چرا واقعاً بیمه درمانی میخریم؟
نگاهی تازه به نظریه «دسترسی» نیمن و پیامدهای آن برای سیاستگذاری سلامت
در نگاه سنتی اقتصاد سلامت، بیمه درمانی صرفاً ابزاری برای کاهش ریسک مالی ناشی از بیماری تلقی میشود. اما آیا واقعاً مردم فقط برای «فرار از ریسک» بیمه میخرند؟
جان نیمن، اقتصاددان برجسته، پاسخ متفاوتی دارد—پاسخی که میتواند نگاه ما به طراحی نظام بیمه سلامت را دگرگون کند.
بیمه، نه برای ریسکگریزی؛ برای نجات جان
نیمن در نظریه معروف خود (Access Theory of Demand for Health Insurance) میگوید:
> مردم بیمه نمیخرند فقط چون از هزینههای بالا میترسند؛
> آنها بیمه میخرند چون بدون آن اصلاً به درمان دسترسی ندارند.
تصور کن بیماری نیاز به پیوند کبد دارد. هزینهاش؟ حدود ۳۰۰ هزار دلار.
دارایی خالص بسیاری از خانوارها؟ شاید ۵۰ هزار دلار.
در چنین شرایطی، حتی اگر فرد حاضر به پرداخت باشد، توان پرداخت ندارد.
بانکها هم حاضر نیستند برای درمان وام بدهند.
پس تنها راه باقیمانده: بیمه.
بیمه بهمثابه کلید ورود به درمانهای نجاتبخش
در این نگاه، بیمه درمانی فقط یک ابزار مالی نیست؛
بلکه مجوز ورود به درمانهای حیاتی و گرانقیمت است.
بیمه یعنی اگر بیمار شدی، پشت در بیمارستان نمیمانی.
یعنی اگر زندگیات به یک درمان وابسته بود، تنها نیستی.
پیامدهای سیاستی: وقت بازنگری در طراحی بیمههاست
اگر نظریه نیمن را جدی بگیریم، سیاستگذاری سلامت هم باید تغییر کند:
🔹 پوشش خدمات نجاتبخش حتی اگر نادر باشند
🔹 اولویت دادن به اقشار کمدرآمد در دسترسی به درمانهای گرانقیمت
🔹 کاهش پرداخت از جیب بیماران برای خدمات حیاتی
🔹 توسعه بیمههای مکمل برای پر کردن شکافهای بیمه پایه هستند
🎯 جمعبندی: بیمه، ابزار عدالت است
نظریه نیمن ما را به یک بازاندیشی عمیق دعوت میکند:
اگر بیمه را فقط برای کاهش ریسک ببینیم، ممکن است از نیازهای واقعی مردم غافل شویم.
اما اگر آن را ابزار دسترسی عادلانه به درمان بدانیم، میتوانیم نظامی طراحی کنیم که نهتنها کارآمد، بلکه انسانی و منصفانه باشد.
📌 اگر شما هم دغدغه عدالت در سلامت دارید، وقت آن رسیده که از پشت میزهای سیاستگذاری، نگاهی تازه به بیمه درمانی بیندازیم—نه فقط با چرتکه، بلکه با قلب.
اگر خواستی، میتونم ی اجتماعی آماده ک داری؟ 😊
