زیورآلات، از دیرباز نقشی فراتر از زیبایی داشته‌اند. آنها نمادی از ثروت، عشق، باورهای فرهنگی و هویت بوده‌اند. در این مقاله، به سفری در تاریخ و اصالت زیورآلات در فرهنگ‌های مختلف می‌پردازیم.
در جوامع اولیه، زیورآلات برای تزئین بدن و به عنوان طلسم استفاده می‌شدند، و جنس‌های آنها از سنگ و استخوان تا فلزات گرانبها مانند طلا و نقره بودند و مواد اولیه زیورآلات در طول تاریخ به تدریج تکامل یافته‌اند. زیورآلات در تمدن‌های باستانی مانند مصر باستان و یونان، نشان‌دهنده طبقه اجتماعی و باورهای مذهبی بودند.
حال در بخش‌های مختلف از شرق شروع می‌کنیم تا ببینیم، در سرتاسر نقاط و قاره‌های مختلف زیورآلات به چه مفهوم و شکلی وجود داشته و بیشتر از چه المان ها و رنگ‌هایی استفاده می‌کردند.
آغاز: استفاده از یشم و سنگ‌های قیمتی در سلسله‌های باستانی شانگ و ژو (حدود 2000 تا 256 سال قبل از میلاد)
سلسله هان (206 سال قبل از میلاد تا 220 میلادی): محبوبیت جواهرات طلا و نقره با ظرافت و پیچیدگی بیشتر
سلسله تانگ (618 تا 907 میلادی): اوج هنر جواهرسازی چینی با استفاده از فیروزه، لاجورد و مروارید و یشم
سلسله سونگ (960 تا 1279 میلادی): فراگیری بیشتر جواهرات یشم نفیس با حکاکی‌های ظریف
سلسله مینگ (1368 تا 1644 میلادی): استفاده از رنگ‌های روشن و لعاب در زیورآلات
امروزه: تنوع در زیورآلات چینی، از جواهرات سنتی یشم و لاک الکل تا طرح‌های مدرن و مینیمالیستی
آغاز: استفاده از مهره‌های سنگی و صدف در دوره جومون (14000 تا 300 سال قبل از میلاد)
دوره کوفون (250 تا 538 میلادی): ظهور زیورآلات طلا و نقره به سبک کره‌ای
دوره آسوکا (538 تا 710 میلادی): نفوذ هنر چینی و استفاده از مروارید و یشم
دوره هی‌آن (794 تا 1185 میلادی): اوج زیبایی‌شناسی ژاپنی در زیورآلات با استفاده از لاک الکل و فلزات
دوره کاماکورا (1185 تا 1333 میلادی): ظهور زیورآلات ساده‌تر با نقوش بودایی
امروزه: ترکیب سنت و مدرنیته در زیورآلات ژاپنی، از جواهرات سنتی تا طرح‌های خلاقانه و مینیمالیستی
تمدن دره سند (3300 تا 1300 سال قبل از میلاد): استفاده از طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی در زیورآلات
دوره ودایی (1500 تا 500 سال قبل از میلاد): اهمیت زیورآلات به عنوان نمادی از ثروت و قدرت
دوره امپراطوری مائوریا (322 تا 185 سال قبل از میلاد): اوج هنر جواهرسازی هندی با استفاده از الماس، زمرد و یاقوت
دوره گوپتا (320 تا 550 میلادی): ظرافت و پیچیدگی در طراحی زیورآلات
دوره مغول (1526 تا 1857 میلادی): تلفیق هنر ایرانی و هندی در زیورآلات
امروزه: تنوع و رنگ در زیورآلات هندی، از جواهرات سنتی با نمادهای مذهبی تا طرح‌های مدرن و خلاقانه
پیرسینگ گوش در هند:
دوران باستان: شواهدی از پیرسینگ گوش در هند در دوران باستان وجود دارد. نقاشی های دیواری و مجسمه های باستانی زنان هندی را با گوش های سوراخ شده نشان می دهد.
اهمیت مذهبی: در هندوئیسم، آئین "کانْ کَتانْ"، که به عنوان پیرسینگ گوش دخترانه شناخته می‌شود، از قدیم به عنوان یک سنت مذهبی مهم برای دختران جوان رواج داشته است. این آئین که ریشه در باورها و فلسفه هندو دارد، حامل معانی و مفاهیم عمیقی است.
تاریخچه زیورآلات در عربستان به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که مردم این منطقه از دیرباز از زیورآلات برای تزئین خود و نشان دادن موقعیت اجتماعی خود استفاده می‌کرده‌اند.
دوران پیش از اسلام:
محوطه باستانی الأخدود: در این محوطه که در مرز یمن واقع شده، انواع زیورآلات باستانی از جمله حلقه‌های طلا با نقوش پروانه‌ای شکل و مجسمه برنزی گاو نر کشف شده است.
پادشاهی‌های جنوب عربستان: در این پادشاهی‌ها، زیورآلات از طلا، نقره، مس و سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شدند. استفاده از مهره‌های سنگی و صدف نیز رایج بود.
