رنگ‌آمیزی ام دی اف از اقدامات الزامی برای بالا بردن مقاومت، طول عمر و زیبایی این نوع چوب است.
استفاده از چوب‌های مهندسی در سال‌های اخیر افزایش چشم‌گیری داشته است ، اگر نگاهی گذرا به محیط اطراف خود بیندازیم، متوجه کاربرد فراوان چوب ام دی اف در ساخت بیشتر وسایل خواهیم شد. چوب‌های مصنوعی به دلیل خواص ویژه و بی‌نظیر، مورد توجه سازندگان بسیاری از صنایع قرار گرفته‌اند.
این نوع چوب در کارخانه به‌صورت خام تولید می‌شود و پس از آن به روش‌های گوناگون در برابر عوامل طبیعی مقاوم‌سازی می‌شود. روکش کردن و رنگ‌آمیزی ورق‌های ام دی اف متداول‌ترین شیوه برای محافظت چوب‌های مصنوعی در برابر عواملی مانند رطوبت است.
در این مقاله نخست شما را با ام دی اف و رنگ‌های مناسب آن آشنا می‌سازیم. سپس شیوه‌های آماده‌سازی چوب را شرح داده و در انتها مراحل کامل رنگ‌آمیزی ام دی اف را بیان خواهیم کرد. با ما همراه باشید…
قبل از آن‌که در مورد رنگ‌های مناسب چوب و روش‌های رنگ‌آمیزی صحبت کنیم، بهتر است با چوب ام دی اف و انواع آن آشنا شویم. ام دی اف نوعی فرآورده چوبی است که از ضایعات و خرده‌های چوب به‌دست می‌آید.
ذرات خرد شده چوب پس از رد شدن از الک‌های مخصوص و جداسازی ناخالصی‌ها، به کمک چسب، رزین یا واکس تحت فشار و حرارت قرار گرفته و به ورقه‌های چوبی با ضخامت مختلف تبدیل می‌شوند. نکته مهم و حیاتی هنگام ساخت ام دی اف خشک بودن خرده‌چوب‌ها و ایجاد تراکم یکنواخت در سرتاسر ورق ام دی اف است.
دانسیته (چگالی) چوب‌های MDF در مدل‌های مختلف با هم فرق داشته و این امر بر کیفیت محصول نهایی و مصنوعات تولید شده تاثیر زیادی دارد. هر چه چوب تولیدی از انسجام بالاتری برخوردار باشد، کیفیت بهتری نیز خواهد داشت. اغلب چوب‌ها به‌صورت خام و ساده تولید شده و باید به وسیله روکش‌های طبیعی یا لمینت روکش شوند.
برخی از انواع چوب مهندسی نیز با رگه‌ها و طرح‌هایی شبیه به نقوش طبیعی درختان ساخته می‌شوند که در این صورت نیازی به روکش ندارند. رنگ‌آمیزی ام دی اف در چوب‌هایی که روکش ندارند الزامی است.
بافت ام دی اف خام به‌گونه‌ای است که رنگ را به‌سرعت جذب می‌کند و این ویژگی، هنگام رنگ‌آمیزی ام دی اف مشکلاتی را بوجود می‌آورد.
قبل از هر چیز بهتر است بدانیم چوب‌های مهندسی به‌شدت جاذب آب و رطوبت هستند. به همین دلیل نباید از رنگ‌های ساخته‌شده بر پایه آب برای رنگ‌آمیزی آن‌ها استفاده کرد. زیرا استفاده این رنگها موجب نفوذ آب (خصوصا در لبه‌ها) به بافت داخلی چوب شده و باعث باد کردن و دفرمه شدن سطح چوب می‌شود.
