روانشناسی بورس : اشتباه خود را بپذیرید
در این بخش قصد داریم در خصوص روانشناسی بورس و اشتباه در معاملات و پذیرش آن توسط معامله‌گران در بازار توضیح دهیم. همه فعالان بازار سرمایه ممکن است در معاملات خود زیان کنند. بعد از زیان معمولا شاهد دو اتفاق هستیم. در حالت اول فرد سرمایه‌گذار سعی می‌کند ضرر و شکست در معامله را به یک عامل بیرونی نسبت داده و عنوان کند ” این چه بازاری است که در آن سرمایه‌گذاری کردم، همه چیز رانت و اطلاعات نهانی است و هیچکس در بازار سرمایه ایران موفق نیست” و حالت دوم این است که اشتباه معاملاتی خود را می پذیرد و در جهت رفع مشکل گام بر میدارد که معمولا این مشکلات یا با شرکت در کلاس های اموزش بورس حل می شود و یا اینکه سرمایه گذار نیاز دارد که یک استراتژی و پلن معاملاتی برای خود داشته باشد.
نکته جالب این است که سرمایه‌گذار زیان دیده بعد از مدتی دوباره شروع به معامله کرده و به دلیل نداشتن استراتژی مدون برای سرمایه‌گذاری، باز هم متحمل شکست شده و ادامه این روند ممکن است موجب از دست رفتن کل دارایی فرد شود. حالت دوم این است که سرمایه‌گذار زیان را قبول و کسی رو به خاطر شکست سرزنش نمی‌کند ولی علت شکست را بررسی کرده که چرا علی رغم همه حساسیت ها در خرید سهم، باز هم زیان کرد. این شخص باید بررسی کند که آیا از قوانین و طراحی استراتژی مربوطه پیروی کرده و باز هم شکست خورده است؟ در این شرایط سرمایه‌گذار باید قوانین تنظیم شده را مرور کند و در صورت امکان مجددا آن را بهینه کند؛ چون هدف سرمایه‌گذار، فعالیت چند روزه در بازار نیست و قطعا برای فعالیت بلند مدت نیاز به استراتژی معاملاتی خواهد داشت.
زالسکی (zalesky) در کتابش عنوان می‌کند:
” من با نظم و انضباط در بازار معامله می‌کنم و به بازار احترام می‌گذارم. در زمانی که اشتباه می‌کنم به سرعت از بازار خارج و به دنبال اشتباه می‌گردم و در زمان انجام یک معامله درست، حریص نمی‌شوم”
وارن بافت هم یکی از سرمایه‌گذارانی است که به سادگی اشتباهات خود را عنوان کرده و از آن درس می‌گیرد. بافت هر ساله بخش کاملی از گزارشات خود را به «اشتباهات مرتکب شده» اختصاص و آن اشتباهات را در مجامع به سهامداران شرکت اعلام می‌کند.
شوارتز بر یک اصل تاکید داشت و می‌گفت” من جایز الخطا هستم و این را راز موفقیت خود می‌دانم” روش شوارتز برای پرداختن به خطا‌ها در درون سیستمش قرار داشت. شوارتز می گوید:
” من برای شناسایی اشتباهات خود، معیاری دارم و آن «رفتار بازار» است. وقتی بازار به من می‌گوید که مرتکب اشتباه شده ام، فورا در صدد عقب‌نشینی هستم و در غیر این صورت یعنی از سیستم خود پیروی نکرده ام. “
با خواندن چند نمونه از عملکرد بزرگان بازار سرمایه در حوزه روانشناسی بورس به این نتیجه رسیدیم که پذیرفتن اشتباه کار بدی نیست و هر سرمایه‌گذاری ممکن است در معاملات خود متحمل زیان شود. در بازار سرمایه ایران بسیاری از سرمایه‌گذاران با پیشینه و عملکرد مناسب هم ممکن است متحمل زیان شوند. هدف از عنوان موضوع این است که زیان در بازار سرمایه چیز عجیبی نیست و ممکن است برای هر سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد. در این بین سرمایه‌گذاری موفق است که در مرحله اول به دنبال علت زیان و در مرحله بعدی به دنبال اصلاح معاملات باشد. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری صرفا بر مبنای توصیه دیگران شبریز را در قیمت ۷۰۰ تومان خریده است. حال این سرمایه‌گذار با کاهش قیمت سهم و رسیدن به محدوده ۶۰۰ تومان باید نا امید شده و به عنوان یک مالباخته در بورس از بازار خارج شود؟ قطعا اینطور نیست. سرمایه‌گذار با زیان به وجود آمده به این نتیجه می‌رسد که نباید به حرف کسی در بازار سرمایه اعتماد کند و اگر بر مبنای اخبار منتشر شده قصد خرید سهمی دارد، باید ریسک از دست دادن سرمایه را در معاملات لحاظ کند. پس باید بپذیریم و به این باور برسیم که هر فردی ممکن است معاملات منجر به زیان داشته باشد اما سرمایه‌گذاری موفق است که از اشتباه درس گرفته و درصدد جبران آن باشد. مبحث گفته شده بخشی از موضوعات موجود در روانشناسی بازار سرمایه می باشد که در مقالات مختلف در همین سایت در خصوص آن صحبت شد.
