با نگاهی به سایر آثار آیدا پناهنده از جمله فیلم سینمایی ناهید
فیلم سینمایی تی تی به کارگردانی آیدا پناهنده است همچنین فیلمنامه این اثر سینمایی محصول همکاری مجدد و مشترک او با ارسلان امیری است که در تابستان 1401 به اکران عمومی سینماهای کشور درآمد و همچنین در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر نیز حضور داشت.
آیدا پناهنده را در گذشته ای نه چندان دور خود را با آثار سینمایی از جمله فیلم سینمایی ناهید ساخته شده در سال 1393 و فیلم سینمایی اسرافیلساخته شده در سال 1395 در عرصه سینما مطرح کرد و مخاطبان سینما کم و بیش با سبک و سیاق کارهای این کارگردان آشنا هستند.
فیلم سینمایی ناهید در سال 2015 میلادی در جشنواره فیلم کن فرانسه عنوان فیلم آینده نوید بخش در بخش نوعی نگاه را از آن خود کرد تا مخاطبین سینما با حساسیت بیشتری کارهای او را دنبال کنند.
آیدا پناهنده و مرور کوتاهی بر آثار سینمایی او
خانم آیدا پناهنده در فیلم سینمایی ناهید از بازیگران مطرح سینمای ایران همچون ساره بیات (در نقش ناهید)، نوید محمد زاده (در نقش احمد) و پژمان بازغی (در نقش مسعود) بازی گرفته است، ناهید روایت زنی است که در ماجرای یک پیشنهاد مجدد ازدواج و تجربه مشترک زندگی با همسر سابقش احمد (نوید محمد زاده)، مردد و بلاتکلیف است که از سکانس ابتدائی فیلم نیز شاهد این رفتار هستیم. (اشاره به انتخاب دو عینک توسط ناهید در مقابل دستفروش خیابان) به همین جهت تمام اتفاقات زندگی شخصی و روابط اجتماعی او، اعم از انجام امور روزانه مانند خرید کردن و رفت و آمد ناهید مورد توجه (دو مرد، شریک زندگی قبلی اش و دیگری کسی که شاید از نظر احساسی و عاطفی نیاز دارد تا به او تکیه کند) قرار می گیرد. در طول فیلم ناهیدبا موضوعاتی همچون فقر، اعتیاد، شرط بندی و مسئله صیغه مواجه هستیم.
خانم آیدا پناهنده به مانند بسیاری از کارگردانان سینمای ایران علاقه و اصرار خاصی به دریا و لوکیشن های شمال ایران دارد. در فیلم های ناهید، اسرافیل و تی تی اکثر صحنه های کار خود را در مناطق شمالی کشور فیلمبرداری و ضبط کرده است.
نکته جالب توجهی که در هر دو کار خانم آیدا پناهنده (اشاره به دو فیلم سینمایی ناهید و تی تی) قابل مشاهده و به نوعی وجه اشتراک دو فیلم وی است، روایت داستان یک زن و قرار گرفتن و شکل گیری ماجرای او با دو مرد است، که در فیلم سینمایی ناهید به مانند یک عشق مثلثی مطرح می شود و در فیلم سینمایی تی تی بیشتر از سر ترحم و دلسوزی در مسیر دو شخصیت داستان قرار می گیرد، و می توان دو امر اشاره شده (تقابل یک زن و دو مرد در قالب داستانی فیلم) را جزء شالوده اصلی فیلمنامه های (فیلم سینمایی ناهید و فیلم سینمایی تی تی) و کارنامه سینمایی این کارگردان در نظر گرفت.
در فیلم سینمایی تی تی به لحاظ ساختار فیلمنامه ای و شخصیت پردازی با ضعف ها و سهل انگاری های کارگردان رو به رو هستیم به گونه ای که اگر کارگردان زمان بیشتری صرف بازی ها و پرداختن به شخصیت داستانش می کرد اکنون قضاوت ها و امتیاز مخاطب ها و منتقدین سینما نسبت به این فیلم بسیار مطلوب تر می بود.
آیدا پناهنده قصد دارد در این فیلم (فیلم سینمایی تی تی) از نقش آفرینی زوج هنری و موفق این روزهای سینمای ایران بازی ویژه ای بگیرد و فیلم موفقی را ارائه دهد. دو بازیگر نام آشنای سینمای ایران، خانم الناز شاکر دوست (در نقش تی تی) و هوتن شکیبا (در نقش امیر ارسلان) مقابل دوربین خانم پناهنده نقش آفرینی کردند تا کار مشترک دیگری از این دو بازیگر را شاهد باشیم.
الناز شاکر دوست و هوتن شکیبا در گذشته نه چندان دور، در یک کار و فیلم سینمایی مشترک بازی خوبی ارائه دادند، جایی که الناز شاکر دوست پس از جدا شدن از جریان فیلم های بی محتوا و مبتذل سینمای ایران به انتخاب نقشی متفاوت تر از گذشته روی آورد و در فیلم سینمایی شبی که ماه کامل شد به کارگردانی نرگس آبیار ساخته شده در سال 1397 نقش آفرینی کرده و مورد تحسین خیل عظیمی از مخاطبین و منتقدین سینمای ایران قرار گرفت. این موفقیت به تنهایی برای وی میسر نگردید مگر با نقش آفرینی (نقش مقابل) هوتن شکیبا به ثمر نشست.
