خارش مقعد (anal itching) عارضه ای است كه برای زنان، مردان و حتی کودکان هم اتفاق می افتد. این عارضه اكثراً در بزرگسالان بين سنين 40 تا 60 سالگي (1 الي 5 درصد از عموم مردم) رخ مي‌دهد.
خارش مقعد در مردان بيشتر است و نسبت آن در مقايسه با زنان 4 به 1 است. دلایل گوناگونی برای ایجاد این عارضه وجود دارد و به همين خاطر تشخيص دقيق براي تجويز درمان مناسب اهميت بسيار بالايي دارد.
يک اصطلاح لاتين به معني خارش مقعد است كه يك احساس ناخوشايند در پوست اطراف مقعد ايجاد ميشود و شخص تمايل به رفع خارش پيدا ميكند. خارش به دو نوع “اوليه” و “ثانويه” طبقه بندي ميشود.
در حالت اول: خارش به دلیل وجود یک بیماری یا مشکل دیگر نیست.
در حالت ثانويه: یک علت زمینه ای وجود دارد قابل تشخیص وجود دارد که درمان آن مشخص است.
تحريك جزئي پوست منجر به خارش مقعد ميشود و اگر ادامه يابد پوست آسيب ميبيند و محل خارش بزرگتر و سوزش بيشتر ميشود. خاراندن مكرر باعث میشود تا شخص بیشتر بخواهد محل را خارش دهد و اين خود مشكل را بدتر ميكند.
خارش مقعد در بسياري از مشكلات آنوركتال عمومي است و عواملي مانند بواسير ،گوشت اضافه ،بي اختياري ، فيستول مقعد (كانال غيرعادي بين روده و سطح پوست يا اندامها) ،شقاق مقعد (شيارهاي دردناك) و زگيل مقعد در آن دخيل هستند.
علت خارش بلند مدت از نوع “اوليه” هميشه قابل تشخيص نيست ولي حدس بر اينست كه ترشحات تحريك كننده از كانال مقعد منجر به خارش مقعد ميشود و ادامه ي آن در بلند مدت عصب هاي پوست را بصورت مزمن تحريك و فعال ميكند.
ضمنا خارش ميتواند از اختلالات عصبي و همچنين تحريك سيستم عصبي مركزي مثلا ناشي از دارو باشد. برخي مواقع هم علت خارش محركات ذهني است و ريشه ي علائم از مغز است نه اندام هاي ديگر.
از ديگر عوامل خارش مقعد ميتوان به رطوبت ناشي از عرق يا مدفوع يا ترشحات اشاره كرد. طبق بررسي هاي انجام شده خارش به محض تميز كردن محل اطراف مقعد رفع ميشود كه اين خود نشانه اي از علت خارش مقعد است.
علت خارش علاوه بر بهداشت نامناسب ميتواند از بهداشت زياد از حد ناشي از صابون هاي تحريك كننده و كرم هاي معطر هم باشد. بهداشت بيش از حد و استفاده از استروئيدهاي موضعي پوست را زخم و به آن آسيب ميرساند كه در نتيجه مشكل به خاطر تميزي زياد از حد بدتر ميشود.
هرچند مطالعه و بررسی زيادي روي غذاهاي خاص انجام نشده ولي عوامل غذايي هم ميتواند در بروز خارش اثر داشته باشد. قهوه (كافئين دار يا بدون كافئين) يكي از عوامل اصلي خارش است. مصرف قهوه قدرت انقباض عضلات مقعد در حالت عادي را كاهش و باعث نشت ترشحات و مدفوع ميشود.
مواد غذايي موثر ديگر شامل چاي ، نوشابه ، مايعات انرژي زا ، شكلات ، ميوه هاي مركباتي ، گوجه فرنگي ، غذاهاي تند ، آبجو ، لبنيات و آجيل هستند.
عفونت هم يكي از دلايل خارش مقعد است. براي مثال، عفونت پوستي باكتريايي، عفونت قارچي (هرچند برخي قارچها بطور طبيعي روي پوست مقعد حضور دارند)، عفونت انگلي با كرمك يا انگل، عفونت ويروسي و زگيل مقعد.
خارش مقعد از نوع “ثانويه” ميتواند دلايل پوستي گوناگوني داشته باشد مثل :
پسوريازيس ، درماتيت سبورئيك ، درماتيت آتوپيك ، درماتيت تماسي ، پلانوس ليچن ، سيمپلكي ليچن ، اسكلروز ليچن .
همچنين يك سري سرطان مانند بيماري “بوون” يا بيماري “ماماري پاجت” علل بالقوه خارش هستند.
ديگر عوامل، بيماري هايي هستند كه كل بدن را در بر گرفته اند مثل :
ديابت ، لوسمي و لنفوم ، نارسايي كليه ، بيماري هاي كبدي (يرقان انسدادي) ، كم خوني و فقر آهن يا پركاري تيروئيد.
با وجود اينكه خارش ميتواند علت هاي متنوعي داشته باشد ولي بايد خاطر نشان كرد در بسياري از موارد علت اصلي غير قابل تشخيص است
ادامه مطلب و مشاهده روش‌های درمان خارش مقعد
