استفاده از مخاط دهانه رحم به عنوان یک شاخص باروری

مخاط دهانه رحم ترشحات دهانه رحم است. این مخاط بسته به فاز چرخه قاعدگی زن، ویژگی‌های متفاوتی دارد، زیرا هورمون‌هایی که این سیکل را تنظیم می‌کنند بر قوام و ظاهر آن تأثیر می‌گذارند و آن را در هر مرحله متفاوت می‌کنند. بنابراین، مشاهده این که مخاط دهانه رحم یک زن چگونه است، می تواند زن را در مورد زمان تخمک گذاری راهنمایی کند. این امر به زنان کمک می کند تا روزهای باروری خود را محاسبه کنند و در نتیجه در صورت تمایل به بارداری برسند.

تغییرات در طول چرخه قاعدگی

همانطور که گفته شد، مخاط دهانه رحم در طول چرخه قاعدگی دستخوش یک سری تغییرات می شود. این تغییرات بسته به زمانی از چرخه قاعدگی که زن در آن قرار می گیرد برای تسهیل یا جلوگیری از عبور اسپرم ها عمل می کند. این مراحل شامل:

1. دوره باروری: در روزهای نزدیک به تخمک گذاری، مخاط دهانه رحم به اسپرم اجازه ورود به رحم را می دهد.
2. دوره ناباروری: مخاط دهانه رحم ضخیم تر و نازک تر خواهد بود تا از صعود اسپرم به دستگاه تناسلی زنان جلوگیری کند.

بنابراین، بسته به مرحله چرخه قاعدگی، ترشحات دهانه رحم ویژگی های متفاوتی خواهد داشت.

مخاط دهانه رحم در فاز فولیکولی

فاز فولیکولی چرخه قاعدگی از روز اول قاعدگی (روز اول سیکل) تا روز تخمک گذاری (روز چهاردهم در یک سیکل منظم 28 روزه) است. بنابراین، در طول فاز فولیکولی، تخمک گذاری هنوز رخ نداده است. در این مرحله، مخاط دهانه رحم غلیظ، چسبناک، چسبنده و نسبتاً مات خواهد بود. علاوه بر این، در ابتدای این مرحله و پس از پایان قاعدگی، مخاط دهانه رحم بسیار کم می باشد.

با این حال، با نزدیک شدن به تخمک گذاری، ترشحات دهانه رحم شروع به تغییر ویژگی های خود می کند زیرا در این زمان بدن شروع به آماده شدن برای لقاح احتمالی و بارداری می کند.

مخاط دهانه رحم در زمان تخمک گذاری

تخمک گذاری فرآیندی است که در آن تخمدان تخمک را به داخل لوله های فالوپ خارج می کند تا بتوان آن را بارور کرد. زمان تخمک گذاری و روزهای اطراف آن بارورترین دوره برای زنان است زیرا برخورد بین تخمک و اسپرم آسان تر است. برای اینکه این امر امکان پذیر باشد، مخاط دهانه ویژگی های خاصی در دوره تخمک گذاری ایجاد می کند و به اسپرم اجازه ورود به کانال دهانه رحم را می دهد.

به دلیل تأثیر استروژن ها، ترشح دهانه رحم به مقدار زیاد افزایش می یابد و شفاف می شود. علاوه بر این، در این زمان مخاط دهانه رحم آبکی و بسیار شبیه سفیده تخم مرغ خام می شود.

از سوی دیگر، اگر بین دو انگشت گرفته شود، مخاط دهانه رحم در دوره تخمک گذاری می تواند نخ های نازکی کشداری که پاره نشوند را ایجاد می کند، این ویژگی به نام فیلانس ( filancia ) شناخته می شود.

مخاط دهانه رحم در فاز لوتئال

فاز لوتئال دوره پس از تخمک گذاری تا پایان چرخه قاعدگی است. در این مرحله سطح پروژسترون بالاست که باعث می شود ویژگی های مخاط دهانه رحم دوباره تغییر کند. در مرحله لوتئال، مخاط سفیدتر، ضخیم تر و نازک تر است و ظاهری کرمی رنگ پیدا می کند.

بنابراین، در مرحله لوتئال، مخاط دهانه رحم دوباره عبور اسپرم را به داخل رحم دشوار می کند.

سایر عوامل ایجاد تغییرات مخاط دهانه رحم

لازم به ذکر است که ظاهر مخاط دهانه رحم ممکن است به دلیل عواملی غیر از چرخه قاعدگی متفاوت باشد. به عنوان مثال، داروهای ضد بارداری هورمونی می توانند با تداخل در سطوح هورمونی چرخه قاعدگی، بر مخاط دهانه رحم تأثیر بگذارند.

از سوی دیگر، آنالیز و بررسی مخاط دهانه رحم می تواند به ما در مورد عفونت های احتمالی در دستگاه تناسلی زنان هشدار دهد. اگر رنگ مخاط زرد یا سبز باشد و بوی آن تغییر کرده باشد، ممکن است نشان دهنده یک بیماری مقاربتی (STD) باشد که می تواند بر باروری نیز تأثیر بگذارد.

آنالیز مخاط دهانه رحم در خانه

برای بررسی رنگ و بافت مخاط دهانه رحم و در نتیجه برای تخمین زدن اینکه آیا زن در بارورترین روزهای خود است یا خیر، لازم است مقدار کمی مخاط را با وارد کردن انگشت اشاره به واژن گرفته شود. برای این منظور شستن صحیح دست ها ضروری است. پس از آن، در حالی که مخاط دهانه رحم روی انگشت اشاره باقی می ماند، مهم است که آن را با انگشت شست لمس کنید و هر دو انگشت را از هم جدا کنید تا خاصیت ارتجاعی و فیلانس آن ارزیابی شود.

ممکن است نمونه برداری از مخاط دهانه رحم در مراحل مختلف چرخه قاعدگی و حتی به صورت روزانه مفید باشد. به این ترتیب زن می تواند مقایسه ای انجام دهد تا بفهمد آیا در بارورترین دوره خود است یا خیر. با این حال، زمانی که دوره باروری هنوز فرا نرسیده است، مقداری خشکی بدلیل مخاط بسیار کم شایع است.

مخاط دهانه رحم تیره رنگ می تواند نشان دهنده چه چیزی باشد؟

تغییرات در ویژگی‌های مخاط دهانه رحم ، مانند بو و رنگ، به ما امکان می‌دهد تا به کلونی‌سازی توسط باکتری‌های مختلف مشکوک شویم. تغییر در مخاط دهانه رحم به رنگ قهوه ای یا تیره همیشه نشان دهنده وجود خون در مقادیر کم است. زمانی که خون به مقدار کم در واژن وجود دارد، بین میکروب های معمول این اندام و اجزای خون (عمدتا هموگلوبین)، برهمکنش وجود دارد. با گذشت زمان، رنگ قرمز خون تغییر می کند و تیره می شود.

وجود مخاط تیره دهانه رحم در خارج از دوره های فیزیولوژیک در نظر گرفته شده باید این نگرانی را در زن ایجاد کند که با پزشک متخصص زنان مشورت کند.

آیا بوی ترشحات نیز متفاوت است؟

بله، بسته به روز سیکلی که در آن قرار دارد، بو می تواند تغییر کند. اما اگر این بو به طور ناگهانی تغییر کرد و بوی بدی داد، ممکن است نشان دهنده عفونت باشد، بنابراین توصیه می شود به متخصص زنان مراجعه شود.

نویسنده: دکتر زهرا روستا