همهٔ اطلاعات در دسترساند، امّا چون بیشتر اخباری که به خورد ما داده میشوند جهتگیری سیاسی دارند و با هدف مُجاب کردن ما به اتّخاذِ دیدگاهی خاص نشر میشوند، باید خود را طوری آموزش دهیم که بتوانیم مابین سطور را بخوانیم. اینجا است که آچار سیاست بِکار میآید.
(۱۴۵۸ - ۱۵۰۷ پیش از میلاد)
هر چند نمیتوان گفت که «حَتشِپسوت» نخستین رهبر سیاسی زن در تاریخ بوده است، امّا به درستی به عنوان یکی از موفّقترینِ آنها به شُمار میرود. با وجود موانع بیشُمار، او فرعونِ ثروتمندترین و قدرتمندترین حکومت دنیای باستان در ۱۴۷۸ سال پیش از میلاد بود. او با استفاده از مهارتهای سیاسی خود، رهبری را برای بیش از ۲۰ سال حفظ کرد.
با تولّد در خانوادهای با اصل و نسبِ سلطنتی، به عنوان بزرگترین دختر «تحوتموس یکم Thutmose I» و ملکه «اَحموس Ahmose»، «حتشپسوت» با برادر ناتَنی کوچکتر خود، «تحوتموس دوم» ازدواج کرد که مرگ زودرَس او، "حَتشِپسوت» را در شانزده سالگی، به عنوان ملکه و نمایندهٔ «تحوتموس سوم»، پسر «تحوتموی دوم» از زنی دیگر، معرفی کرد که تنها سه سال داشت.
این در مصر عجیب نبود امّا انتظار میرفت که با رسیدن این کودک به سنّ قانونی، «حَتشِپسوت» کنار برود. هر چند به راستی کسی نمیداند چرا پس از هفت سال نیابت مُتداول، او به عنوان فرعون تاجگذاری کرد. البته این حرکت با مخالفتهایی مواجه شد و با موقعیّت مُتزلزلی که به عنوان یک زن داشت، و به دلیل حضور یک وارث مرد، او شروع به نمایش قدرت به عنوان فرمانروای قانونی کرد.
«حَتشِپسوت» با بهرهگیری کامل از ساز و کارهای پروپاگاندا (تبلیغات)، با پوشیدن لباس مردانه و نمایش ریش در تصاویر خود بر روی ساختمانها، جنسیّت خود را برای تسکین نگرانی آنان که فرعون مؤنّث نمیخواستند، عَوَض کرد و داستان تولّد خود را نیز با این ادّعا که پدر او «آمونرع» خدای اصلی مصر بوده است، تغییر داد.
امّا بهترین مثال از خِرَد سیاسی او در آرایش گروه اعزامی به پونت (سومالی یا اریترهٔ امروزین) به عنوان یکی از همپیمانان تجاری سنّتی مصر بود که از ۵۰۰ سال پیش تجارت با آنجا متوقّف شده بود.
پنج کشتی سفر خود را از نیل به دریای سرخ و پونت آغاز کردند که با خود جواهرات و اَبزار و اسلحه حمل میکردند. آنها با طلا، آبنوس، حیوانات وحشی، پوست جانوران، عاج، اَدویه، چوبهای نفیس، لوازم آرایشی، بُخورهای خوشبو و درختان صَمغ بازگشتند.
این سفر یک موقعیّت سیاسی و مالی بود که یک مسیر تجاری سودمند را بازگشایی، و «حَتشِپسوت» را در دیگر اُمور، به طور چشمگیری کمک کرد.
این کار ارتش را سرگرم و از شورش احتمالی آن جلوگیری کرد، صلابت مصر را به دنیای باستان نشان داد، و مهمتر از همه به موقعیّت پادشاهی «حَتشِپسوت» مشروعیّت بخشید.
فلاندر، جولیان، آچار سیاست: صد راه هوشمندانه برای کمک به فهم و به یاد سپاری نظریهها، ترجمهٔ تورج حوری، چاپ اوّل، مازیار، تهران، ۱۳۹۸.
فَرازی از سخنان گُهربار امیرالمومنین علی (ع):
إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ اؐلنِّعَمِ فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ اؐلشُّکْرِ.
چون طلیعۀ نعمتها به شما رسید، با ناسپاسی دنبالۀ آن را مَبُرّید.