شهرت دیرپای آندره آ پالادیو (Andrea Palladio) که نامش را به سبکی در معماری داد. بر شهر بسیار زیبا و خانه های ییلاقی ای که در ونیز برای مشتریان ثروتمندش ساخت، به یادگار مانده است.
در جوانی به رم سفر کرد و مجذوب معماری باستانی این شهر به ویژه تناسبات معابد رومی و یونانی شد. سپس شیفته معماری شیوه گرا، میکله سنمیکلی شد.
از نخستین طراحی هایش در حدود سال 1540، امضای خاص و عناصر منحصر به فرد او در آثارارش نمایان است؛ مانند حیاط های دیواردار، گذرگاه های طاق دار، درهای دولته اصطبل و انبار و نماهای بی تکلف متقارن و ستون دار.
بناهای او پرهزینه تمام نمیشد، گچی و آجری بود و تداعی معماری کلاسیک رم ویژگی غالب آثارش بود. او با انتشار چهار کتاب از معماری (Four Books of Architecture) که خلاصه ای از مطالعاتش پیرامون صورت های کلاسیک معماری بود، شهرت و اعتبار زیادی کسب کرد.
کتاب دیگرش به نام آثار باستانی رم (Antiquities of Rome) دویست سال کتاب راهنمای شهر رم بود. جاذبه تمام نشدنی و بی تاریخ مصرف معماری پالادین انگلیس را در سده هجدهم تحت تاثیر قرار داد.
معماری پالادین، بر اساس نظریات و طراحی های آندره آ پالادیو، طی سده های هفده و هجده میلادی، بیشترین تجلی را در انگلستان یافت، به ویژ] در دوره جورجیا که اوج رواجش بود.
معماری پالادین با تاکید بر تقارن، وضوح و نظام از رجحان عقل و پایبندی به اصول معماری کلاسیک دم می زند. ادامه این روند در کار برخی از معماران آینده بیشتر به قواعدی خشک منتهی شد که از قدرت تاثیر و شاعرانگی معماری خود پالادیو عاری بود.
معماری پالادین در ساخت کلیساها، خانه های ییلاقی (ویلا)، قصر ها (عمارت های ویلایی) و ساختمان های اداری شهر به کار رفت. این ساختمان ها دارای نمای خارجی متقارن و ساده و فضای داخلی بسیار آراسته بودند.
از ویژگی های غالب آن ها سرسرا و ایوان (تراس)، راه پله عریض، کف پوش چوبی (روستیک)، ستون های قرنتی بزرگ، قوس های نیم دایره، نقش و نگارهای صدفی (گوش ماهی) و سنگ فرش جلوی درب های خروجی بود.
معماری پالادین با Inigo Jones ، William Kent و Richard Boyle به انگلستان آمد و میراث آن در معماری باروک و معماری نئوکلاسیسیسم پدیدار شد.
اینیگو جونز یکی از بزرگترین معماران انگلیسی در عصر خود بود. او پس از سفر به فرانسه و ایتالیا شیوه معماری خود را در تلفیق معماری عصر نوزایی، معماری باستان و معماری پالادین بنیان گذاشت.
طراحی ساده و موقر او برای خانه ملکه در گرینویچ از برخی جهات شبیه به معماری خانه مدیچی در نزدیک فلورانس است، اما در جزئیات به آثار پالادیو نزدیک تر است.
بناهایی که جونز طراحی کرد، مانند خانه ملکه، خانه ضیافت (Banqueting House) به شدت معکاری کلاسیک در وایت هال لندن و نمازخانه ملکه در کاخ سنت جیمز (Queen's Chapel) اساسا با معماری فاخر و تماسایی آن زمان، یعنی دوره جاکوبین متفاوت بود.
جونز با تمرکز بر تقارن و هماهنگی که مستقیما متاثر از چهار کتاب از معماری پالادیو بود، جرقه انقلابی را در معماری انگلستان زد. او همچنین در کار نوشتن آیین نامه ای تازه برای ساختمان سازی در لندن بود.
پیشرفت بتن سازی در روم، ساخت گنبدهای بزرگ نیم کره ای را آسان کرد. این گنبدها به مهمترین شاخصه معماری بیزانس بدل شدند. به ویژه از زمانی که سازندگان استفاده از طاسچه و سکنج (گوشواره) را برای بالا بردن و نصب گنبدهای بزرگ بر فراز بنایی چهار گوش آغاز کردند.
