لالایی جزء فرهنگ عامیانه کشورها محسوب می شود که از گذشته های دور و در میان همه اقوام در کشورهای گوناگون وجود داشته است. فرهنگ عامیانه به صورت شفاهی در سینه و حافظه مردم زندگی می کند و به همین شکل هم سال ها باقی می ماند. لالایی هم به عنوان بخشی از فرهنگ عامیانه به وسیله مادران و با خواندن لالایی برای کودکان زنده مانده و به نسل های بعد رسیده است.
شروع و پیدایش لالایی همچون شروع ادبیات شفاهی در کشورها مشخص نیست اما می توان گفت از زمانی که انسان به زندگی اجتماعی روی آورد و لب به سخن گفتن گشود لالایی هم در کنار قصه ها و داستان های شفاهی استفاده شدند و کم کم با اختراع خط به صورت مکتوب درآمدند.
در میان ایرانیان لالایی های زیادی وجود دارد که به زبان ها وگویش های متفاوتی خوانده می شود. برخی از این لالایی ها ساخته و پرداخته اقوام محلی هستند که به نوعی لالایی مختص خودشان است. در این دسته از لالایی ها، مضامینی که در لالایی به چشم می خورد برگرفته از سبک زندگی و آداب ورسوم و حتی فرهنگ منطقه ای است که لالایی در آن خوانده شده است. اما برخی از لالایی ها وجود دارد که برای کل اقوام ایرانی است. به این معنا که این دسته از لالایی ها برای منطقه ای خاص نیست اما همین لالایی ها به زبان های محلی نیز خوانده شده اند. یکی از اقوام ایرانی که قصد داریم به لالایی آنها بپردازیم، اقوام لک هستند.
اصطلاح لک درواقع به گویش مردمی گفته می شود که بیشتردراستان های لرستان ، کرمانشاه، ایلام و همدان زندگی می کنند. گویش لکی از اصیل ترین وقدیمی ترین گویش ها در ایران است که برخی ریشه وقدمت آن را به دوره مادها هم می رسانند. لالایی در میان لک ها برای خواباندن کودکان نیست بلکه برای سرزنده کردن وشادکردن کودکان خوانده می شود وشامل اشعاربسیار کوتاه است. لالایی در میان مادران لک همانند سایر لالایی ها از عشق وعلاقه مادرسرچشمه می گیرد وشاید ویژگی مشترک لالایی اقوام لک با سایر اقوام نیز در این زمینه باشد.
لالایی به طورکلی آوایی دارای ریتم آرام و آرامبخش برای کودکان است و با همین ویژگی هم شناخته می شود. اما در میان اقوام لک، لالایی ریتمی تند دارد. مادران لک با طبیعت پیوندی دیرینه دارندو روحیه شادی دارند که برگرفته از سرسبزی طبیعت است. این روحیه شادو ارتباط با طبیعت آنها را به خواندن لالایی شاد هدایت می کند. مادران لک با خواندن لالایی شاد درواقع احساس سرزندگی و شادی را به کودکان خود انتقال می دهند. اما زمانی که مادران لک دل پری از روزگار داشته باشند، لالایی های غمناکی می خوانند که در هیچ قومی یافت نمی شود.
درخواندن لالایی معمولاً جنسیت برای مادران اهمیتی ندارند. به همین دلیل وقتی یک لالایی را می شنویم، نمی توانیم تشخیص دهیم که این لالایی برای دختر سروده شده است و یا پسر. اما در لالایی اقوام لک به راحتی مشخص است که لالایی برای چه کسی سروده شده است. جنسیت درلالایی لک بیشتر پسر است ودلیل آن زندگی روستایی و عشایری و نیاز به جنس مذکر است. دلیل دیگر به فرهنگ سنتی غالب در میان آنها بازمی گردد که پسر را زنده کننده نام خانواده می دانند. شاید این را بتوان از جمله ویژگی های لالایی مادران لک بدانیم.
اکنون که با برخی ازویژگی های لالایی اقوام لک آشنا شدیم، به چند نمونه از لالایی اقوام لک همراه با معانی آنها نیز می پردازیم تا زیبایی آنها را بیشتراحساس کنید.
لاوه لاوه کم لاوه م بربارو دتم پابوی کرم ژن بارو
لالایی می خوانم و امیدوارم که این لالایی که یک آرزوست برآورده شودو زندگی پسرم به ثمر بشیند وازدواج کند و در آن مراسم دخترم حضور داشته باشد.
لاوه لاوه کم به سربووه گنج چریم خدا برات بووه پنج
لالالالایی امیدوارم که لالایی های من تبدیل به گنج شود و از خدا می خواهم که تعداد برادرانت را به پنج افزایش دهد.
