تراژدی چی باشه، حرکت اصلی برای شکل گیری درام (534 پ.م) وقتی بود که از طرف حکومت رسمیت پیدا کرد و به عنوان بزرگداشت رب النوع دیونوسوس در جشنواره ها ارائه شد. توی قسمت قبل هم گفتیم که توی جشنواره ی «دیونوسیای شهر»، هر درامنویس هر سال با سه کار تراژدی و یه نمایش «ساتیر» توی مسابقه شرکت میکرد.
پادکست دراما رو میتونید از اپلیکشن های پادکست بشنوید و دنبال کنید.
