بیماری شقاق مقعدی که به انگلیسی Anal fissure (فیشر مقعد) هم نام دارد، یکی از عارضه‌های شایع است که تقریبا همه افراد در دوره‌ای از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این عارضه معمولا با ایجاد علائم آزاردهنده‌ای مثل درد، سوزش و خونریزی شروع می‌شود که تحمل آن برای بیمار بسیار مشکل است.
البته در مواقع زیادی زخم و شکاف ایجاد شده بسیار جزئی است که به آن شقاق حاد گفته می‌شود و خود به خود بهبود می‌یابد. اما زمانی که این زخم عمیق باشد یا دائما عود کند، فیشر مزمن است و نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارد. بیماری شقاق در زنان، مردان و حتی کودکان قابل مشاهده است و ارتباطی با سن و سال ندارد. در ادامه به بررسی اینکه شقاق چیست؟ چه علائمی دارد، چرا به آن دچار می‌شوید و چگونه باید برای درمان شقاق اقدام کنید؟ خواهیم پرداخت:
شقاق مقعدی در واقع ایجاد زخم و پارگی در چین خوردگی‌های دهانه مقعد است، دهانه ای که مدفوع از آن دفع می‌شود. پارگی به طور معمول در یک حلقه دایره‌ای از عضله به نام اسفنکتر داخلی مقعد گسترش می یابد. عامل اصلی این عارضه ایجاد فشار زیاد در مقعد است.
برخی از مطالعات نشان می‌دهد که بطور تقریبی از هر پنج نفر، یک نفر در طول زندگی خود دچار فیشر می‌شود. لازم است بدانید که فیشر آنال یا زخم مقعدی حتی در کودکان هم قابل مشاهده است.
بسیاری از افراد به دلیل یبوست یا سایر عواملی که باعث فشار مقعدی می‌شود، گاها نوع حاد این عارضه را تجربه می‌کنند که یک زخم جزئی است و خود به خود بهبود می‌یابد. اما در صورتیکه دچار زخم عمیق شده باشید یا زخم شقاق هر چند وقت یکبار تکرار شود، شما به فیشر مزمن مبتلا هستید که فقط با لیزر و جراحی درمان می‌شود.
علائم فیشر هنگام دفع مدفوع تشدید می‌شوند و در نوع مزمن این بیماری، فرد به سختی عمل دفع را انجام می‌دهد.
با توجه به شباهت علائم فیشر با برخی دیگر از بیماری های مقعدی مثل بواسیر، برای تشخیص قطعی این بیماری باید به پزشک مراجعه کنید. شقاق یا فیشر مقعدی بسته به شدت و عمق زخم ممکن است علائم و نشانه‌های زیر را برای بیمار ایجاد کند:
از بین تمامی عواملی که باعث ایجاد فشار زیاد در مقعد و بروز زخم مقعدی می‌شوند، یبوست و خشکی مقعد از شایع ترین علل ایجاد این عارضه شناخته می‌شود. موارد دیگری که به عنوان علت شقاق شناخته می‌شوند شامل موارد زیر است:
علل دیگری نیز وجود دارد که کمتر شایع هستند، مانند:
می‌توان گفت این عارضه در زنان باردار یا زنانی که تازه زایمان کرده‌اند، افراد مسن که عضلات کف لگن آنها تضعیف شده یا گردش خون در نواحی رکتوم و آنورکتال کاهش پیدا کرده و افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مثل سندروم روده تحریک پذیر دارند، بیشتر در معرض ابتلا به فیشر هستند.
همچنین افرادی که به واسطه شغلشان تحرک کمی دارند و بیشتر روز را در حالت نشسته‌اند، به دلیل کاهش حرکات روده و ابتلا به یبوست ممکن است به این عارضه دچار شوند. البته نمی‌توان نقش تغذیه را هم در پیشگیری یا ایجاد این عارضه نادیده گرفت.
اگر هنگام دفع مدفوع علائمی مثل خونریزی و درد را تجربه کردید و این علائم چندین بار تکرار شد، حتما برای بررسی علت و تشخیص قطعی به دکتر متخصص مراجعه کنید. زیرا اگر شقاق حاد باشد و به موقع تشخیص داده شود، ممکن است بدون جراحی و با استفاده از دارو و پماد درمان شود.
بیماران معمولا نمی‌دانند که برای تشخیص و درمان شقاق به چه دکتری مراجعه کنند؟ مراجعه به دکتر جراح عمومی یا متخصص بیماری‌های کولورکتال بهترین انتخاب برای تشخیص و درمان همزمان این بیماری است.
