دندانپزشکی یکی از تخصص‌های مهم در علوم پزشکی است که وظیفه آن حفظ سلامت و بهداشت دهان و دندان می‌باشد. سالها قبل در ایران کار دندانپزشکی تنها به کشیدن دندان‌ها، روکش کردن، ساختن دندان مصنوعی و تسکین دردها و ورم‌های دهانی خلاصه می‌شد. البته این کار هم توسط تعداد بسیار محدودی از سلمانی‌ها، شاگرد زرگرها و عطارها انجام میگرفت. از وسایل کار آن دوران می‌توان به وسایلی مانند صندلی با سلفدان‌های حلبی، چرخ پایی دندانپزشکی جهت کلینیک، میز چوبی، چند عدد چهارپایه، یک ولکانیز آتور و گچ ساختمانی اشاره نمود. امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، دندانپزشکی و لوازم و ادوات مخصوص این تخصص همانند یونیت دندانپزشکی به طور چشمگیری پیشرفته شده است.
یونیت دندانپزشکی در حقیقت اصلی‌ترین ابزار کار دندانپزشک به حساب می‌آید، و شامل قطعات و ادوات مختلفی میشود که پزشک در حین مداوا و معاینه بیمار به آن نیاز خواهد داشت.
یونیت در وهله اول نگهدارنده صندلی‌ای است که بیمار روی آن مستقر میشود، تا پزشک بتواند به راحتی او را معاینه کند. حفظ راحتی بیمار و تسلط پزشک در هنگام معاینه از ابتدایی‌ترین ویژگیهای یک یونیت به حساب می‌آید. به همین دلیل نیز طراحی یونیت به گونه‌ای است که می‌تواند صندلی بیمار را در جهات مختلفی حرکت دهد تا بیمار و پزشک در راحت‌ترین حالت ممکن برای معاینه و درمان قرار گیرند. برخی از وظایف اصلی یونیت دندانپزشکی شامل تجمیع و در دسترس قرار دادن اینسترومنت‌ها (ابزار آلات مورد نیاز دندانپزشک)، حفظ استریلیزاسیون مواد مصرفی و جلوگیری از انتشار عفونت میشود. بطور کلی یونیت دندانپزشکی از چهار بخش اصلی صندلی، جعبه باکس، چراغ و کراشوار (لیوان پرکن، دستشویی و ساکشن) تشکیل شده است.
همچنین تمام یونیتها دارای ورودی‌های جداگانه آب و هوا و خروجی فاضلاب می‌باشند. از آب و هوا جهت راه‌اندازی اینسترونت‌ها، پوآر، کویترون، ساکشن، کراشوار و دوش آب لیوان استفاده میشود. عملکرد غالب یونیتها به وسیله هوای فشرده، آب و الکتریسیته است که از طریق کلید یا پدال فعال می‌گردند. بر حسب نوع اتصال اینسترومنت‌های چرخشی و پوآر آب و هوا، یونیتها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
همچنین یونیت دندانپزشکی از لحاظ نحوه نصب در محل به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند. یونیتهای متحرک به راحتی می‌توانند از مکانی به مکان دیگر انتقال یابند. اما در یونیتهای ثابت دستگاه به کف زمین مهار میشود و امکان جابجایی دستگاه به سادگی وجود ندارد.
از لحاظ کاربرد نیز یونیتها شامل انواع یونیتهای عمومی، یونیت دندانپزشکی کودکان، یونیت دندانپزشکی جراحی می‌شوند.
در یونیتهای دندانپزشکی، تابلت و چراغ یونیت روی بازوهای ثابت و متحرکی سوار شده اند که وظیفه نگهداری و تنظیم مکان قرار گیری ابزار را بر عهده دارند. این بازوها علاوه بر وزن کم و استقامت مکانیکی بالا، می‌بایست به گونه‌ای طراحی شوند تا در هنگام کار دندانپزشک، مجموعه تعادل خود را حفظ نماید و لرزشی در بخشهای متصل به بازو به وجود نیاید.
