شاید برای شما پیش آمده باشد وقتی که به یک ابزار فروشی برای خرید پیچ و مهره مراجعه می‌کنید و از مغازه‌دار می‌خواهید نوعی پیچ به شما بدهد، از شما بپرسد چه گریدی می‌خواهید؟ و یا ممکن است هنگام مشاهده یک پیچ یا مهره متوجه اعداد و علائمی جک شده روی آن شده باشید. این سوال برای شما پیش خواهد آمد که مفهوم علائم روی پیچ و مهره چیست؟ برای اینکه بتوانید پیچ و مهره‌ای متناسب با کاربرد خود انتخاب کنید باید از یکسری ویژگی‌های آن اطلاع داشته باشید. معمولا یکسری مشخصات نوشته شده روی پیچ وجود دارند که شما باید از با توجه به آن‌ها بتوانید پیچ موردنظر خود را خریداری کنید. این مشخصات معمولا با اختصار و به صورت حروف و اعداد بیان شده‌اند. همچنین هر محصول دارای کاتالوگ مربوز به خود است که در آن جدول مشخصات فنی پیچ و مهره آورده شده است. در این مقاله که توسط کارشناسان سات پیچ تهیه شده است، به بررسی ویژگی‌های مهم و کاربردی پیچ و مهره پرداخته شده و اطلاعات لازم را در خصوص پیچ و مهره و علائم روی آن در اختیار شما قرار می‌دهد.
اغلب روی سر پیچ و مهره‌ها اعداد، حروف، خط تیره، خط کشی، نقطه یا مجموعه‌ای از علائم دیگر دیده می‌شود. مفهوم علائم روی پیچ و مهره چیست؟ این علائم در واقع مشخصاتی از پیچ و مهره هستند که تولید کننده با حک کردن آن روی پیچ و مهره می‌خواهد در اختیار مصرف کننده قرار دهد. البته مشخصات تکمیلی و کامل هر محصول از پیچ و مهره در کاتالوگ مربوط به آن و در قالب جدول مشخصات فنی پیچ و مهره ارائه می‌شود. افرادی که در حوزه تولید پیچ و مهره کار می‌کنند و یا در کار خود از انواع پیچ و مهره استفاده می‌کنند و در واقع مصرف کننده پیچ و مهره هستند، باید با مشخصات فنی پیچ و مهره آشنایی داشته باشند. اما این مشخصات چه هستند و چه ویژگی از پیچ و مهره را بیان می‌کنند؟ از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به جدول سایز پیچ و مهره اشاره کرد که در آن ابعاد و سایز قسمت‌های مختلف برای گریدهای مختلف از یک پیچ و مهره آورده شده است. در ادامه این مقاله مشخصات و ویژگی‌هایی از پیچ و مهره که نیاز است بدانید را بیان خواهیم کرد.
برای پیچ و مهره استانداردهایی جهانی توسط بزرگترین و معتبرترین تولیدکنندگان صنعت پیچ و مهره تعریف شده است که منبع و راهنمایی برای همه تولیدکنندگان و مصرف کنندگان سراسر جهان محسوب می‌شود . این استانداردها در قالب جدول استاندارد پیچ و مهره برای هر نوع خاص از پیچ و مهره ارائه شده است. استانداردهای مختلفی وجود دارد که ویژگی‌های مختلف پیچ و مهره را تعریف می‌کنند اما پرکاربردترین استاندارد در صنعت پیچ و مهره، استاندارد مربوط به سایز یا ابعاد و مواد سازنده پیچ و مهره است. این استانداردها شامل استانداردهای DIN، ISO، ASME و... می‌شوند.
در اینجا به بررسی مهمترین و کاربردی‌ترین ویژگی‌های پیچ و مهره می‌پردازیم.
· نوع پیچ و مهره
اولین اطلاعاتی که از پیچ و مهره نیاز داریم نوع پیچ یا مهره است. همانطور که می‌دانید انواع مختلفی از پیچ و مهره در بازار موجود است که هریک برای کاربردی خاص طراحی و ساخته شده‌اند. مانند پیچ شش گوش، پیچ آلن، پیچ ریلی و... یا مهره شش گوش، مهره مربعی، مهره سربسته و...
· نوع سر یا گل پیچ
از این نظر پیچ ها شامل پیچ‌های تخت، مسطح، شش گوش و بقچه‌ای هستند.
· مواد سازنده پیچ و مهره
پیچ . مهره‌ها بر اساس کاربردی که دارند و اینکه در چه محیطی استفاده می‌شوند و قرار است تحت چه بارگذاری باشند، از مواد مختلفی ساخته می‌شوند. رایج‌ترین مواد استفاده شده در ساخت و تولید پیچ و مهره شامل آهن، گریدهای مختلف فولاد مانند فولاد کم کربن، فولاد آلیاژی، فولاد با کربن متوسط، فولاد ضد زنگ، برنج، برنز و آلیاژهای آلومینیوم هستند.
بعلاوه گاهی به هدفی خاص مانند افزایش مقاومت محیطی و مقاومت به خوردگی، پیچ و مهره‌ها را روکش‌دهی می‌کنند. آن‌ها معمولا گالوانیزه گرم یا سرد می‌شوند و یا تحت آبکاری روکش‌هایی از روی و... روی سطح آن‌ها ایجاد می‌شود.
گرید فولاد معمولا بیان کننده خواص مکانیکی پیچ و مهره‌ها مانند استحکام آن‌هاست. متداول‌ترین گریدها شامل گریدهای 2، 5، 8، 10 و 12 هستند که هر گروه خود شامل چندین کلاس است به عنوان مثال پیچ 8/8 از گرید 8 و کلاس 8 است. فولادهای گرید 10 و 12 دارای استحکام کششی و فشاری و قابلیت تحمل وزن بالاتری نسبت به سایر گریدها هستند.
ابعاد پیچ و مهره‌ها خود شامل دو بخش است یکی ابعاد خود پیچ و مهره یکی ابعاد رزوه.
- ابعاد پیچ شامل بخش‌های زیر است:
1) قطر بدنه پیچ
2) قطر سر پیچ یا آچار خور
3) طول پیچ
4) طول رزوه
5) ارتفاع سر پیچ
- ابعاد مهره‌هم موارد زیر را شامل می‌شود:
1) سایز مهره
2) ارتفاع مهره
3) آچار خور مهره
- ابعاد رزوه یا دنده پیچ‌ها یا مهره معمولا در سه گروه زیر موجود است :
1) رزوه ریز
2) رزوه استاندارد
3) رزوه درشت
نکته فابل توجه این است که باید رزوه پیچ و مهره از یک نوع باشد به عنوان مثال اگر پیچ رزوه ریز است مهره هم باید رزوه ریز باشد که اتصال صورت بگیرد.
با توجه به مطالب بالا و شناخت مشخصات پیچ و مهره شما باید پیچ و مهره‌ها را متناسب با کاربرد خود و شرایطی که در آن استفاده می‌شود، انتخاب کنید. به عنوان مثال اگر پیچ شما در معرض رطوبت یا محیط خورنده است باید از فولاد ضد زنگ و یا روکش کاری گالوانیزه باشد. برای کاربردهایی که قطعه تحت فشار و کشش بالاست از گرید های مستحکم پیچ مانند گریدهای 02 و 12 استفاده کنید زیرا استحکام بالاتری دارند.
منابع
https://www.nord-lock.com/insights/bolting-tips/2017/understanding-the-markings-on-nuts-and-bolts/
