سرمایه گذاران در بازار سرمایه برای تحلیل بنیادی شرکت ها از اطلاعات موجود در صورت های مالی شرکت ها استفاده میکنند که تغییر هر یک از ایتم ها می تواند سوداوری شرکت را تحت تاثیر قرار دهد.
برای توضیح تحلیل بنیاد شرکت ها مثالی می زنیم. فرض کنید صاحب کسب و کاری هستید که با چهار نفر از دوستان خود تشکیل داده‌اید و در زمینه فروش پوشاک فعالیت دارید. در پایان هر فصل و یا سال دور هم جمع می‌شوید و میزان سود و زیان فعالیت خود را در طی آن فصل و یا سال محاسبه می‌کنید و پس از آن برای دوره بعد برنامه‌ریزی می‌کنید. به عنوان مثال در این فروشگاه، فروش سالانه پوشاک ۳ میلیارد تومان و هزینه بهای تمام شده کالای فروش رفته ( شامل هزینه خرید پوشاک + سربار + حقوق و دستمزد ) حدود ۲ میلیارد تومان می‌باشد؛ در نتیجه سود ناخالص شرکت ۱ میلیارد تومان می‌شود که پس از کسر هزینه‌های مالی و مالیات، سود خالص فروشگاه به دست می‌آید. شرکت‌ها نیز به همین منوال صورت سود و زیان خود را به صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی ۳ ماهه منتشر میکنند و در پایان سال نیز عملکرد کلی خود را نشان می‌دهند که در آن سال سودآور بوده‌اند و یا متحمل زیان شده‌اند.
در مثال قبل اگردرآمد‌های فروشگاه پوشاک در یک سال را از کل هزینه‌های آن کسر کنیم سود خالص فروشگاه بدست می‌آید که اگر سود خالص را بر تعداد شرکای فروشگاه تقسیم کنیم؛ سود هر شخص بدست می‌آید. حال همین وضعیت در کلیه شرکت‌های سهامی نیز حکمفرما می‌باشد؛ بدین معنی که اگر کل درآمدهای شرکت ( فروش محصولات و یا درآمد حاصل از ارائه خدمات) را از کل هزینه‌های آن کسر کنیم سود خالص شرکت به دست می‌آید. حال اگر سود خالص را بر تعداد سهام منتشر شده شرکت تقسیم کنیم؛ سود هر سهم به دست می‌آید. به عنوان مثال اگر سود خالص شرکتی ۵۰ میلیارد تومان و تعداد سهام شرکتی ۵۰۰ میلیون برگ سهم باشد EPS یا سود هر سهم از رابطه زیر بدست می‌آید که برابر با ۵۰۰ تومان می‌باشد. بررسی تغییرات سود در شرکت های بازار سرمایه در واقع همان تحلیل بنیادی می باشد که سرمایه گذاران از آن برای بدست اوردن ارزش ذاتی سهم استفاده می کنند.
در تحلیل بنیادی شرکت ها از اطلاعات و صورت های مالی در دوره های زمانی مختلف استفاده می شود. به عنوان مثال شکل زیر اطلاعات و صورت‌های مالی ۱۲ ماهه منتهی به ۲۹/۱۲/۱۳۹۶ شرکت پتروشیمی زاگرس را نشان می‌دهد. همانطور که مشاهده می‌شود سود خالص شرکت ۱۹،۴۹۷،۳۲۰ میلیون ریال می‌باشد که اگر آن را بر تعداد سهام منتشر شده شرکت (معادل ۲،۴۰۰،۰۰۰،۰۰۰) تقسیم کنیم؛ سود هر سهم شرکت زاگرس حدود ۸۱۲۴ ریال به دست می‌آید. البته این نکته را باید به خاطر داشت که در گزارش‌های میان دوره‌ای ۳ ماهه، ۶ ماهه و ۹ ماهه شرکت‌ها نیز سود هر سهم شرکت منتشر می شود.
منبع: وبسایت آموزشی مهدی افضلیان