نور لامپ یونیت دندانپزشکی باید کافی، سرد، بدون سایه، متمرکز و با شدت نوری بین ۸۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ لوکس (قابل تنظیم) باشد. شدت نور یونیت به نوع لامپ و نیز جنس شیشه منعکس کننده (Reflector) پشت لامپ بستگی دارد. نور چراغ باید بتواند محیطی به ابعاد ۱۰*۱۵ سانتی‌متر را فقط در دهان بیمار روشن نماید. برای جلوگیری از خستگی چشم پزشک، رنگ نور باید مانند نور آفتاب باشد. معمولا برق لامپ چراغ از نوع DC بوده و کلید تنظیم نور و روشن و خاموش کردن چراغ روی میز پزشک و دستیار تعبیه شده است. همچنین بعلت بالا بودن توان مصرفی چراغ، از یک ترانس کاهنده استفاده میشود. معمولا لامپ‌های کوارتز– هالوژن، نور مناسب و خوبی را برای روشن کردن فضای دهان از خود ساطع کنند.
کاسه کراشوار یکی از بخشهای مهم در حفظ بهداشت و سلامت بیمار است. گودی کاسه و فاصله مناسب آن از بیمار، باعث میشود تا موقع تخلیه آب دهان، اطراف کاسه خون آلوده نشود. آب ورودی به کراشوار باید بطور کامل درون کراشوار چرخش داشته باشد و تخلیه شود. همچنین طراحی کاسه باید به گونه‌ای باشد تا خرده‌های آمالگام و یا دندان به سادگی نتوانند وارد فاضلاب شوند. معمولا کراشوار از جنس چینی، سنگ، پلاستیک و … ساخته می‌شوند تا مواد دندانپزشکی یا ضدعفونی باعث تغییر رنگ و خرابی در آنها نگردد.
در کنار کراشوار همیشه یک دوش آب لیوان نیز وجود دارد. وظیفه این دوش تامین آب مورد نیاز بیمار جهت شستشوی دهان است. منبع تامین کننده آب کراشوار می‌تواند شیر آب و یا منبع ذخیره آب (Water Reservoir) باشد.
در یونیتهای جدید، استفاده از آب گرم نیز در کراشوار ممکن شده است که گزینه مناسب‌تری برای بیماران می‌باشند. در دستگاه‌های حافظه‌دار پزشک می‌تواند دستگاه را برای مقدار (Water Quantity) و مدت زمان ریزش آب (Flow time) برنامه‌ریزی کند. همچنین در این دستگاه‌ها، زمانی که یونیت در وضعیت صفر قرار گیرد، دوش آب لیوان را برای بیمار به صورت اتوماتیک فول خواهد کرد.
تابلت میزی است که دگمه‌های برنامه‌ریزی و کنترل دستگاه (مانند کلید کنترل صندلی بیمار، دکمه ریزش آب دوش، کلید کنترل سرعت چرخش آنگل و توربین‌های دندانپزشکی و ...) روی آن قرار دارند. این میز در کنار (سمت چپ یا راست) صندلی پزشک قرار دارد و به او امکان کنترل قسمت‌های مختلف یونیت را می‌دهد. در برخی از مدل‌های جدیدتر یونیت دندانپزشکی، یک نگاتوسکوپ کوچک نیز برروی میز دندانپزشک تعبیه شده است تا پزشک به راحتی قادر به دیدن عکس‌های رادیوگرافی باشد.