گنبدهای رومی را به سبب عمق کم، گنبدهای نعلبکی شکل خوانده اند. معماران مسلمان گنبدهایی پیازی یا نوک دار هم ساختند، مانند گنبد تاج محل و گنبدهایی که در ایران، روسیه، آلمان و اروپای شرقی ساختند.
در ایتالیا هم برونلسکی هم میکانجلو گنبدهایی دو لایه ساختند که به منظور هدایت وزن پایین، از داخل کروی تر بود. هم گنبد بیرونی و همگنبد داخلی بر استونه ای سوار هستند که پنجره دارد.
کلیسای جامع سنت پاول در لندن، گنبدی سه لایه دارد. گنبدهای مرکب نیز گروهی از چند گنبدی ها هستند در یک ساختمان، مانند کلیسای جامع سنت باسیل در مسکو. بیشتر گنبدها دارای تاجی از گنبدی کوچکترند.
کلیسای جامع سنت باسیل یا خرم واسیلیا (Saint Basil) که در فاصله سال های 1555 تا 1561 میلادی در راسته بازاد مسکو و به دستور ایوان مخوف ساخته شد. نمادی از قدرت و اقتدار ترازها و یادبود و یادبود پیروزی روسیه بر مغولان در خازان به سال 1552 است.
معمارش را نمی شناسیم، تنها دو نام بارما و پوسنیک بر جا مانده است. گنبدهای رنگارنگ و پر نقش و نگار این کلیسا به نماد شهر مسکو و حتی کل روسیه تبدیل شده هرچند تنها در سده هفدهم جایگزین گنبدهای کلاه خودی قدیم شدند.
هر چند بنا از بیرون نا متقارن به نظر می رسد، اما نقشه داخلی سازمند و متقارن است؛ با کلیسای اصلی در مرکز و هشت نمازخانه هم اندازه در طرفین.
نمازخانه هر طرف مناری مخصوص به خود دارد که به گنبدی ختم میشود و هر نماز خانه با راهروی باریک پیچ پیچی به نمازخانه دیگر راه می یابد.
هر چند کلیسای سنت باسیل بی نظیر و منحصر به فرد به نظر می رسد، برخی از عناصرش به کلیساهای چوبی شمال روسیه در اعصار گذشته می ماند.
مسجد کبود در استانبول شاید آخرین مسجد جامع از دوره کلاسیک معماری عثمانی است. نام اصلی مسجد سلطان احمد است، اما نام مهروف آن از نقاشی های کبودرنگ و کاشی ایزنیک آبی اش مایه می گیرد که حال و هوای دلپذیرش برایش فراهم می کنند.
این مسجد که در محل سابق سیرکی رومی توسط معماری به نام محمدآقا صدف کار ساخته شده برخی از عناصر معماری بیزانس را از همسایه اش مسجد ایاصوفیه گرفته و با سنت های مساجد اسلامی ترکیب کرده است.
این مسجد با یک گنبد و شش مناره و هشت گنبد ثانویه از سه طرف با حیاطی مرمرین احاطه شده است که در آن سرای سلطنتی، بازاری دو طبقه و مدرسه الهیات قرار گرفته است.
کاشی کاری داخلی دارای نقوش گل، میوه و درخت سرو است و کف مسجد سنگفرش مرمرین دارد. محراب نیز از مرمر ناب ساخته شده است.
تاج محل در نزدیکی آگرا، بنایی که ساخت آن با 20 هزار کارگر 22 سال طول کشید، در سوگواری و عشق بنا شد. معماری تاج محل ترکیبی از سنت های معماری ایرانی و معماری گورکانی است.
در سال 1631 شاه جهان، پنجمین پادشاه گورکانی، دستور داد تا این آرامگاه را برای همسرش، ممتاز محل بسازند که حین زایمان چهارمین فرزندش در گذشت.
شاه جهان برای آنکه این آرامگاه زیباترین آرامگاه جهان باشد، در ساخت آن مرمر سفید و برخی سنگ های رنگی نیمه قیمتی را جایگزین ماسه سنگ قرمز کرد که یکی از رایج ترین و ابتدایی ترین مصالح در معماری گورکانیان بود.
سر معمار ایرانی بنا، استاد احمد لاهوری، این بنا را چنان طراحی کرد که کاملا متقارن باشد؛ ساختمان مربع در مرکز تخته مرمرین با تقریبا 6 متر ارتفاع و 96 متر مربع عرض و با گنبد دو لایه بسیار بزرگ ساخته شده است.
