“پریود سنگین و دردناک طبیعیه!”“این فقط درد پریوده!”” این درد توی ذهنته، سعی کن روی درد تمرکز نکنی، بهش فکر نکنی خوب میشی!”
اگر شما هم پریود های سخت و دردناک را تجربه می کنید، احتمالاً این جملات را شنیده‌اید. همین باورهای غلط می تواند به تأخیر حتی 10 ساله در تشخیص بیماری بیانجامد! بیماری‌ای که 10 درصد از زنان در سن باروری به آن مبتلا هستند (حدود 200 میلیون زن در دنیا) و کیفیت زندگیشان به شدت تحت تأثیر آن قرار می گیرد.
رشد بافت رحم در جایی غیر از رحم باعث آندومتریوز می‌شود. در واقع بافت آندومتر (پوشش درون رحم که طی دوره قاعدگی به عنوان ترشحات قاعدگی خارج می شود) در قسمت هایی از بدن رشد می کند که نباید رشد کند شامل: لگن، تخمدان، لوله های فالوپ، دهانه رحم و… . در واقع این بافت می تواند در همه‌ی بافت های بدن به‌جز طحال رشد کند.
آندومتریوز فقط یک درد جسمی نیست، مزمن بودن، تشخیص سخت و فقدان درمان قطعی آن می تواند فرد را از لحاظ روحی و جسمی خسته و کلافه کند و روابط فردی و اجتماعی‌اش رو تحت تأثیر قرار بدهد. متأسفانه آگاهی عمومی درباره این بیماری بسیار کم است و این مدیریت علائم اندومتریوز را برای فرد مبتلا دشوارتر میکند.
در این مقاله با این بیماری بیشتر آشنا خواهید شد و راه هایی برای کنترل علائم آن خواهید آموخت.
علت آندومتریوز چیست؟
در اندومتریوز بافت آندومتر تغییر مکان داده و در محل های ذکرشده همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و درنتیجه با هر بار قاعدگی این بافت ضخیم‌تر شده و خونریزی می کند، همچنین بافت های اطراف تحریک‌شده و موجب چسبندگی و ایجاد زخم می شود.
اندومتریوز میتواند خیلی دردناک باشد و باعث نازایی و مشکلات بارداری، و پریودهای با درد غیرقابل‌تحمل شود. بااین‌حال بسیاری از بیماران می‌توانند بدون مشکل بارداری و زایمان را تجربه کنند. این بیماری از 10 زن در سن باروری (بین 12 تا 52 سال) یک نفر را درگیر میکند.
در حال حاضر، هیچ علت دقیقی برای اندومتریوز شناخته نشده و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
اصلی‌ترین علامت آندومتریوز درد لگن است
که اکثراً در دوره های قاعدگی اتفاق میافتد. گرچه افراد زیادی هستند که در دوران قاعدگی دردهای لگنی شدیدی را گزارش میکنند، اما افراد مبتلابه اندومتریوز دردی بسیار شدیدتر و غیرقابل‌تحمل‌تر از دردهای معمول را تجربه می کنند.
پریودی دردناک (دیسمنوره)
گرفتگی،درد های لگنی و تجربه دردهای بسیار شدیدتر از حد معمول در دوران پریود که میتواند از قبل قاعدگی شروع شده و تا چند روز بعد هم ادامه داشته باشد
رابطه جنسی دردناک
این درد می تواند در طی رابطه و یا بعد از آن نیز ادامه داشته باشد.
درد در هنگام ادرار و دفع
معمولاً افراد در دوره عادت ماهانه این علائم را تجربه خواهند کرد.
خونریزی بین قاعدگی
ممکن است بیمار علاوه بر خونریزی شدید دوره های خونریزی بین قاعدگی را هم تجربه کند.
ناباروری
در برخی موارد علت ناباروری وجود اندومتریوز است.
همچنین فرد ممکن است علائم دیگر آندومتریوز مانند خستگی، اسهال، یبوست، نفخ، حالت تهوع را هم در دوران پریود تجربه کند.
آندومتریوز می تواند با بیماری هایی مانند التهاب لگن، کیست تخمدان، روده تحریک‌پذیر، اسهال و یبوست نیز اشتباه گرفته شود.
این بیماری در افراد ممکن است چند سال پس از قاعدگی شروع شود. علائم آن می تواند با بارداری موقتاً بهبود پیدا کند و با یائسگی به‌طورکلی از بین برود.
کیست آندومتریوز
رشد بافت آندومتر روی تخمدان ها باعث ایجاد کیست آندومتریوما می شود. این بافت روی یکی از تخمدان ها و یا هر دوی آن ها رشد می کند. دلایلی که کیست اندومتریوز یا آندومتریوما میتواند مضر باشد شامل موارد زیر می باشد:
دردهای مزمن لگنی ایجاد می کند.
بارداری را سخت تر می کند.
مانع درمان های باروری می شود.
عملکرد تخمدان ها را با مشکل مواجه می کند.