روی میز دستیار نیز کلیدهای کنترل دستگاه، به همراه هولدرهایی جهت نگهداری اینسترومنت‌ها، لایت کیور، پوار، بزاق کش، ساکشن، کویترون و… وجود دارد. علاوه بر کلیدهای کنترل، گیت‌ها (پیچ‌ها) کنترل فشار هوا و آب نیز در زیر میز دستیار تعبیه شده است. شیلنگ‌های مربوط به اینسترومنت‌ها (آب و هوا) نیز در داخل تابلت قرار دارند. طبق استاندارد اروپا، شلنگ‌های آبی مربوط به سیستم هوا، شلنگ‌های سبز مربوط به سیستم آب و شلنگ سفید برای مخلوط آب و هوا یا اسپری تعریف شده است. این شلنگ‌ها می‌توانند به صورت ثابت و یا تلفنی استفاده شده باشند.
مهم‌ترین بخش تابلت سیستم کاملا پنوماتیک کنترل بلوک است که نقش آن تقسیم، انتقال، قطع و وصل کردن آب و هوا در اینسترومنت‌های دندانپزشکی است.
جعبه جانبی یکی دیگر از بخشهای اصلی و مهم یونیت است که اجزاء مختلف دستگاه مانند بزاق کش، جداکننده آمالگام، برد تغذیه و رگولاتور ولتاژ چراغ دندانپزشکی، برد تابلت و منبع ذخیره آب در آن قرار دارند. منبع آب درون جعبه جانبی یونیت سه کاربرد اصلی دارد، که عبارتند از:
علاوه بر بخشهای یاد شده، مدار ساکشن و فیلتر آب هم در جعبه جانبی قرار دارد. مدار ساکشن سه راهی مخصوصی است که به وسیله جریان آب یا هوا قادر است در دهان بیمار ایجاد مکش نماید. البته در ورژن‌های قدیمی‌تر یونیتهای دندانپزشکی، قطعاتی مانند بوسترهای رگلاژ فشار هوا درایو توربین‌ها و آنگل‌ها نیز درون جعبه جانبی قرار داشتند.
دستگاه جدا کننده آمالگام (Amalgam separator) نیز سیستمی برای جدا کردن آمالگام محسوب میشود تا مانع از ریخته شدن آن به فاضلاب و گرفتگی لوله‌ها شود. در طراحی سیستم سعی شده که همه آمالگام‌ها در انتهای ظرف ته‌نشین شوند. سیستم بزاق کش نیز وظیفه مکش خون، بزاق و سایر مخلفات داخل دهان بیمار را با قدرت مکش کمتری نسبت به ساکشن جراحی بر عهده دارد.
پزشک برای داشتن دید کافی در محیط دهان بیمار نیاز به سیستمی جهت تخلیه و مکش خون، بزاق و سایر مخلفات داخل دهان دارد، که به آن سیستم ساکشن گفته میشود. به طور کلی عملکرد ساکشن‌ها به سه صورت سیستم سه راهی آب و خلاء، سیستم سه راهی هوا، و سیستم ساکشن مرکزی است. در سیستم سه راهی مکش، مکانیزم ایجاد خلاء (و مکش) به این صورت طراحی شده است، که عبور و انحراف آب از ورودی به سمت فاضلاب، در لوله مکش ایجاد خلاء و مکش خواهد نمود.
همه حرکات صندلی بیمار و کنترل برخی از ابزارهای یونیت توسط پدال پایی صورت می‌گیرد که زیر پای پزشک قرار گرفته است. سیستم پدال‌های جدید به صورت الکترونیکی و پدال‌های قدیمی‌تر به صورت پنوماتیک می‌باشند.
می توان ادعا کرد صندلی مهم‌ترین بخش در یونیت دندانپزشکی از نظر بیمار می‌باشد. راحتی، استحکام بالا، انعطاف، حرکت پذیری خوب و توان کافی جهت تحمل وزن بیمار را در حین جابجایی و توقف، از ملزومات یک صندلی به حساب می‌آیند. از لحاظ ساختار و فیزیک تولید، صندلی‌ها به تایپ‌های Z – X – U یا I تقسیم‌بندی می‌شوند، که هر کدام روش تولید و کیفیت مخصوص به خود را دارند. حرکت صندلی در قسمت نشیمن‌گاه (برای زیاد و کم کردن ارتفاع صندلی) و قسمت پشتی صندلی (برای بالا و پایین کردن و تنظیم حالت نشستن) توسط دو موتور مجزا صورت می‌گیرد.
