فقر از کجا شروع میشود؟ از محیط؟ ظلم دیگران؟ جامعه نامتوازن؟ وراثت؟ تقدیر؟ تربیت و آموزش؟ لجاجت؟ افکار منفی؟ خصلتهای بد؟
هر کدام ازاین موارد میتواند جایگاه خود را در مفهوم فقر داشته باشد و به عنوان سرمنشا اصلیِ فقر (یا یکی از آنها) تلقی شود.
فقر همانند دیگر معضلات جامعه بشری لااقل از انقلاب کشاورزی به این سو نمود زیادی داشته است. فرد یا افراد فقیر در برابر میانگین جامعه، داشته های کمتری در اختیار دارند. از غذا گرفته تا مسکن مناسب؛ از دارو و درمان تا سایر امکانات.
وقتی رشد فزاینده فقر در جامعه جدی میشود، افرادی که از درک و عقلانیت بیشتری برخوردارند به فکر می افتند که بخشی از نیازهای اولیه فقرا را به عهده بگیرند و اجازه ندهند این اتفاق تلخ فراگیر شود. وقتی تاییدات مذهبی و اعتقادی هم به میان بیاید، این عقلانیت بعد عمیقتری پیدا میکند و انگیزه های کمک به فقرا را بیشتر میکند.
اما این کمکها و حمایتها با وجود تمام ارزشی که دارند، یک نیاز اساسی را بی پاسخ میگذارند و آن اینکه باید ریشه این فقر را نیز شناسایی کرد و در مورد ریشه ها هم، فعالیت نمود.
ریشه اساسی فقر از درون افراد فقیر است یا از بیرون آنها؟ از ذهن و نگرش او شکل میگیرد یا جامعه؟ از توانمندی ها و ناتوانی ها یا سرنوشت و تقدیر؟
اینها سوالاتی است که شاید نتوان پاسخی جامع و روشن برایشان پیدا کرد. رواشناسی موفقیت در ده های اخیر تلاش زیادی کرده است که دلیل اصلی را معطوف به درون آدمها کند و خود انسان را مقصر فقرش بداند. اما اینکه چقدر میتوان به سخن روانشناسانِ موفقیت اتکا قطعی و بی چون و چرا داشت، تامل دیگری را میطلبد.
ما نمیخواهیم به این سوالات پاسخ قطعی بدهیم و اصولا خود را واجد صلاحیت نمیدانیم. اما با توجه به سالها تجربه در کمک به نیازمندان در حیطه های مختلف (از امنیت غذایی گرفته تا حمایت از بیماران کلیوی) یک چیز را خوب فهمیده ایم و آن لزوم توجه به توانمندسازی نیازمندان است.
گرچه باید به انسان گرسنه ماهی داد، اما بهتر است پس از یکبار ماهی دادن، به او چوب ماهیگیری و مهارت ماهیگیری را هم ارائه کرد تا او بتواند به زودی، خودش برای خودش غذا تهیه کند.
خیریه ها در کنار اقدامات خوبی که در حمایت از نیازمندان میکنند، باید در جنبه های توانمندسازی در راستای شغل مناسب نیز فعال شوند. هرچه بتوانیم در این راستا حرکت کنیم و برای فرصتهای شغلی موجود، افراد نیازمند را توانمند کنیم، حرکت بهتری انجام داده ایم.
خیریه نورالزهرا (سلام الله علیها) تجارب دهه های گذشته خود را به کار گرفته و در این باره قدم در راهی نو گذاشته است. ما میخواهیم برای خانواده های نیازمندی که یتیم شده اند، برنامه هایی مبتنی بر توانمندسازی را در دست مطالعه قرار دهیم و به امید خدا، آنها را اجرایی کنیم.
در این باره بیشتر خواهیم گفت...