شواهدی از پیرسینگ ناف در شبه جزیره عربستان در دوران باستان وجود دارد. مومیایی های کشف شده در شبه جزیره عربستان که قدمت آنها به 3000 سال قبل از میلاد می رسد، نشان دهنده وجود پیرسینگ ناف در بین زنان و مردان آن دوره است.
نقش زیورآلات: زیورآلات علاوه بر جنبه تزئینی، کاربردهای دیگری نیز داشتند. برای مثال، از آنها به عنوان طلسم، نشان ثروت و مقام، و برای تزئین لباس و مو استفاده می‌شد.
دوران اسلام:
تاثیر اسلام: با ظهور اسلام، استفاده از برخی از زیورآلات به دلیل ممنوعیت شرعی، مانند مجسمه‌های انسان و حیوان، رواج خود را از دست داد.
استفاده از فلزات گرانبها: با این حال، استفاده از فلزات گرانبها مانند طلا و نقره همچنان رایج بود.
نقوش و طرح‌ها: نقوش هندسی در زیورآلات اسلامی رواج پیدا کرد.
مناطق مختلف: در مناطق مختلف عربستان، سبک‌های مختلفی از زیورآلات رایج بود. برای مثال، در حجاز، استفاده از زیورآلات ساده‌تر و ظریف‌تر رایج بود، در حالی که در یمن، زیورآلات پرنقش و نگار و حجیم‌تر مورد استفاده قرار می‌گرفت.
تاریخچه زیورآلات در ایران به دوران پیش از تاریخ باز می‌گردد، شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که مردم فلات ایران از دیرباز از زیورآلات برای تزئین خود و نشان دادن موقعیت اجتماعی خود استفاده می‌کرده‌اند.
دوران پیش از تاریخ:
محوطه باستانی مارلیک: در این محوطه که در شمال ایران واقع شده، تعدادی زیورآلات از جنس طلا، نقره و مفرغ کشف شده است که قدمت آنها به حدود 3000 سال قبل از میلاد می‌رسد.
جام طلای مارلیک: این جام که یکی از مشهورترین اشیاء باستانی ایران است، با نقوش برجسته بز کوهی و گل نیلوفر آبی تزئین شده است.
نقش زیورآلات: زیورآلات در این دوران علاوه بر جنبه تزئینی، کاربردهای دیگری نیز داشتند. برای مثال، از آنها به عنوان طلسم، نشان ثروت و مقام، و برای تزئین لباس و مو استفاده می‌شد.
دوران هخامنشیان:
هنر فلزکاری: در این دوران، هنر فلزکاری به اوج خود رسید و زیورآلات بسیار نفیس و ظریفی از طلا، نقره و سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شد.
نمادها و نقوش: در زیورآلات هخامنشی از نمادها و نقوش مختلفی مانند شیر، گاو نر، عقاب و گل نیلوفر آبی استفاده می‌شد.
دوران اشکانیان:
تاثیرات یونانی: در این دوران، زیورآلات ایرانی تحت تاثیر هنر یونانی قرار گرفتند.
استفاده از سنگ‌های قیمتی: استفاده از سنگ‌های قیمتی مانند فیروزه، لاجورد و عقیق در زیورآلات رواج پیدا کرد.
نقوش و طرح‌ها: نقوش و طرح‌های اسلیمی و گیاهی در زیورآلات اشکانی رواج پیدا کرد.
دوران ساسانیان:
اوج هنر جواهرسازی: در این دوران، هنر جواهرسازی به اوج خود رسید و زیورآلات بسیار نفیس و ظریفی از طلا، نقره، سنگ‌های قیمتی و مروارید ساخته می‌شد.
نقوش و طرح‌ها: در زیورآلات ساسانی از نقوش و طرح‌های مختلفی مانند شاهین، بز کوهی، درخت سرو و گل نیلوفر آبی استفاده می‌شد.
تاثیرات بین‌المللی: زیورآلات ساسانی تحت تاثیر هنر بیزانس و هند نیز قرار گرفتند.
دوران اسلامی:
با ظهور اسلام، استفاده از برخی از زیورآلات به دلیل ممنوعیت شرعی، مانند مجسمه‌های انسان و حیوان، رواج خود را از دست داد، با این حال استفاده از فلزات گرانبها مانند طلا و نقره همچنان رایج بود. نقوش هندسی در زیورآلات اسلامی رواج پیدا کرد.
در مناطق مختلف ایران، سبک‌های مختلفی از زیورآلات رایج بود. برای مثال، در خراسان، استفاده از زیورآلات فیروزه‌ای رواج داشت، در حالی که در آذربایجان، زیورآلات نقره‌ای مورد استفاده قرار می‌گرفت.
عصر حاضر:
در عصر حاضر، علاوه بر جواهرات طلا و نقره، از مواد جدیدی مانند پلاستیک و رزین در ساخت زیورآلات استفاده می‌شود.
در دوره طراحان معاصر ایرانی، زیورآلات مدرن و خلاقانه‌ای را با استفاده از عناصر سنتی و مدرن طراحی می‌کنند.
در ادامه به بررسی تاریخچه زیورآلات در غرب می‌پردازیم با من همراه باشید :)
جادویی گویاتر از کلمات