قبل از شروع رنگ‌آمیزی باید سطح چوب توسط پرایمر مناسب کاملا پوشیده شود. به این ترتیب MDF ما کاملا آب‌بندی شده و نمی‌تواند رنگ را به درون بافت خود جذب کند. این چوب‌ها در کارخانه توسط سنباده‌های مخصوص صاف می‌شوند اما سطح مقطع آن‌ها تخلخل بیشتری داشته و رنگ را بیشتر به خود جذب می‌کند. آسیب‌پذیری چوب‌های مهندسی نیز در لبه‌ها بیشتر است به همین دلیل قبل از شروع کار بهتر است به این بخش از چوب توجه ویژه شود.
همانطور که پیشتر گفته شد، چوب‌های مصنوعی به دلیل نوع بافتی که دارند به‌شدت جاذب بوده و قبل از شروع رنگ‌آمیزی، باید عملیاتی بر روی آن‌ها خصوصا در سطح مقطع، اجرا شود. اصولا پرایمر‌های روغنی بهترین گزینه برای آماده‌سازی سطوح قبل از رنگ‌آمیزی هستند.
برای ضدآب کردن سطح ام دی اف خام بهترین روش پوشش کامل آن به‌کمک بتونه مل و سریش است. اگر بخواهیم کیفیت کار را بالاتر ببریم پس از اجرای عملیات فوق و پرداخت آن، بهتر است تمامی سطح چوب را با لایه دیگری از بتونه فوری پوشش دهیم. اجرای این عملیات به کیفیت چوب و دانسیته آن بستگی دارد.
برای پوشش سطح مقطع چوب بهتر است قبل از هر اقدامی (در صورت پرزدار بودن)، با استفاده از سمباده کاملا صاف و سیقلی شده و پس از آن به کمک بتونه تخلخل آن گرفته شود.
عملیات بتونه‌کاری باید توسط انگشت یا لاستیک انجام شود و در انتها پس از خشک شدن پرداخت شده و در صورت نیاز، این عملیات مجددا تکرار شود تا کیفیت سطح کار به اندازه مورد‌نظر برسد.
در گذشته برای رنگ‌آمیزی سطوح چوبی فقط از رنگ‌های روغنی استفاده می‌شد که مشکلاتی را به‌همراه داشت.
اما امروزه با پیشرفت‌های چشم‌گیری که در این صنعت بوجود آمده است، شیوه کار تغییر کرده و رنگ‌هایی بر پایه آب نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس در حال حال حاضر از دو دسته رنگ برای رنگ‌آمیزی ام دی اف استفاده می‌شود.
• رنگ روغنی:
این رنگها که حلال آن تینر روغنی، نفت و یا بنزین است طیف گسترده‌ای از رنگها را شامل می‌شود. به دلیل قیمت ارزان و تنوع بالا طرفداران زیادی دارد اما استفاده از آن‌ها بر روی چوب توصیه نمی‌گردد. زیرا پس از رنگ‌آمیزی اثری از طرح اصلی چوب باقی نمی‌ماند. بهتر است قبل از رنگ‌امیزی سطح چوب توسط سیلر پوشانده شود.
از مشکلات عمده رنگ‌های روغنی بالا بودن زمان انتظار برای خشک شدن (حدود ۲۴ ساعت) و وجود ترکیبات مضر و فرار در آن‌ها است. این ترکیبات به‌تدریج وارد محیط زیست شده و خسارات جبران‌ناپذیری به طبیعت وارد می‌کنند. از معایب دیگر این نوع رنگ‌آمیزی ام دی اف، زرد شدن تدریجی آن‌ها در صورت قرار گرفتن در محیط‌های کم‌نور است.
• رنگ‌های غیرروغنی:
رنگ‌های اکریلیک و لاتکس از معروف‌ترین و پرکاربرد‌ترین رنگ‌های غیر روغنی بر پایه آب هستند.
این دسته از رنگها، دوستدار طبیعت بوده، بوی کم‌تری دارند، غیر قابل اشتعال هستند و زمان خشک شدن آن‌ها بسیار کوتاه است.
