با رشد چشمگیر اینفلوئنسر مارکتینگ در ایران، بسیاری از برندها به جای تکیه بر تبلیغات کلاسیک، ترجیح میدهند بودجه خود را در کمپینهایی با محوریت چهرههای اثرگذار در شبکههای اجتماعی هزینه کنند. اما هنوز همکاری میان برندها و اینفلوئنسرها در ایران با چالشهایی جدی روبهروست: از نبود قرارداد شفاف گرفته تا ناهماهنگی در انتظارات، پرداختها و پیگیری عملکرد.
اگرچه این صنعت رو به رشد است، اما برای رسیدن به بلوغ واقعی، نیاز به حرفهایسازی همکاریها و تدوین چارچوبهایی مشخص دارد. در این مقاله، به راهکارهایی برای استانداردسازی این مسیر اشاره میکنیم.
یکی از نخستین گامها برای استانداردسازی، وجود قرارداد رسمی میان برند و اینفلوئنسر است. این قرارداد باید شامل موارد زیر باشد:
نوع محتوا (استوری، پست، ویدیو، ریل و...)
زمان انتشار و مدت زمان نمایش
مبلغ پرداختی و نحوه تسویه
مالکیت محتوا پس از انتشار
میزان مسئولیتپذیری طرفین در صورت بروز مشکل
بدون قرارداد، امکان پیگیری قانونی در صورت نقض تعهد وجود ندارد. قراردادهای دیجیتال ساده و امضای الکترونیکی نیز میتواند مسیر را تسهیل کند.
یکی از شایعترین مشکلات، ناهماهنگی انتظارات برند با خروجی تبلیغات است. برند توقع دارد فروش انفجاری یا رشد چشمگیر دنبالکننده داشته باشد، در حالیکه اینفلوئنسر صرفاً نقش معرفی محصول یا خدمات را دارد. پیش از آغاز همکاری، باید نوع KPIها (مثل نرخ تعامل، بازدید، کلیک یا فروش) مشخص شود و همهچیز به صورت شفاف توضیح داده شود.
نه برندها همیشه میدانند چطور با اینفلوئنسرها کار کنند و نه همه اینفلوئنسرها آموزش دیدهاند که چطور با برندها وارد همکاری حرفهای شوند. برگزاری کارگاههای مشترک، انتشار چکلیستهای راهنما، و ایجاد انجمنهای تخصصی برای خالقان محتوا میتواند به افزایش بلوغ حرفهای طرفین کمک کند.
در غیاب تعرفه مشخص، قیمتگذاریها بسیار متفاوت و گاه غیرمنطقی هستند. برخی اینفلوئنسرها بر اساس تعداد فالوئر، برخی بر اساس تعامل و بعضیها صرفاً از روی شهرت مبلغگذاری میکنند. در حالیکه در بسیاری از کشورها نرخها بر اساس نرخ تعامل (engagement rate)، نرخ بازدید (reach)، نوع مخاطب و پلتفرم تعریف میشود. انتشار راهنمای تعرفهها (مثلاً برای رنجهای مختلف فالوئر یا محتوا) میتواند به تنظیم بازار کمک کند.
در بسیاری از کشورها، پلتفرمهایی مثل Upfluence، AspireIQ یا Grapevine به عنوان واسط میان برند و اینفلوئنسر عمل میکنند. در ایران نیز نمونههایی مانند «مدیااد»، «فرستاد»، یا برخی پلتفرمهای تبلیغات و اینفلوئنسر مارکتینگ شکل گرفتهاند، اما هنوز گستردگی و شفافیت کافی ندارند. توسعه این نوع بسترها با پنل گزارشدهی، پرداخت امن و قراردادهای از پیش تنظیمشده، میتواند فضای اعتماد را گسترش دهد.
برای ایجاد اکوسیستم حرفهای، حضور رسمی اینفلوئنسرها در قالب شرکتهای شخصی، ثبت برند و پرداخت مالیات نیز ضروری است. این کار نه تنها به رسمیت شناختن شغل اینفلوئنسری را تسهیل میکند، بلکه در بلندمدت موجب افزایش امنیت شغلی، دسترسی به بیمه و خدمات حقوقی نیز خواهد شد.
در بسیاری از موارد، تبلیغات بدون ذکر واضح همکاری پولی منتشر میشود، یا اینفلوئنسرها محصولی را معرفی میکنند که خودشان باور ندارند. وجود چارچوبهای اخلاقی برای شفافسازی تبلیغات، مسئولیتپذیری نسبت به کیفیت خدمات معرفیشده و پرهیز از گمراه کردن مخاطب، به اعتماد بلندمدت کمک میکند.
اقتصاد اینفلوئنسرها در ایران در مسیر رشد قرار دارد، اما برای رسیدن به استانداردهای جهانی، نیازمند بازتعریف روابط، تدوین قرارداد، افزایش شفافیت، آموزش و توسعه زیرساختهاست. زمانیکه برندها و اینفلوئنسرها به چشم یک همکاری حرفهای، و نه صرفاً تبلیغی، به این مسیر نگاه کنند، میتوان انتظار داشت نتایج بهتر، ارتباطات ماندگارتر و اثربخشی بیشتری حاصل شود.
