اگر زمینی قبل از تاریخ تصویب قانون ملی شدن جنگل ها ( مصوب سال ۱۳۴۱ ) و یا قبل از تاریخ صدور برگ تشخیص ، یک یا چند یا همه ویژگی های ذیل را داشته باشد ، زمین احیاء شده یا مستثنیات خواهد بود .
۱. اگر عرفا و عملا به عنوان زمین کشاورزی ( زراعی یا باغی ) مرسوم و معروف باشد .
۲. اگر عرفا و عملا داخل در مجموعه اراضی مزروعی منطقه یا روستا واقع باشد .
۳. اگر در حوزه آبیاری یک منبع آبی ( چاه - چشمه - قنات - رودخانه و... ) قرار داشته باشد .
۴. اگرتسطیح شده و برای عملیات زراعت و آبیاری آماده شده باشد .
۵. اگر دارای شیب نامتعارف و تند نباشد و عرفا و عملا به نام زمین دیم زار مرسوم باشد .
۶. اگر زمین دیم زار یا آبی زار و محدوده قانونی یا ثبتی یا عرفی معین داشته باشد .
۷. اگر تحجیر شده باشد ( هر عملی که به معنای شروع احیای زمین باشد تحجیر می گویند ، مثل سنگ چینی دور زمین ، ُ جمع آوری سنگ ها و توده کردن آن ها ، نهرکندن دور زمین و امثال ان ) .
۸. اگر جوی های قدیمی و یا آثار جوی های قدیمی منشعب از بند های رودخانه ای در بالا دست زمین مشاهده شود .
۹. اگر جوی های قدیمی و یا آثار جوی های قدیمی که آب قنوات یا چشمه ساران قدیمی را به زمین می رسانده یا می رساند ، در زمین مشاهده شود .
۱۰. اگر درختان کهن سال در مسیر جوی های قدیمی و اطراف و اکناف زمین وجود داشته باشد . ۱۱. اگر اراضی مورد اختلاف در ذیل بالاترین جوی آبیاری موجود یا قدیمی واقع باشد . معمولا اراضی واقع در بالا دست جوی چون از ابتدا آب به آن ها سوار نمی شده ، اراضی غیر احیاء شده هستند و اراضی زیر جوی چون آب به آن ها سوار بوده اراضی احیاء شده اند .
۱۲. اگر بناهای قدیمی و ابنیه سنتی وابسته به کشاورزی مثل : خانه باغ - کومه - گاش دامداری - آب انبار - و......امثال آن و یا آثاری از آن ها در محل وجود داشته باشد .
۱۳. اگر زمین به صورت بندسار باشد و منطقه پوشیده از بندسارهای متعدد قدیمی ( معروف به زوله ) باشد و سابقه و آثار بهره مندی قدیمی از آب های جاری بهاره را برای آبیاری محصول داشته باشد .
۱۴. اگر در پوشش گیاهی زمین آثاری از گیاهان مرتعی چندساله و گونه های پایای مرتعی نباشد . ۱۵. اگر پوشش گیاهی موجود آثار زراعت های قبل و زراعت های قدیمی تر باشد .
۱۶. اگر در عکس های هوایی محل مورد نظر با استفاده از ابزار استرئوسکوپ ، آثار احیای قدیمی ( به شرح فوق ) مشاهده شود . مشروط به اینکه کارشناس منتخب دادگاه صلاحیت فنی ویژه تفسیر عکس های هوائی را داشته باشد .
۱۷. اگر زمین مورد نظر در نقشه های هوائی که بر اساس عکس های هوائی ترسیم شده اند ، در بخش اراضی مزروعی ( رنگ زرد ) واقع باشد . تشخیص این امر نیز فوق العاده حساس است و کارشناسان باید سعی کنند که از نقشه های هوایی نهایتا برای اثبات سایر دلایل خود استفاده کنند . در مواردی اراضی احیاء شده قدیمی دیمی در نقشه هوایی در بخش اراضی ملی ( رنگ سفید ) تعیین شده است .
۱۸. اگر سن درختان قدیمی گواهی بر قدمت احیای باغ ( به ویژه در باغات دیم ) و اراضی شیب دار بدهد .
۱۹. اگر در مناطق دیم زار ، راه ها و گذرگاه هایی باشد که حاکی از استفاده قدیمی از آن ها فقط برای امر رفت و آمد به اراضی دیم زار بوده و اینک متروکه شده و آثاری از آن ها به جای باشد .
۲۰. اگر در قسمتی از اراضی آثاری از خرمنگاه های قدیمی مشاهده شود . معمولا این خرمنگاه های قدیمی در یک قطعه زمین صاف در جاهای بلند و مرتفع ساخته می شده تا از وزش باد برای جداسازی دانه از کاه استفاده نمایند.
۲۱. اگر در نحوه آرایش زمین آثار شخم و شیار و قطعه بندی و کرت بندی و بیجه بندی های قدیمی که حاکی از مزروعی بودن باشد مشاهده شود .
۲۲. اگر وضعیت و موقعیت مکانی زمین به نحوی باشد که عرفا به نام چراگاه و مرتع معروف نباشد .
۲۳. اگر شیب زمینی مناسب و جنس خاک مستعد زراعت باشد اگر چه که ممکن است سال ها دور از کشت بوده و آثار زراعت محو شده باشد ولی وضعیت زمین گویای این واقعیت باشد که چنین زمینی در گذشته نمی تواند بیکار مانده باشد . و مردمان سختکوش گذشته از اینگونه اراضی مستعد حداکثر استفاده را می نموده اند . ۲۴. اگر چه با اجرای مواد ۲ و ۵۶ از قوانین مربوط به ملی شدن اراضی و نرسیدن اعتراض مردمی در مهلت قانونی ، اسناد مالکیت مردم باطل تلقی می شود و باید سند جدید به نام دولت صادر شود ، ولی توجه و دقت در مفاد اسناد و مبایعه نامه های قدیمی ادعائی مردم می تواند کمک موثری در تشخیص قدمت احیای اراضی مورد اختلاف بنمايد .
برای دیدن پرسش و پاسخ حقوقی در زمینه املاک به مطلب وکیل ملکی خوب در تهران مراجعه کنید.
