در این روزهای کرونایی که ان‌شاءالله همه ما در خانه مانده‌ایم و رعایت سلامتی خودمون و بقیه رو می‌کنیم، بازار چالش‌های مختلف اینستاگرامی و ... داغه!
از چالش عکس سیاه و سفید بدون آرایش (که ابتدا قرار بود فقط توسط خانم‌ها دنبال بشه و بعد همه‌گیر شد!) گرفته، تا چالش عکس سربازی و ... . اما اون‌چیزی که نظر من رو بیشتر از بقیه به خودش جلب کرد چالشی بود با نام a meeting between breadfruit که تقریبا از دیروز شروع به فراگیر شدن کرد.
فضای مجازی
حتما شما هم این‌روزها با استوری‌ها و پست‌هایی با این مضمون مواجه شدید که:
سلام اسم من ... است. فکر می‌کنم اکثر شماها من رو بشناسید. حالا به هر نحو و هر زمانی که با هم آشنا شدیم. بعضی از شما ممکنه من رو دوست داشته باشید و بعضی‌هاتون هم نه...
من با یک جستجوی ساده متوجه شدم که نسخه انگلیسی ( و احتمالا اولیه! ) این چالش مربوط به سال ۲۰۱۹ می‌شه و در واقع از سال گذشته در شبکه‌های مجازی منتشر شده و به تازگی به فارسی ترجمه شده و در میان کاربران ایرانی محبوبیت یافته است!
این پدیده در واقع نسخه به‌روز شده‌ای از همان اس‌ام‌اس‌های معروف و زنجیره‌ای قدیمی است که تاکید داشتند فولان کار را انجام دهید و برای ۱۰ نفر ارسال کنید و قطع‌کننده زنجیره نباشید و ... .
اما این چالش با افزودن یک‌سری چاشنی‌های باب طبع ذائقه ایرانی، اون رو باورپذیرتر کرده است. برای نمونه با استفاده کردن از کلمه «آزمایش اجتماعی» سعی در این داره که به کاربر القاء کنه که او بخشی از پروسه‌ی یک فعالیت علمی، مفید و جالب است! در ادامه با مطرح کردن مباحثی مثل: «رفاقت»، «وقت نداشتن برای همدیگه» سعی در این داره که کاربر رو ترغیب به انجام این چالش بکنه. از اونجایی هم که این کار رو یک «آزمایش اجتماعی» و فعالیت علمی جا زده، کاربر تمایل بیشتری پیدا می‌کنه تا از این به اصطلاح «آزمایش» برای محک دوستی‌هاش و روابطش استفاده بکنه.
در ادامه سعی دارم به صورت کلی و جوری که حوصله خواننده رو سر نبره :)، به آسیب‌های این به اصطلاح چالش‌ها اشاره‌ای داشته باشم:
ابتدایی‌ترین پیامدی که این چالش قطعا در ذهن بسیاری از شرکت‌کنندگان‌ش ایجاد کرده اینه که اون‌ها رو نسبت به یک‌سری روابط و دوستی‌هاشون دلسرد و شاید بدبین کرده. چطور؟ شخص به تصور خودش در این «آزمایش اجتماعی» شرکت کرده و قرار بوده افرادی که برای فرد اهمیت قائل هستند به این استوری/پست او واکنش نشون بدند. اما ممکنه واکنشی که انتظارش رو داشته از یک سری افراد خاص دریافت نکنه و سرخورده بشه.
این چالش به ظاهر بی‌خطر و بی‌ضرر به نظر می‌رسه چون از کاربر نخواسته که وارد لینکی بشه یا فرمی رو پر کنه. اما متاسفانه ما با چالش‌های از این دست هم، کم روبه‌رو نشدیم. چالش‌های به نظر بی‌خطری که از کاربر می‌خواسته که وارد یک لینک شده و صرفا شماره همراهش رو وارد کنه تا نتیجه چالش براش ارسال بشه (شخصا با چندین مورد در طی سال گذشته در رابطه با تست‌های روان‌شناسی و ... مواجه شده‌ام.)، غافل از اینکه اینکار فقط و فقط تله‌ای است برای عضو کردن کاربر در انواع مختلف سرویس‌های ارزش‌افزوده و ... . ( به عنوان یک کارشناس فن‌آوری اطلاعات، برای من محرز شده که کلیک کردن روی لینک‌های ناشناس همواره مشکل‌آفرین و خطرناک است، و چیزی که در بالا ذکر کردم صرفا ساده‌ترین و کم‌مخاطره‌ترین اتفاقی است که با کلیک کردن روی لینک‌های ناشناس اتفاق می‌افته. )
در این‌جا نکته دیگه‌ای که به ذهن من رسیده و ممکنه برای کشور ما خیلی موضوعیت نداشته باشه رو مطرح می‌کنم که به نظرم خالی از لطف نیست. از اونجایی که در کشور ما اینستاگرام دارای محبوبیت زیادی هستش،به همین دلیل افراد تقریبا تمام فعالیت‌های خودشون رو در اینستاگرام انجام می‌دهند. به جای استفاده از یوتوب یا آپارات برای تولید محتوای آموزشی از اینستاگرام استفاده می‌کنند. برای منتشر کردن متن‌هاشون به جای استفاده از سرویس‌های وبلاگ‌نویسی و ... از اینستاگرام استفاده می‌کنند و بسیاری موارد دیگر. اما در کشورهای دیگه وضعیت به این صورت نیست. افراد از فیس‌بوک، توییتر و گاها حتی وبلاگ‌ها برای انتشار و بیان دیدگاه‌هاشون استفاده می‌کنند. از این رو وقتی چالشی مثل همین چالش a meeting between breadfruit در کشور ما اتفاق می‌افته، غالبا جولانگاه‌ش استوری‌های اینستاگرامی هستند اما در دیگر کشورهای جهان وضعیت به این ترتیب نیست. با یک جستجوی ساده با انبوهی از وبلاگ‌ها، صفحات فیس‌بوک و ... مواجه می‌شوید که در این چالش شرکت کرده‌اند و به دنبال اون آشنایان و دوستان این افراد هم در کامنت‌های این مطالب ابراز محبت و نظر کرده‌اند. همین مساله به تنهایی ممکن است منجر به بروز اتفاقات و کلاه‌برداری‌های بسیاری شود. تصور کنید که شخص کلاه‌بردار با جستجو در اینترنت به حجم زیادی از مطالبی که توسط اشخاص مختلف در رابطه با چالش مذکور منتشر شده‌اند برخورد می‌کند و به راحتی می‌تواند با سوءاستفاده از اشخاصی که برای فرد کامنت گذاشته‌اند ( نظیر ایجاد اکانت فیک با نام و تصویر دوستِ کسی که این مطلب رو منتشر کرده! ) اقدام به کلاه‌برداری و سرقت پول و ... از قربانی نماید.
در نهایت به عنوان سخن پایانی لازمه که این نکته رو بگم؛ درسته اکثر افراد به چشم یک سرگرمی با مسائلی از این دست برخورد می‌کنند اما هدف من از نگارش این متن این بود که ذهن شما رو به جنبه‌ی دیگری از این چالش‌ها معطوف کنم تا از این طریق شاید از کلاه‌برداری‌هایی که در آینده ممکنه صورت بگیره، یا سوءاستفاده‌هایی مثل انتشار ویروس‌ها و فایل‌های مخرب و ... پیش‌گیری کرده باشیم.