متأسفانه تاکنون درمان قطعی برای اندومتریوز یافت نشده است ولی راه هایی برای کاهش و کنترل درد وجود دارد. پزشکان درمان های طبیعی و دارویی را برای کنترل و کاهش علائم پیشنهاد می کنند.
1- تغییر سبک زندگی و حرکت به سمت زندگی سالم :
رژیم غذایی: کاهش مواد غذایی حاوی لبنیات، کافئین، شکر، کربوهیدرات، گوشت قرمز، میتواند به بهبود علائم کمک کند. به یاد داشته باشید که غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی مقادیر زیادی استروژن مانند الکل و سویا هستند، می‌توانند علائم این بیماری را تشدید کنند. در مقابل افزایش موادغذایی که خواص ضدالتهابی دارند مانند سبزیجات برگ‌دار، کرفس، انواع ویتامین ها و مکمل‌های غذایی مانند ویتامین d ، مواد غذایی حاوی امگا3 مانند انواع: ماهی، دانه های روغنی، گردو و موادغذایی که آنتی‌اکسیدان های فعال دارند مانند: ویتامین a و ویتامین c ،بتاکاروتن و … می‌توانند این علائم را کاهش دهند.
داروهای مسکن: معمولاً برای تسکین درد از داروهایی مانند ایپوبروفن استفاده می شود.
مواد غذایی سالم و مضر آندومتریوز
مدیریت و کنترل سطح استرس، انجام ورزش‌های منظم میتواند راه دیگری برای کاهش علائم این بیماری باشد.
2-درمان های دارویی و جراحی
هورمون درمانی: مصرف هورمون ها، درد ناشی از بیماری را کاهش می دهد. تغییرات هورمونی ضخیم شدن بافت های آندومتر را متوقف می کند.
پیشگیری از بارداری هورمونی: با این روش و استفاده از قرص های ضدبارداری می توان از رشد ماهانه و تجمع بافت های آندومتر جلوگیری کرد.
جراحی: برای بیمارانی که قصد دارند باردار شوند و یا افرادی که دردهای شدیدی را تجربه می کنند و درمان هورمونی روی آن ها تأثیری ندارد، با تشخیص پزشک معالج جراحی انجام می شود. هدف از این جراحی برداشتن و یا از بین بردن بافت های رشد یافته می باشد.
هیسترکتومی: معمولاً زمانی که وضعیت بیمار با روش های دیگر بهبود نیابد، پزشک به عنوان آخرین راه حل هیسترکتومی یا برداشتن رحم و همچنین تخمدان را توصیه می کند. در این موارد هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست. بعد از این جراحی بارداری برای زنان ممکن نخواهد بود.
آندومتریوز می تواند تأثیر زیادی در زندگی روزمره داشته باشد. درد مزمن که معمولاً بیمار تلاش میکند آن را مخفی کند، با گذشت زمان ممکن است منجر به افسردگی و کناره‌گیری از فعالیت های اجتماعی شود. کمبود انرژی می تواند در کارهای روزمره ، زندگی کاری و روابط تأثیر بگذارد و باعث می شود که افراد مبتلا احساس انزوا و تنهایی کنند. بسیاری از درمان های هورمونی نیز ممکن است بر روحیه فرد تأثیر بگذارد. درد در حین یا بعد از رابطه جنسی می تواند برای زوجین بسیار آزاردهنده باشد و منجر به کمبود میل ، احساس گناه و احساس عدم کفایت شود. با گذشت زمان ، این موضوع می تواند روابط عاطفی را دچار اختلال کند .متأسفانه ، ناباروری به دلیل رشد بافت آندومتر در تخمدان ها و لوله های رحمی با اندومتریوز نیز همراه است. هورمون درمانی ممکن است خود به عنوان پیشگیری از بارداری عمل کند. برخی از زوجین ممکن است مجبور شوند که انتخاب دشوار را بین تلاش برای بچه دار شدن یا درمان آندومتریوز انجام دهند.
متأسفانه عدم درک آستانه درد و کمبود تحقیقات لازم در مبتلایان به آندومتریوز باعث شده که افراد، سال ها با دردهای مزمن ناشی از این بیماری زندگی مشقت‌باری را تجربه کنند اما وجود انجمن‌های حمایتی برای مبتلایان باعث می‌شود، این افراد کمتر احساس تنهایی کنند. در حال حاضر انجمن های حمایتی در دنیا برای این بیماری تأسیس شده اند.
طبق آمار رسمی در سال 1395 برای بیش از 3 میلیون زن ایرانی تشخیص آندومتریوز داده شده است و قطعاً تأسیس و حمایت از انجمن مبتلایان به اندومتریوز تأثیر به سزایی در کاهش رنج این افراد و افزایش آگاهی عمومی نسبت به این بیماری دارد.
اگر شما مبتلا به بیماری آندومتریوز هستید (مانند هر بیماری دیگری که مربوط به دستگاه تناسلی است)، بهتر است قبل از استفاده از کاپ قاعدگی با پزشک خود مشورت کنید، با این وجود هیچ‌گونه شواهد علمی برای منع استفاده از کاپ قاعدگی در زنانی که مبتلا به اندومتریوز هستند، وجود ندارد.
