تنگی مجرای ادرار (Urethral Stricture) در اغلب اوقات بیماری آقایان است. تنگی مجرای ادرار در هر قسمتی از نوک مجرا تا مثانه ممکن است.
علامت تنگی مجرا متنوع است. شایع ترین علائم
تنگی در مجرای میانی گاهی بر اثر عفونتها و گاهی ترومای سونداژ یا شکستگی لگن ایجاد میشود و معمولا با کاهش قدرت ادرار و تکرر ادرار و احساس ادرار باقیمانده خود را نشان میدهد. عفونتهای مکرر خصوصا عفونتهای مقاربتی مکرر میتوانند باعث تنگی مجرای ادرار شوند.
گاهی بیمار اخیرا یک جراحی دیگر شده است و بنا به دلایلی سونداژ شده است و آسیب مجرا حین سوندگذاری باعث یک تنگی در مجرای ادراری شده است. همچنین در بیماران تصادفی یا سقوط از ارتفاع که لگن شکسته است به دلیل کشیدگی مجرا و یا آسیب به شریانهای مجرا بیمار دچار تنگی مجرای میانی میشود.
تنگی نوک مجرا معمولا در معاینه مجرا توسط اورولوژیست خوب و مجرب کشف میشود. تنگی نوک مجرا اغلب در کودکان ختنه شده دیده میشود و اعتقاد ما اورولوژیست ها این است که عارضه ختنه نوزادی است. علامت آن پرش بیش از حد ادرار کودک و سوزش در زمان دفع ادرار میباشد. گاهی والدین به اورولوژیست این شرح حال را میدهند که یک قطره خون در پایان ادرار روی لباس کودک میچکد. کودک گاهی بدلیل این سوزش از ادرار کردن فراری است و سعی میکند تا حد امکان ادرار خود را نگه دارد. دیگر از علائم تنگی نوک مجرا در کودکان دست ردن و گرفتن بیش از حد آلت تناسلی توسط کودک است.
گاهی بدلیل افزایش ضخامت جدار مثانه این کودکان با شب ادراری به پزشک مراجعه میکنند و با جراحی تنگی شب ادراری هم خوب میشود. درمان آن یک جراحی بسیار کوچک سرپایی که قابل انجام در مطب میباشد و توسط اورولوژیست است.
شواهد تنگی مجرای ادرار در سونوگرافی برای اورولوژیست نمایان میشود. جدار مثانه معولا ضخیم میشود و پس از تخلیه مثانه، ادرار در مثانه باقی میماند. در موارد شدید ادرار به کلیه ها پس میزند و تورم در کلیه ها دیده میشود. سپس در سیستوسکوپی که در حقیقت آندوسکوپی مثانه است و زیر بیهوشی انجام میشود قطعی میشود و اورولوژیست با یک برش لیزری روی تنگی مشکل را برطرف میکند. پس از جراحی بیمار باید حداقل یک هفته سوند داشته باشد تا احتمال عود تنگی مجرا کمتر شود.
تنگی در مجرای پروستاتیک هم بر اثر بزرگی پروستات آقایان بسیار شایع است که درمان ها و جراحی های پروستات برای رفع این تنگی ها توسط اورولوژیست انجام میشود. تمامی آقایان با بالا رفتن سن دچار بزرگی خوشخیم پروستات میشوند. گاهی بزرگ شدن پروستات به بخش خارج مجرای ادراری است و علائمی ایجاد نمیکند و بیمار هم شکایتی ندارد و به طور اتفاقی در سونوگرافی کشف میشود. اما در مواردی که بزرگی پروستات به داخل مجرا باشد بیمار با کاهش فشار ادرار و احساس عدم تخلیه ادرار و شب ادراری شدید به پزشک مراجعه میکند. اکثر موارد این تنگی ها با داروهای پروستات رفع میشود و نیاز به جراحی توسط اورولوژیست نخواهد داشت. اما در موارد شدید آن که به دارو پاسخ نمیدهد نیاز به جراحی توسط متخصص ارولوژی دارد.
این جراحی ها هم میتواند لیزری و به صورت کاملا بسته از داخل مجرا باشد و هم در موارد پروستاتهای بسیار بزرگ به روش جراحی باز خواهد بود.
نکته جالب در این باب این است که گاهی بیماران بعد از جراحی پروستات مجدد دچار علائم تنگی مجرای ادرار میشود و مجدد ادرار بیمار ضعیف می آید.
نکته مهم در این موارد این است که در جراحی پروستات بسته بدلیل بزرگ بودن ابزار جراحی مجرا ملتهب میشود و بدنبال آن دچار تنگی های شدید میشود. همچنین در جراحی باز پروستات ممکن است مجرا ملتهب شود و بعد عمل دچار تنگی شدید شود. در این موارد هم اورولوژیست با سیستوسکوپی تنگی را مشاهده میکند و با لیزر برش میدهد و مشکل بیمار برطرف میشود.
تنگی مجرای خانمها خیلی شایع نمیباشد چرا که مجرای ادرار خانمها بسیار کوتاه است. معمولا این تنگی مجرا بر اثر عفونت ادراری به صورت مکرر میباشد و علامت آن هم کاهش جریان و سرعت ادرار است همچنین بیمار از احساس ادرار باقیمانده بعد از ادرار کردن شکایت دارد.
درمان آن هم برش لیزری توسط اورولوژیست است. سپس با سوندهای فلزی مخصوص به طور کامل مجرا گشاد میشود و بیمار برای حدود 10 روز باید سوند ادراری داشته باشد تا احنمال عود پایین بیاید.