علاوه بر تمام موارد ذکر شده، کار با این نوع رنگ نسبت به رنگ‌های روغنی بسیار ساده‌تر است و از آنجایی که زمان خشک شدن کوتاهی دارند، می‌توان در کوتاه‌ترین زمان دو لایه رنگ بر روی کار مورد نظر پیاده کرده و پوششی یکدست و یکنواخت را بر روی چوب ایجاد کرد.مزیت دیگر این رنگها قابلیت شستشو و تمیز‌شوندگی آن‌ها است. هم‌چنین ضد قارچ و کپک بوده و به‌مرور زمان تغییر رنگ نمی‌دهند.
همانطور که در بخش‌های قبلی ذکر شد قبل از شروع رنگ‌آمیزی ام دی اف سطح چوب باید کاملا صاف و صیقلی شود. این‌کار به کمک ماشین سنباده لرزان و تخته‌پوست به‌راحتی انجام می‌شود. در بخش‌های برش‌کاری شده توسط دستگاه فرز، ام دی اف دارای پرز‌های زیادی می‌شود. به همین دلیل سمباده‌کاری باید با دقت و حوصله بیشتری انجام شود.
در مرحله بعدی و پس از صاف و یکدست شدن سطح کار، نوبت به بتونه‌کاری و ضدآب نمودن چوب می‌رسد. امروزه بتونه‌های آماده در بازار موجود است و شما می‌توانید آن‌را به راحتی تهیه کنید. اما اگر بخواهید بتونه رنگی تهیه کنید، بهتر است با استفاده از چسب چوب و خاک‌اره، یا مل و پودر سریش و رنگ مورد‌نظر، بتونه دلخواه خود را بسازید. البته این روز‌ها به دلیل پوشش بسیار خوبی که رنگ‌های موجود در بازار بر روی ام دی اف دارند، نیازی به بتونه‌های رنگی نبوده و در اغلب موارد از بتونه‌های آماده استفاده می‌شود.
ترکیب شیمیایی خمیر بتونه به‌گونه‌ای است که پس از استفاده و قرار گرفتن در معرض هوا خشک شده و لایه‌ای سخت را تشکیل می‌دهد. پر کردن سوراخ‌ها و منافذ روی چوب توسط بتونه یکی از الزامی‌ترین اقدامات قبل از رنگ‌آمیزی ام دی اف است که موجب تمیزی بیشتر کار و ظاهر زیبای آن خواهد شد.
پس از آن‌که بتونه‌ها خشک شد، نوبت به سمباده زنی می‌رسد. در این مرحله با استفاده از سمباده مناسب تمام سطح کار را صاف و صیقیلی کرده و برای مرحله بعدی آماده می‌کنیم.پس از آماده‌سازی ام دی اف برای رنگ، بهتر است تمام سطح و کناره‌های آن‌را با پرایمر روغنی پوشش دهیم. پرایمر‌های بر پایه آب ممکن است به درون بافت چوب نفوذ کرده و موجب باد کردن آن شوند.پس از خشک شدن لایه آستری، نوبت به رنگ اصلی می‌رسد. رنگ‌آمیزی ام دی اف می‌تواند به وسیله قلم‌مو، رنگ‌پاش یا غلطک انجام شود.
کلام آخر
تحقیقات علمی نشان داده رنگها تاثیر زیادی در زندگی انسان‌ها دارند. محیط اطراف ما پر از لوازمی است که با رنگ‌های متنوعی پوشیده شده است. در این بین لوازم چوبی نقشی اساسی در محیط‌های مختلف کاری و مسکونی دارند. برای ساخت اغلب دکور‌ها، کمد‌ها و کابینت‌های آشپزخانه از ام دی افاستفاده می‌شود. بنابراین اگر رنگ‌آمیزی ام دی اف با دقت و ظرافت انجام شود، می‌تواند تاثیر مثبتی در زیباسازی محیط اطراف ما داشته باشد.