کنترل این موتورها بوسیله پدال و کلید بوده و برای راحتی کار پزشک دو حالت اتومات صفر (zero) و خوابیده (Over position) در آن تعریف شده است. در حالت صفر (یا زیرو،) صندلی به پایین‌ترین ارتفاع خود رسیده و پشتی نیز به حالت ۹۰ درجه برمی‌گردد. در حالت خوابیده صندلی به بالاترین ارتفاع و پشتی نیز به حالت خوابیده یا ۱۸۰ درجه نسبت به نشیمن گاه می‌رسد.
از لحاظ موتور حرکت دهنده پشتی و نشیمن‌گاه، صندلی‌ها به سه نوع صندلی مکانیکی، صندلی نیمه هیدرولیکی، صندلی الکترو مکانیکی (گیربکسی) تقسیم می‌شوند.
معمولا در ست هر یونیت دندانپزشکی، دو صندلی (یکی برای پزشک و دیگری برای دستیار) قرار گرفته است. ارتفاع این صندلی‌ها به وسیله جک هیدرولیک قابل تنظیم است.
برخی از یونیتهای پیشرفته دارای سیستم دوربین داخل دهانی یا همان (Intra oral camera) می‌باشند. تصویر این دوربین‌ها روی مانیتورهای یونیت که مجهز به Tuner یا capture TV (برای نمایش مستقیم تصاویر) نشان داده میشود. این مانیتور بر روی پایه‌ای نصب میشود که از داخل آن سیستم برق جهت راه‌اندازی سیستم دوربین و مانیتور عبور می‌کند.
در طراحی یونیت دندانپزشکی، در قسمت‌هایی که نیاز به یک گیت برای قطع و وصل کردن جریان آب یا هوا است (مانند قسمت‌های لیوان، کراشوار، ساکشن، ورودی آب، ورودی هوا) از شیرهای برقی استفاده میشود.
مکانیسم عملکرد شیرهای برقی به این صورت است که با اتصال به جریان برق و اعمال ولتاژ (که متناسب با نوع شیر می‌تواند ۲۲۰، ۲۴، یا ۱۲ ولت باشد) یک میدان مغناطیسی در شیر ایجاد میشود. این میدان باعث بالا رفتن اهرم فلزی و باز شدن شیر خواهد شد، و سپس با قطع جریان برق، شیر هم بسته میشود.
پوآر وسیله‌ای است که آب، هوا و یا ترکیب آنها را در یونیت دندانپزشکی فراهم می‌کند. پوآر آب و هوا شامل دو نوع «سه کاره» و «شش کاره» می‌باشد. در سرنگ‌های سه کاره (که اغلب تولید ایران هستند) آب سرد، هوای سرد و اسپری سرد در سرنگ جریان دارد. در سرنگ‌های شش کاره خارجی، علاوه بر همین موارد، آب سرد- آب گرم، هوای سرد-هوای گرم، اسپری سرد و اسپری گرم نیز اضافه شده است.
سیستم پنومات وسیله‌ای است که با اعمال یک فشار آب یا هوا مسیر بین خروجی و ورودی را باز می‌کند.
در یونیت دندانپزشکی هوای فشرده توسط کمپرسورها تولید شده و پس از عبور از فیلتر رگلاتور، هوای خشک با فشار تنظیم شده‌ای (که به نوع یونیت و اینسترومنت‌های به کار رفته در آن بستگی دارد) وارد سیستم یونیت می‌گردد. معمولا خروجی هوای یونیت شامل خروجی هوای دستیار، خروجی سیستم کنترل یونیت و خروجی هوای سرنگ تابلت می‌باشد.
رگولاتور وسیله‌ای است که برای تنظیم فشار (آب یا هوا) در یک مقدار ثابت کاربرد دارد.
