شاخص کل بورس همان شاخصی می باشد که همواره در رادیو و تلویزیون از آن می شنوید به این شاخص شاخص قیمت و بازده نقدی هم میگویند که بیان کننده سطح عمومی قیمت و سود نقدی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد در واقع این شاخص بیان کننده میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس است. به عنوان مثال اگر قیمت سهمی در ابندای سال ۵۰۰ تومان باشد و در انتهای سال به ۶۰۰ تومان برسد و در مجمع هم سود نقدی ۷۰ تومانی تقسیم کند بازدهی سهم در طی یک سال ۳۴% می باشد. این رویه برای شاخص کل هم وجود دارد یعنی اگر شاخص کل در ابتدای سال در سطح ۷۰۰۰۰ واحد و در پایان سال به ۷۸۰۰۰ واحد برسد نشان دهنده این است که میانگین بازده بورس از محل افزایش قیمت ها و تقسیم سود نقدی در انتهای سال ۱۱.۵ درصد بوده است. به این شاخص (TEDPIX) هم می گویند.
به عنوان مثال شکل زیر مربوط به صفحه اصلی سایت tsetmc.com می باشد که وضعیت بازار سرمایه را در یک نگاه نشان میدهد و سرمایه گذار با استفاده از آن وضعیت بازار سرمایه را درک می کند.
در بررسی شاخص کل این نکته را باید مورد توجه قرار داد که هر چه شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار تهران به لحاظ سرمایه و ارزش بازار شرکت های بزرگتری باشند؛ اثر بیشتری بر شاخص کل دارند. به عنوان مثال ممکن است در یک روز بیش از ۶۰ درصد سهامشان منفی باشد ولی در نهایت دو شرکت بزرگ مانند فملی و فولاد قیمت سهامشان افزایش یافته باشد و به همین دلیل نیز شاخص کل مثبت باشد.
نکته قابل بررسی در شاخص بورس این است که افزایش شاخص کل نشان دهنده سود آوری همه شرکت ها در بورس نیست چرا که شاخص نشان دهنده میانگین بازدهی کل شرکت هاست. یعنی ممکن است برخی از شرکت ها در طول سال افت قیمت زیادی داشته باشند و سرمایه گذاران زیان کنند ولی شاخص کل بازدهی مثبتی داشته باشد. یا برعکس ممکن است شاخص کل کاهش داشته ، اما سرمایه گذاران به واسطه داشتن سهم های مناسب در سبد سهام، سود خوبی را کسب کنند. البته گاهی اوقات با تشکیل سبد سهام متنوع میتوان بازدهی سبد سهام را به بازدهی شاخص کل نزدیک تر کرد. پس سرمایه گذار حتما باید توجه داشته باشه که بررسی شاخص کل معیار مناسبی برای خرید سهام در موقعیت های مختلف نیست.
شاخص بورس : شاخص قیمت (وزنی- ارزشی):
در بخش قبل در خصوص شاخص بورس و در یک اشل کوچک تر یعنی شاخص کل صحبت کردیم و گفتیم که شاخص کل و یا شاخص قیمت و بازده نقدی، بیان کننده سطح عمومی قیمت و سود نقدی سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس در تابلو خوانی بازار می باشد در واقع این شاخص بیان کننده میانگین بازده سرمایه گذاران در بورس است. به عنوان مثال اگر قیمت سهمی در ابندای سال ۵۰۰ تومان باشد و در انتهای سال به ۶۰۰ تومان برسد و در مجمع هم سود نقدی ۷۰ تومانی تقسیم کند بازدهی سهم در طی یک سال ۳۴% می باشد. این رویه برای شاخص کل هم وجود دارد یعنی اگر شاخص کل در ابتدای سال در سطح ۷۰۰۰۰ واحد و در پایان سال به ۷۸۰۰۰ واحد برسد نشان دهنده این است که میانگین بازده بورس از محل افزایش قیمت ها و تقسیم سود نقدی در انتهای سال ۱۱٫۵ درصد بوده است. به این شاخص (TEDPIX) هم می گویند.
