خارش و سوزش مقعد یک مشکل خجالت‌آور و آزار دهنده است که بسیاری از افراد، به خصوص کودکان را مجبور به گوشه‌گیری می‌کند تا راحت‌تر بتوانند ناحیه‌ی تحت خارش را بخارانند، هرچند خاراندن آن جز بدتر کردن مشکل فایده دیگری ندارد.
خارش و سوزش مقعدی به علت التهاب و تحریک پوست اطراف این ناحیه ایجاد می‌شود. شدت خارش با تعریق در فصول گرما و شرایط آب و هوایی گرمسیر، پوشیدن شلوار تنگ و لباس زیر نایلونی، فشار و نشستن زیاد افزایش می‌یابد.
همچنین خارش مقعد می‌تواند به صورت خارش درونی نیز بروز کند که یک واکنش حساسیتی به مواد موجود در مدفوع یا التهاب بافت درون روده است. گاهی خارش آن‌قدر شدید می‌شود که حالت سوزشی پیدا کرده و حتی دردناک می‌شود. خارش و سوزش مقعد بیشتر پس از اجابت مزاج و بعد از خواب ظاهر می‌شود، ولی می‌تواند مداوم و شدید هم باشد.
احساس خارش و سوزش مقعد در صورتی که بیش از حد باشد، اصلا طبیعی نبوده و ممکن است ناشی از عفونت یا بیماری هایی اعم از بواسیر، شقاق و باشد که در این صورت باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در ادامه به بررسی علائم و دلایل خارش و سوزش مقعد، بهترین زمان مراجعه به پزشک، راه های پیشگیری و درمان این عارضه خواهیم پرداخت:
خارش و سوزش مقعد یکی از شایعترین مشکلات مقعدی است و یکی از دلایل اصلی خارش مقعد، دفع مدفوع است. این مشکل ممکن است برای بسیاری از افراد به شدت آزار دهنده باشد. خارش و سوزش مقعد گاهی ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
• خارش آلت تناسلی
• بثورات پوستی
• خونریزی مقعدی
• تغییر رنگ پوست اطراف مقعد
• درد مقعد
• متورم شدن پوست ناحیه مقعد
• زخم و قرمزی پوست اطراف مقعد
• مشاهده جوش یا زائده هایی در این ناحیه
بیماری هایی مانند یبوست، اسهال، بواسیر یا هموروئید، شقاق و فیستول، چند بیماری عفونی و ویروسی دیگر از عمده دلایل خارش و سوزش مقعد بوده و که در ادامه به شرح آنها می پردازیم:
به طور کلی علت این عارضه معمولا یک بیماری خوش خیم است اما در صورتی که به خارش و سوزش بیش از حد و مدام مبتلا شده اید، باید دلیل اصلی این مشکل را بیابید و به پزشک متخصص جهت درمان این بیماری مراجعه کنید. شایع ترین دلایل خارش و سوزش مقعد به شرح زیر است:
به رگ های خونی متورم در ناحیه اطراف مقعد، که بر اثر فشار زیاد به کانال رکتوم بوجود آمده اند بواسیر یا هموروئید گفته می شود که یکی از دلایل خارش و سوزش مقعدی است. هموروئید علائمی مانند درد، خارش، خونریزی و … را به همراه دارد و شایع ترین دلیل بواسیر، یبوست و اسهال میباشد. لازم به ذکر است سریعترین و مطمئن ترین روش درمان بیماری بواسیر، لیزر درمانی میباشد.
شقاق یکی دیگر از علل سوزش و خارش مقعد میباشد که به پارگی و ترک کوچک در پوشش رکتوم و مقعد گفته می شود. شقاق مقعدی منجر به درد، خارش و خونریزی مقعدی می شود. در صورتی که این بیماری با رژیم غذایی و پیشگیری از یبوست یا اسهال درمان نشود باید به پزشک مراجعه کنید و با روش های جراحی و لیزر آن را برطرف کنید.
