درد مقعد در واقع احساس ناراحتی در مقعد یا انتهای رکتوم است كه قبل، هنگام یا بعد از انجام اجابت مزاج پیش می‌آید و شدت آن از كم شروع و گاهی آنچنان زیاد می شود كه شخص قادر به انجام فعالیت‌های روزمره خود نخواهد بود.
این درد دلایل زیادی دارد كه اكثرا عمومی است. اگر درد مقعد طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت رفع نشد باید توسط پزشک بررسی شود. همچنین اگر درد مقعدی همراه با تب باشد، باید فورا به پزشک مراجعه کنید. شایع ترین دلایل و بهترین راه‌های درمان درد مقعدی را در ادامه بررسی خواهیم کرد:
چرا دچار درد مقعدی می شویم؟ چگونه آن را درمان کنیم؟
در اکثر مواقع علل ایجاد کننده درد مقعد خیلی خطرناک نیستند اما به دلیل وجود اعصاب زیاد در این ناحیه، درد می‌تواند شدید باشد. علت درد در مقعد معمولا با انجام معاینات پزشکی قابل تشخیص است. شایع ترین دلایل درد مقعدی را در ادامه بررسی خواهیم کرد:
یکی از شایع ترین مشکلات گوارشی یبوست و خشکی مدفوع است که باعث ایجاد مشکلاتی در دفع میشود. این عارضه معمولا به علت کم آبی بدن و مصرف فیبر کم بروز پیدا می‌کند. اگر یبوست بیشتر از یک هفته ادامه پیدا کند، مزمن است و علاوه بر ایجاد درد هنگام دفع، منجر به بروز مشکلاتی مثل بواسیر یا هموروئید هم خواهد شد.
هموروئید ترومبوزه خارجی، لخته شدن خون در کیسه ای خونی (عروق هموروئیدی) درست خارج از مقعد می‌باشد که شرایط دردناکی ایجاد می‌کند. درد بصورت ناگهانی با دفع مدفوع یا حتی هنگام نشستن شروع شده و می تواند طی ۴۸ ساعت بعدی شدیدتر شود، ولی كم كم طی چند روز فروكش می كند.
اگر عروق هموروئیدی دچار پارگی شوند، خونریزی مشاهده میشود. برای درمان بواسیر یا هموروئید یا آن را به کمک روش های لیزر و جراحی برداشته و یا به كمك وان آب گرم، داروی مسکن یا نرم كننده‌های مدفوع آن را تسکین می‌دهند. برداشتن بواسیر ترومبوزه یا بیرون زده غالبا تنها راه درمان قطعی این عارضه است.
درمان هموروئید با لیزر معمولا سریع و قابل تحمل است و می‌توان آن را بصورت سرپایی و در کلینیک یا مطب پزشک انجام داد. اما روش‌های عمل جراحی بواسیر به دلیل دوران نقاهت طولانی و مراقبت های سخت بعد از عمل، کمتر مورد استقبال بیماران قرار می‌گیرد و تا حدی منسوخ شده است.
شقاق مقعد شکاف بیضی شکل کوچکی در سر مقعد است که باعث درد و خون ریزی هنگام اجابت مزاج می شود. شقاق برای اکثر مردم تقریبا یک چیز عادی است ولی غالبا با بواسیر که آن هم با درد و خون ریزی همراه است اشتباه گرفته میشود.
با توجه به اینکه عمق زخم شقاق چقدر است، این بیماری می‌تواند حاد یا مزمن باشد. بهترین درمان برای شقاق حاد، نرم كردن مدفوع به کمک رژیم غذایی فیبردار، کرم های موضعی و وان آب گرم (حمام سیتز) برای ۱۰ الی ۲۰ دقیقه چند بار در روز (مخصوصا پس از اجابت) است. وان آب تسكین دهنده و آرام بخش عضلات مقعد است تا بهبودی كامل بدست آید.
اما شقاق های مزمن اغلب نیاز به جراحی و لیزر پیدا می‌کنند و درمان آنها با روش های دارویی و خانگی ممکن نیست. درمان شقاق با لیزر بهترین راه درمان این عارضه است که در صفحه مربوطه می‌توانید با نحوه انجام و مزایای آن بیشتر آشنا شوید.
