یکی از عوامل مهم در شکا گیری شخصیت کودکان، ژنتیک یا وراثت است که از والدین به کودک منتقل میشود، عامل بعدی عوامل محیطی است. اما مهمتر و در ابتدا عامل خانواده و والدین است که بر روی شخصیت فرزندان بسیار تاثیرگذار است. زیرا اثرگذاری والدین به دلیل جایگاه ممتاز، تعامل بیشتر و نخستین مربی مرتبط با کودک، بیشتر از سایر عوامل اجتماعی است.
اندیشمندان و کارشناسان علوم تربیتی و روان‌شناسی، با عبارت مختلف و در جاهای مختلف به نقش اساسی والدین و فضایی که در خانواده ایجاد میشود، در رشد اخلاقی و شخصیتی کودکان اشاره نموده‌اند. کارل یونگ یکی از روان‌شناسان غربی معتقد است: در مرحله کودکی، آنچه ممکن است شخصیت کودک خوانده شود چیزی نیست مگر انعکاس شخصیت و رفتارهای والدین او.
پرواضح است که پس از آن، والدین نفوذ و تأثیر زیادتری بر شکل‌گیری شخصیت کودک اعمال می‌کنند؛ آنها می‌توانند باشیوه‌های رفتاری خود نسبت به کودک، به رشد شخصیت او کمک کنند یا مانع آن بشوند. یعنی والدین در شکل‌گیری رفتارها و منش کودک دخالت بسیار زیادی دارند که در ادامه این مطلب از مسیر سبز به برخی از آنها اشاره میکنیم.
شکل گیری دلبستگی و احساس امنیت در کودک
اعتماد در دوران شیر خواری در جریان رابطه کودک با والدین یا مراقبان دیگر ایجاد می شود شیر خوار یاد می گیرد که می تواند برای برآورده ساختن نیازهای حیاتی خود ،مراقب ، آرامش ومحبت به مراقبان متکی باشد اگر این نیاز ها برآورده نشود شیر خوار بی اعتماد و فاقد احساس امنیت می شود در صورتی که والدین از نیازهای کودک حمایت کنند سال اول زندگی به احساس اعتماد می انجامد نگرشهای اولیه ای رشد روانی سالم را در طول عمر پایه ریزی می کند.
همانطور که دیدیم دلبستگی کودک به کمیت غذا بستگی ندارد بلکه به کیفیت رفتار والدین بستگی دارد از تولد تا ۲ ماهگی شیر خوار مادر را تنها عاملی برای برآورده کردن نیازهای خود می داند از ۲ تا ۵ ماهگی به مادر وابستگی پیدا میکند ، مادری که از رشد فرزندش حمایت می کند ناراحتی او را کاهش می دهد مثلا وقتی او فرزند خود را هنگام تغذیه در آغوش می گیرد صبورانه منتظر می ماند تا شیر کافی بخورد و وقتی علاقه ی کمی به شیر مادر یا شیشه ی شیر نشان میدهد او را از شیر می گیرد.
وظیفه والدین از تولد تا یکسالگی کودک:
پاسخگویی و حساس بودن به نیاز هایاولیه و گریه کودک
شکل گیری حس استقلال در کودکان در این سن (۱ تا ۲ سالگی)
در حدود شش یا هفت ماهگی، کودک کم‌کم متوجه میشود که از شما جداست و این می‌تواند همان زمانی باشد که اضطراب جدایی یعنی مرحله‌ای که می‌تواند در سال دوم زندگی فرزندتان ادامه یابد آغاز شود. اما وقتی فرزندتان اجتماعی‌تر شد و اطمینان بیشتری پیدا کرد که وقتی او را در مهدکودک یا نزد پرستارش می‌گذارید، همیشه دوباره پیش او برمی‌گردید، می‌تواند به جلو حرکت کند و هویت خود را بسازد.
در سال‌های نوپایی، حس استقلال فزاینده‌ٔ او ممکن است به اندازه‌ای شکوفا شده باشد که مشکلاتی ایجاد کند و در واقع، این موضوع که کودکان می‌خواهند چیزها «به روش من» انجام شود ریشه‌ٔ بسیاری از قشقرق‌های بچه‌هاست. در اوایل سال دوم زندگی، ماجراجویی کشف «خود» در کودک واقعاً آغاز میشود. این سن دوره‌ٔ تحولات حیرت‌انگیزی است که کودک را از ناتوانی و درماندگی به استقلال می‌رساند. در نتیجه، این دوره شامل نوسانات خلقی شدید و رفتارهای نگران‌کننده‌ای نیز هست. اما درک دلایل رفتارهای کودک نوپایتان می‌تواند به شما در عبور از این دوره‌ٔ متلاطم کمک کند.
فرزندتان که زمانی کاملاً وابسته به شما بود، اکنون توانایی فیزیکی و ذهنی لازم برای کشف و بررسی جهان اطرافش به طور مستقل را دارد. او با این اعتقاد که بر دنیای خود حاکم است، تحرک تازه‌اش را آغاز میکند. با این وجود، خیلی زود و در حین امتحان کردن تجربیات جدید، مثلاً وقتی از مبل بالا می‌رود و بعد نمی‌داند چگونه پایین بیاید و وقتی در تلاش برای پوشیدن لباسش است و در آن گیر میکند، محدودیت توانایی‌هایش را می‌فهمد و وقتی فهمید که هنوز همه چیز را نمی‌داند، کلافه میشود و می‌ترسد. اما همهٔ این دشواری‌ها نتیجه‌ای دارد و آن اینکه: «او در این فرایند هویتش را می‌سازد.»
وظیفه والدین از ۲ تا ۳ سالگی کودک:
دادن فرصت اکتشاف و تحرک به کودک، صحبت کردن زیاد با فرزندشان و توصیف اعمال کودک، استفاده از تکنیک پرت کردن حواس برای تربیت بهتر کودک.
سن دوست یابی، ورود به گروه و یاد گیری زبان
فرزند دو تا چهار ساله شما آماده پیدا کردن دوست و همکاری با سایر کودکان است. در رفت و آمد به مهدکودک یا روابط خانوادگی او قاعدتا به طرف کودکان همسن خودش که از بازی با آنها لذت می برد. فرزند شما از بازی کردن با همسالان خود تحت کنترل و هدایت شما لذت خواهد برد . همچنانکه او در بازی و فعالیت ها شرکت می کند ، به هدایت و کنترل شما نیز نیاز دارد تا یاد بگیرد از جنگ و دعوا بر سر مالکیت اسباب بازی ها و نوبت بازی ، خودداری کند .
وظیفه والدین از سن دو تا چهار سالگی کودک:
اقتدار، الگوی خوب بودن، وظیفه دادن به کودک در حد توان، خوب گوش دادن به تمام حرف های کودک