زگیل تناسلی یا زگیل مقعد یک نوع عفونت است که از طریق ویروس HPV و رابطه جنسی واژینال یا مقعدی منتقل می گردد و منجر به بوجود آمدن برآمدگی های گوشتی روی پوست این نواحی می شود. یکی از علائم ابتلا به زگیل مقعدی، ایجاد خارش و سوزش در ناحیه مقعد است. ممکن است زگیل تناسلی موجب سرطان شود پس با مراجعه به پزشک و تشخیص به موقع این بیماری با روش لیزر درمانی و کرایو درمان می شود.
فیستول مقعدی یک کانال ارتباطی غیر طبیعی است که بین انتهای روده بزرگ و پوست نزدیک مقعد و بر اثر عفونت ایجاد می شود. جهت درمان این بیماری به جراحی یا لیزر درمانی نیاز دارید و شایعترین علائم فیستول مقعدی درد، ترشح عفونت، سوزش و خارش اطراف مقعد است.
عفونت قارچی مقعد یک نوع بیماری پوستی است که توسط قارچ بوجود می آید و در قسمت های مختلف بدن ظاهر می شوند. این بیماری بنا به دلایلی مانند رطوبت یا عرق کردن مداوم، دیابت و … ایجاد می شود. گاهی اوقات، آنها می توانند منجر به مشکلات پوستی مانند خارش، راش یا برجستگی می شود. شما با استفاده از پمادهای ضد قارچ میتوانید این بیماری را برطرف کنید.
جهت تشخیص خارش و سوزش مقعد باید به پزشک مربوطه مراجعه کنید تا با معاینه مقعد، علت اصلی این عارضه را بررسی کند و بهترین روش درمان را برای شما تجویز کند.
بیماری هایی مانند بواسیر، شقاق، فیستول و … با معاینه پزشک تشخیص داده می شود و جهت درمان به لیزر درمانی یا جراحی نیاز دارد. لازم به ذکر است برخی از بیماری ها با معاینه فیزیکی قابل تشخیص نیستند که در این صورت باید آزمایشاتی مثل کولونوسکوپی، سونوگرافی، آزمایش مدفوع و … انجام دهید.
لازم به ذکر است با مشاهده هر یک از علائم ذکر شده در بالا به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی بیماری و بهترین روش درمان تشخیص داده شود. اما با انجام روشهای ذکر شده در زیر میتوانید به بهبود این عارضه کمک کنید:
• بهداشت و تمیز کردن مقعد
• پرهیز از پوشیدن لباس های تنگ
• نشستن در آب گرم
• رژیم غذایی سالم
• استفاده از وازلین
• مصرف آب کافی (8 لیوان در روز)
• استفاده از لوسیون و کرم کورتیکوئید
• استفاده از دستمال توالت نرم
• پرهیز از خاراندن مقعد
• استفاده از لباس پنبه ای یا الیاف
• استفاده از کمپرس گرم
باید بدانید روش طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی ممکن است به درمان مشکل خارش و سوزش مقعدی به شما عزیزان کمک کند اما درمان قطعی با این روش امکان ندارد. گیاهان دارویی که جهت درمان خارش مفید است عبارتند از:
• سرکه سیب
• روغن نارگیل
• شیرین بیان
• سیر
شما میتوانید با رعایت یکسری نکات ذکر شده در زیر تا حدی از مشکلات گوارشی و همچنین از خارش و سوزش مقعد جلوگیری کنید:
• رژیم غذایی پر فیبر
• مصرف حداقل 8 لیوان آب در روز
• استحمام به طور منظم
• ورزش و فعالیت بدنی
• بهداشت مقعد
• پرهیز از شوینده های معطر
• استفاده لباس های گشاد با الیاف پنبه ای
• تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد
• به حداقل رساندن مصرف خوراکی های تحریک کننده