در بحث های مربوط به تابلو خوانی و بازار خوانی در کنار شاخص بورس، شاخص قیمت بیانگر سطح عمومی قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. به عنوان مثال اگر شاخص قیمت در انتهای سال در مقایسه با ابتدای سال ۳۰ درصد رشد کند به این معناست که میانگین قیمت های سهام پذیرفته شده در بورس ۳۰ درصد رشد کرده است. پس فرق شاخص کل با شاخص قیمت در این است که شاخص کل علاوه بر افزایش قیمت سهم، سود نقدی را لحاظ میکند ولی در شاخص قیمت، سود نقدی لحاظ نمی شود. البته این شاخص هم میانگین را هدف میگیرد و نشان دهنده بالارفتن دسته جمعی نمادها نیست و ممکن است قیمت سهام کوچک در بازار افزایش ولی شرکت های بزرگ تر کاهش و در نتیجه شاخص قیمت کاهش داشته باشد.
از طرفی در شاخص وزنی – ارزشی، ارزش شرکت ها مبنای وزن دهی در شاخص است و شرکت های بزرگتر به میزان بیشتری شاخص را تحت تأثیر قرار می دهند. بدین ترتیب شاخص عمدتاً پیرو شرکت های بزرگ قرار می گیرد و شرکت های کوچک تأثیر ناچیزی بر شاخص دارند. به همین دلیل ممکن است گاهی اوقات مشاهده کنید که کل بازار منفی است ولی شاخص کل مثبت می باشد و این نشان میدهد که شرکت های با سرمایه و ارزش بازار بالاتر تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل داشته و شاخص کل مثبت است ولی شاخص قیمت منفی می باشد. به عنوان مثال در شکل زیر شاخص کل 84 واحد مثبت است ولی شاخص هم وزن 244 واحد منفی است و این نشان میدهد که در کل، بازار منفی بوده است ولی یک سری شرکت های بزرگ تر و با ارزش بازار بالاتر بهتر معامله شده اند و به همین دلیل شاخص کل مثبت شده است.
از انواع دیگر شاخص بورس، شاخص کل هم وزن می باشد. مبنای شاخص هم وزن اول فروردین ۹۳ بوده که با عدد ۱۰۰۰۰ واحد کار خود را شروع کرده است. این شاخص وضعیت کلی بازار را بهتر مشخص میکند و دید بهتری به بررسی وضعیت بازار به سرمایه گذار می دهد. در شاخص کل گفتیم که سهام شرکت هایی بزرگ تر و دارای تعداد سهام بیشتر، اثر بیشتری بر شاخص دارند به گونه ای که اگر تعداد شرکت هایی که در یک روز افت قیمتی داشته باشند ولی چند شرکت بزرگ مثبت معامله شوند شاخص کل هم مثبت می شود که این به نوبه خود ضعف شاخص کل را نشان می دهد. اما در شاخص هم وزن، بزرگی و کوچک بودن شرکت ها تاثیری ندارد و وزن همه شرکت ها یکسان در نظر گرفته می شود. به عنوان مثال در گروه شیمیایی شرکت پتروشیمی فارس شرکتی با اندازه بزرگ با ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه نماد شکربن شرکتی کوچک با ارزش بازار پایین تراست. اگر شاخص کل بر مبنای هم وزن در نظر گرفته شود پس معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی بر روی این شاخص دارند و سرمایه گذار به راحتی قادر به درک وضعیت بازار می باشد.
با توجه به توضیحات داده شده در خصوص شاخص کل و شاخص هم وزن باید این نکته را مورد توجه قرار داد که سرمایه گذاران در هنگام بررسی شاخص باید اهمیت بیشتری به شاخص کل (هم وزن) دهند و در تحلیل ها به شاخص هم وزن توجه بیشتری کنند. از طرفی شاخص هم وزن تاثیر معاملات بلوکی در سهم را لحاظ نمی کند چرا که ممکن است در یک نمادی در یک روز خاص معامله بلوکی صورت گیرد و همین موجب افزایش غیرعادی شاخص کل شود. پس اگر قصد بررسی وضعیت کلی بازار را دارید از شاخص هم وزن استفاده کنید و در صورتی که قصد دارید شاخص را به لحاظ تکنیکالی مورد بررسی قرار دهید از شاخص کل استفاده کنید.