اکثر شقاق‌ها (۸۵ الی ۹۰ درصد) در پشت مقعد و ۱۰ الی ۱۵ درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم در جلو و هم در عقب مقعد رخ می‌دهد. شقاقی که در محل دیگری واقع باشد مربوط به بیماری های دیگری است که باید بیشتر بررسی شود.
یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد فیستول، آبسه مقعد است. این عارضه حفره ایست عفونی و پر از چرک که در كنار مقعد یا ركتوم ایجاد می شود. فیستول مجرایی است كه زیر پوست تشكیل و غدد عفونی مسدود شده را به بخش آبسه شده متصل می‌كند. درمان آبسه در اكثر موارد با تخلیه و جراحی غالبا ضروری است. جراحی هرچند راحت و ساده است ولی بعضی مواقع پیچیده شده و امكان جراحی در چند مرحله وجود دارد.
بیمارانی كه دچار عفونت قارچی یا بیماری مقاربتی شده‌اند علائم درد بلند مدت از ملایم تا شدید در مقعد یا اطراف آن خواهند داشت و این هیچ ارتباطی با اجابت ندارد. بیماری‌های مقاربتی شامل سوزاک، کلامیدیا، تبخال، سفلیس و غیره میشود. این بیماران از خون ریزی كم، ترشح عفونی و خارش رنج می‌برند. درمان معمولا از طریق آنتی بیوتیک یا ضد قارچ از نوع خوردنی یا پماد می‌باشد.
اختلالات پوستی كه در دیگر نقاط بدن رخ می‌دهند مانند زگیل یا پسوریازیس میتوانند در مقعد هم ایجاد شوند. هنگام ابتلا به زگیل مقعدی و تناسلی بیمار دچار خارش، خون ریزی و به علاوه دردی كه آمد و رفت دارد میشود. راه حل، تشخیص زود هنگام جهت درمان مناسب می‌باشد و در بعضی موارد نمونه برداری از پوست لازم است. درمان بستگی به ارزیابی نمونه و تشخیص پزشک دارد.
کیست مویی به معنی بازگشت مو به زیر پوست و تشکیل آبسه و عفونت دردناک است. این عارضه اغلب در زیر پوست بالای مقعد ایجاد میشود و همراه با درد و التهاب است و باعث ایجاد درد مقعد میشود.
بیماری های التهابی روده مثل کرون و کولیت که منجر به التهاب جداره روده بزرگ و کوچک می‌شوند، می توانند منجر به اسهال، یبوست، تهوع، گرفتگی عضلات شکم و حتی حرکات دردناک روده یا درد مقعد شوند.
هرچند اكثر دردهای مقعد خوش خیم هستند ولی تومورها پس از مدتی شروع به درد ، خونریزی ، چركین و غالبا تغییر در حالت اجابت می‌شوند. هر نوع درد یا خونریزی مقعدی كه التیام نیابد و طی زمان بدتر شود باید توسط پزشك بررسی گردد.
سرطان مقعد یا تومورهای دیگر میتوانند به شیمی درمانی، پرتونگاری و یا جراحی نیاز پیدا كنند. پزشك در وهله اول معاینه دقیق و كامل توسط آنوسكوپی (معاینه مقعد با دوربین ریز چراغ دار) و نمونه برداری از جرم می‌كند. اگر درد زیاد اجازه نمی‌دهد تست در مطب دكتر انجام شود، مورد در اتاق عمل طی بیهوشی صورت می‌گیرد تا احتمال سرطان رد شود.
در ابتدا اشاره کردیم که درد مقعد می‌تواند ناشی از علل گوناگونی باشد و قبل از اقدام به هرگونه درمان باید علت این عارضه شناسایی شود. بنابراین نمی‌توان یک نسخه درمانی را برای درمان همه موارد درد مقعد تجویز کرد. درد مقعد می تواند هشداری از یک بیماری کم خطر یا یک بیماری جدی باشد و به همین دلیل نباید از کنار آن ساده عبور کنید.
