یکی از رفتارهای رایج در بین سرمایه گذاران در تمام بازارهای مالی دنیا رفتار گله ای می باشد و در این بخش قصد داریم توضیح دهیم که چرا سرمایه گذاران در بازار های مالی و به خصوص در بازارهای ایران و به خصوص بازار سرمایه این رفتار را از خود نشان میدهند.
یکی از مفروضات کارایی بازار سرمایه این است که سرمایه گذاران بطور منطقی عمل می کنند، ولی شواهدی وجود دارد که حاکی از عکس العمل غیر منطقی سرمایه گذاران است. از آنجایی که بورس اوراق بهادار تهران از کارایی لازم برخودار نیست، بنابراین شناخت هر چه بیشتر عوامل رفتاری معامله گران به حفظ تعادل بازار و بهبود آن کمک خواهد کرد.
وقتی سرمایه گذاران تصمیم به تقلید از تصمیمات قابل مشاهده سایرین می گیرند، رفتار گله ای بروز می کند. وجود رفتار گله ای در بازار سرمایه ایران به وفور مشاهده می شود و آن هم عدم دانش سرمایه گذاران به این رفتار می باشد. به عناون مثال فرض کنید که در بازار یک سهمی در حالت متعادل معامله می شود و در بین سرمایه گذاران هیچ انگیزه ای برای خرید سهم وجود ندارد. ناگهان با یک زنج مثبت در سهم و ایجاد کردن صف خرید در سهم به یکباره سرمایه گذاران تمایل به خرید سهم پیدا میکنند و درخواست خرید خود را در سقف قیمت روزانه یعنی صف خرید وارد سیستم می کنند و به اصطلاح صف نشینی میکنند و بدون اینکه سهم را تحلیل کرده و در خصوص ارزش سهم اطلاعی داشته باشند وارد صف خرید می شوند. این رفتار نشان میدهد که تصمیم سرمایه گذاران دیگر بر روی رفتار یک سرمایه گذار اثر گذار بوده است.
البته گاهی اوقات سرمایه گذاران ممکن است به دلیل تابلو خوانی و بازار خوانی سهمی را خریداری کنند و به همین جهت وارد صف خرید سهم شوند که این موضوع با موضوع بحث تفاوت دارد. ( بهتر است مقاله ای که در خصوص تابلو خوانی و بازار خوانی به آن لینک داده شده است را حتما مطالعه کنید)
لازم به ذکر است که این رفتار در صف فروش هم وجود دارد. به عنوان مثال فرض کنید سهمی را در قیمت ۲۱۰ تومان خریده اید و سهم به یکباره در قیمت ۲۰۰ تومان صف فروش شده است در این حالت بدون اینکه بررسی کنید که سهم پتانسیل رشد در اینده را دارد یا خیر سریعا سفارش خود را در پایین ترین قیمت وارد سامانه میکنید و به اصطلاح وارد صف می شوید.
این رفتار در بین سرمایه گذاران بسیار معمول می باشد و اینکه چرا به این رفتار، رفتار گله ای یا رمه ای می‌گویند در تصویر زیر به راحتی قابل تشخیص است.
همانطور که در شکل بالا مشاهده میکنید عامل سقوط دسته جمعی گوسفندان به دره به این دلیل است که در ابتدا چند گوسفند این مسیر را رفته اند و باقی گوسفندان پیرو همان چند گوسفند اولیه بوده اند و این رفتار هم ادامه دارد و درنهایت همه گوسفندان به پایین دره سقوط کرده اند.
چگونه اسیر رفتار گله ای نشویم
بسیاری از اوقات میبینید که سهمی را درست تحلیل کرده اید و به این نتیجه میرسید که آن را در قیمت ۵۰۰ تومان خریداری کنید و شش ماه بعد و در ۷۰۰ تومان بفروشید. ناگهان میبینید که برخلاف تصور سهم صف فروش شده و قیمت سهم نیز کاهش یافته است. در این حالت با دیدن صف فروش سهم چه تصمیمی میگیرید؟ اگر تصمیم شما این است که سهم را در صف فروش به فروش برسانید بدین معنی است که اسیر تورش رفتاری و رفتار گله ای شده اید ولی اگر به تحلیل خود پایبند باشید یعنی توانسته اید رفتار خود را در سهم کنترل کنید. البته این نکته را هم باید ذکر کرد که نوع تحلیل هر سرمایه گذار در این حالت متفاوت است. اگر سرمایه گذاری با تحلیل تکنیکال و سپس تابلو خوانی در بورس به عددهای ذکر شده در بالا برسد قاعدتا با صف فروش شدن و رسیدن به حد ضرر سهم را میفروشد اما اگر با تحلیل بنیادی باشد معمولا اسیر نوسانات کوتاه مدت نشده و صبر میکنند تا به هدف قیمتی برسد چرا که تحلیلگران بنیادی معمولا همراه با ارائه گزارش های مالی شرکت در خصوص سهم تصمیم گیری میکنند.
حال سرمایه گذاران فعال در بازار سرمایه باید از تصمیمات هیجانی که منجر به رفتار گله ای می باشد شدیدا پرهیز کنند چرا که ممکن است در سهمی به این روش سود کنند ولی در بلند مدت آنچه نصیب سرمایه گذار می شود چیزی جز زیان نیست. برای سرمایه گذاری در بورس باید بتوانید آفت های معامله گری که یکی از آنها رفتار گله ای می باشد را از خود دور کنید.