سیستم کمپرسور به عنوان قلب یونیت دندانپزشکی شناخته میشود، که دو نوع کمپرسور «خشک» و «روغنی» آن در این دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. وظیفه کمپرسور تولید هوای فشرده برای استفاده در قسمت‌های مختلف یونیت (مانند پنوماتیک، ساکشن، پوآر و …) می‌باشد. استفاده از کمپرسورهای روغنی به دلیل امکان ایجاد آلودگی در یونیتها، ممکن است مشکلاتی را به همراه داشته باشد. خشک بودن هوای یونیت به دلیل جلوگیری از ایجاد محیط کشت مناسب برای عوامل بیماری‌زا و همچنین جلوگیری از زنگ زدگی، خوردگی و اکسید شدن قطعات ریز یونیت بسیار حائز اهمیت است.
قطعات دستی، ابزارآلات‌ی هستند که به منظور بریدن، تمیز کردن و صیقل دادن دندان‌ها مورد استفاده پزشک قرار می‌گیرند. همه Handpieceها به صورت چرخشی (مانند ابزارهای فرز) کار می‌کنند و این چرخش از طریق سیستم‌های پنوماتیک، تسمه‌ای یا موتورهای الکتریکی در ابزار بوجود می‌آید. این ابزارها با توجه به سرعت چرخش‌شان به دو گروه دور پایین و دور بالا تقسیم می‌شوند.
رابط‌ها: رابط در ابزارهای دستی، کانالی برای انتقال آب و هوا لازم به بخش توربین محسوب میشود. این رابط‌ها می‌توانند به صورت دو تا شش مسیره طراحی شوند. این مسیرها شامل موارد زیر می‌باشند:
یونیت دندانپزشکی، ابزار بسیار گران قیمت و حساسی است که در کیفیت کار دندانپزشک و راحتی و جذب بیمار در کلینیک شما بسیار موثر خواهد بود. پس انتخاب یک یونیت دندانپزشکی خوب می‌تواند آینده شغلی یک کلینیک را رقم بزند. برای خرید یک یونیت خوب می‌بایست معیارهای زیر را مد نظر داشته باشید:
یونیت دندانپزشکی حتما باید ایمنی و استانداردهای لازم را در وسایل الکتریکی، قطعات مکانیکی، قطعات مصرفی و سطوح (که باید مدیکال گرید باشند)، سیستم‌های توقف اضطراری، سیستم‌های توقف در برابر موانع، سیستم‌های توقف در زمان کار با اینسترومنت داشته باشد. برندهای زیگر و zc از نمونه‌های خوب یونیتهای استاندارد دندانپزشکی به حساب می‌آیند.
ارگونومی به معنای حفظ سلامت و راحتی پزشک و بیمار در طول مدت معاینه و درمان است. سعی کنید دستگاهی با ارگونومی بالا انتخاب نمایید که فاکتورهای زیر را داشته باشند:
سعی کنید از یونیت‌هایی با امکانات بالاتر استفاده نمایید. امکانات یونیت شامل موارد زیر خواهد بود:
خدمات پس از فروش، داشتن تکنسین محلی و متخصص، تامین قطعات مصرفی و یدکی، اخلاق گرایی، خوش عهدی و مشتری مداری شرکت فروشنده، تاثیر بسیار زیادی بر راحتی و آسایش فکری شما در آینده خواهد داشت.
قبل از خرید یونیت حتما موارد ذیل را به خوبی بررسی نمایید:
ما، به شما در انتخاب یونیت مناسب کمک خواهیم کرد
فروشگاه اینترنتی مطب چین، اولین سایت جامع و تخصصی زمینه لوازم پزشکی ایران، مفتخر است تا با ارائه مشاوره تخصصی، شما را در جهت رسیدن به بهترین انتخابتان یاری نماید. با شما در انتخابتان همراه خواهیم بود.
بهترین و باکیفیت ترین برندها و مدل های یونیت دندانپزشکی