با توجه به تجربه موفق دو بازیگر، خانم پناهنده از این زوج هنری سینمای ایران در این فیلم بازی گرفته است. به لحاظ کارنامه ی هنری و عدم موفقیت پارسا پیروز فر (در ادامه به این موضوع اشاره کرده و بسط و شرح آن را بیان خواهیم کرد) در فیلم سینمایی تی تی در مقابل وی شاهد نقش آفرینی خوب الناز شاکر دوست (تی تی) هستیم هر چند در جزئیات بازی خانم شاکر دوست (کنش و واکنش های بازیگری) ضعف هایی را مشاهده می کنیم از جمله هنگامی که به راحتی می تواند در دل یک نقش و شخصیت زن باردار قرار گیرد ولی خلاف این موضوع ثابت می شود و حتی به صورت آشکار و حتی ناشیانه سریع حرکت کرده و گام برداشتن وی به مانند یک فرد عادی است و در برخی از صحنه ها شاهد دویدن زن باردار (تی تی) هستیم.
کلاف سردرگم شخصیت های فیلم سینمایی تی تی از جمله (اشاره به بازی پارسا پیروزفر در نقش ابراهیم) بازیگر توانای سینمای ایران که در بسیاری از فیلم ها و بازی های تئاتر وی نقش آفرینی درخشان و کارنامه ی شایسته تحسین از او مشاهده کرده ایم، این کار برای آقای پیروزفر یک فیلم ضعیف محسوب می شود، از آن جایی که هدف و شخصیت او در طول قصه نامشخص است. آیا مخاطب با یک منجم، فیزیکدان و پرفسور آکادمیک و دانش آموخته مواجه است، یا یک عاشقِ مجنون و دلسوخته بیچاره که بیشتر به فکر ترحم است و از ابراز عشق خود واهمه دارد و یا اینکه یک بیمار رو به بهبود که دائماٌ در تلاش است علاوه بر حفظ سلامتی، روابطه اش را با خانواده خود بهبود ببخشد، جایی که همواره دست به عصا است و یکباره بدون هیچ منطق روایی در داستان عصا به کنار می رود و مورد توجه و تعجب مخاطین قرار می گیرد، در صورتی که این مسئله ی بیماری و عصا می توانست به یک نقطه قوت بازیگری ابراهیم (پارسا پیروزفر) بدل گردد. با توجه به اینکه پارسا پیروزفر بازیگر توانایی بوده و این مسئله بزرگی برای وی در ایفای چنین نقشی محسوب نمی شود. (هر چند تمامی این ضعف ها در هنگام شخصیت پردازی در بخش فیلمنامه و بازی گرفتن هنگام ایفای نقش متوجه کارگردان است و نه بازیگر یک فیلم).
بلاتکلیفی کارگردان و عدم انسجام و قوام فیلمنامه و نقش های داستان در فیلم سینمایی تی تیبه این جا ختم نمی شود و این مهم نشئت گرفته از فیلمنامه گنگ و نامشخص است، جایی که کارگردان در مطرح کردن موضوع و طرحِ خود درمانده است، چه در بیان تم اصلی فیلم و حتی دامن زدن به موضوعات فرعی و گره داستانی خود و مخاطب را بلاتکلیف می گذارد که آیا با موضوع عشق و دلدادگی مواجه هستیم یا با طرح موضوع علمی سیاه چاله ها یا اشاره کردن به موضوع رحم اجاره ای (تم اجتماعی) یا نجات بشر و در مقابل آن نجات یک انسان به مثابه ی نجات کل بشر (که در این جا نیز به صورت شعاری و غیر مرتبط عمل می کند) و از این طریق قصد دارد تمام موضوعات مطرح شده به گونه ای آشفته به نتیجه گیری و حل و فصل و سرهم بندی به پایان داستان خود برسد.
نقاط ضعف فیلمنامه به لحاظ منطق روایی به موارد اشاره شده در متن فوق ختم نمی شود، برای مثال نمونه دیگری از آن هنگامی که تی تی، جادوگری و تردستی به لحاظ مهارت از خود نمایش می دهد انتظار می رود او که مدت زیادی با کولی ها زندگی کرده است در آن سکانس شب، نشسته رو به روی آتش (کولی کنار آتش) مخطب انتظار دارد با یک تردسی و شعبده بازی دیگری به مانند صحنه ی تکان دادن لیوان مواجه شود. اما کارگردان به صورتی مضحک و بی معنی دست تی تی را بر روی آتش نشان می دهد و طبیعتاٌ دست وی می سوزد. حتی اگر کارگردان خواسته یا ناخواسته قصد اشاره به پاکدامنی تی تی را داشته، این صحنه بیشتر شبیه شوخی با مخاطب فیلمِ خود است.
با همه ی تفاسیر و بررسی فیلم سینمای تی تی، در نهایت الناز شاکر دوست در بیشتر صحنه های فیلم به خوبی ایفای نقش کرده است، و گامی دیگر در مسیر تجربه بازیگری برداشته است. اما کارگردان این فیلم (آیدا پناهنده) نشان داده در مسیر فیلمسازی باید بسیار بیش از این تلاش کند تا به پختگی و کمال در امر ساخت فیلم سینمایی برسد.
