یونان نام سرزمین و کشوری به شکل شبه جزیره ای نامنظم و با جزایر بزرگ و کوچک در جنوب شرقی اروپا است. نخستین مردم شناخته شده ای که وارد خاک یونان شدند، میسنی ها بودند. اندکی بعد مردم دیگری که بهزبان یونانی سخن می گفتند و از شمال یونان وارد این سرزمین شدند، با میسنی ها در آمیختند و کم کم بر جزایر و سواحل دریای اژه و آسیای صغیر مسلط و به تدریج تمدن یونان را بنا کردند. در میان اقوام یونانی، دوریسی ها اِیونی ها مشهور هستند.
دوریسی ها در خاک اصلی یونان و ایونی ها در جزایر و سواحل آسیای صغیر ساکن شدند و با تمدن های خاورمیانه ارتباط داشتند. یونان در زمانی کوتاه به یکی از تمدن های بزرگ جهان تبدیل شد. آب و هوای مساعد، فراوانی منابع طبیعی، راه های امن دریایی، نزدیکی به تمدن های مصر و میانرودان، روح آزادی خواهی، نداشتن حاکمان مستبد و داشتن روحیه بازرگانی از عوامل مؤثر در رشد سریع تمدن یونان در مقایسه با دیگر تمدن های کهن بود.
هنر یونان از آغاز تا انجام به چهار شیوه یا دوره، هندسی، باستانی، کلاسیک و هلنی تقسیم می شود و اوج آن در شیوه کلاسیک متجلی می شود.
شیوه هندسی که به آن مرحله شکل گیری تمدن یونان نیز می گویند، از 1100 تا 800 سال پیش از میلاد به طول انجامید. یونانی ها از حدود 800 پیش از میلاد با سرعتی شگرف در تاریخ ظاهر و در 776 پیش از میلاد، نخستین بازی های المپیک را برگزار کردند و این زمان، آغاز تاریخ مستند هنر این دوره، شامل سفالینه هایی با نقوش هندسی، جانوری و انسانی است. انسانی و جانوری ساده و به شکل هندسی روی سفال ها نقاشی می شد. (3)
مهمترین اتفاق در این دوره، نگارش دو حماسه ایلیاد و اُدیسه توسط هومِر بود که داستان های این دو حماسه، موضوع نقاشی های روی سفال ها بود.
دومین شیوه هنری یونان، شیوه باستانی یا خاورمآبی نام دارد. در آغاز این شیوه، یونانی ها از طریق رفت و آمدهای تجاری با تمدن و هنر سرزمین های میانرودان و مصر آشنا شدند و در فاصله 725 تا 650 پیش از میلاد بخش بزرگی از هنرها و افکار تمدن های خاورمیانه را جذب و آنها را با شیوه هنری خود هماهنگ و شیوه باستانی را به وجود آوردند. این شیوه یکی از مراحل مهم تکامل هنر یونان است. نقاشی ها و تندیس های شیوه باستانی جاندار، با حالت، پر جنبش و از تازگی و سر زندگی برخوردارند.
در این دوره، سفالینه ها از نظر ساخت ظریف تر شدند و صحنه های زیبایی از تاریخ افسانه ای و زندگی روزمره مردم بر روی سفال ها با رنگ سیاه بر روی زمینه سرخ (نقاشی سیاه گون) نقاشی می شد. سفال گران این دوره به اندازه نقاشان به کار خود افتخار می کردند و نام خود را روی سفال ها می نوشتند ( 4 و 5).
آشنایی با تاریخ هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، تاریخ هنر یونان ، هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، دوره کلاسیک یونان آشنایی با تاریخ هنر یونان ، آشنایی با تاریخ هنر یونان
در تندیس سازی از سنگ برای آفرینش پایدار استفاده شد، یونانی ها در آغاز نه تنها روش کنده کاری روی سنگ را از مصری ها یاد گرفتند بلکه، از سنت تندیس سازی آنها یعنی حالت ایستادن با پای چپ به جلو و یک پارچگی و مکعب نمایی قالب بدن نیز متأثر شدند، با این تفاوت که تندیس ساز یونانی تالش میکرد تمام جزییات بدن را نشان دهد و از سنگ، نقشی جاندار و تأثیرگذار به وجود آورد. تندیس های یونانی هوشیار و هیجانزده و سرشار از است که جنبش و با نگاه مستقیم هستند. یکی از این نمونه ها، تندیس زنانه الهه هِرا ضمن شباهت به تندیس های مصری، دارای شکوه و وقار و روح است و جام هاش، تندیس را جاندارتر و زنده تر کرده است (ترجمه مقاله)
آشنایی با تاریخ هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، تاریخ هنر یونان ، هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، دوره کلاسیک یونان آشنایی با تاریخ هنر یونان ، آشنایی با تاریخ هنر یونان
در دورۀ باستانی معماری معابد سنگی نیز به سرعت رشد کرد. معابد یونانی اغلب به طرح مربع مستطیل با سقف شیروانی مانند و دورستونی هستند و نمای بالای ورودی ساختمان، شکلی مثلث مانند دارند که به آن سنتوری می گویند. یونانی ها از حجاری، نقاشی و تزئینات معماری بناهای مصری و میانرودانی آگاه بودند. اما آنها تنها در نمای سنتوری ها اقدام به حجاری و ایجاد نقوش برجسته می کردند.( 7)
آشنایی با تاریخ هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، تاریخ هنر یونان ، هنر یونان ، شیوه یا دوره های هنر یونان ، دوره کلاسیک یونان آشنایی با تاریخ هنر یونان ، آشنایی با تاریخ هنر یونان
سومین شیوه یا دوره هنر یونان، کلاسیک نام دارد که اوج هنر یونان است و بهخاطر تأثیر آن در معماری، تندیس سازی و نقاشی اروپا از اهمیت ویژهای برخوردار است. اساس هنر یونان در این دوره، نظم، تناسب و هماهنگی در جزء و کل، سادگی و استحکام، قرینه سازی ماهرانه، تعادل و توازن، غلبه عقل بدون فنا کردن احساس است.
نماها و شکل ستون ها و سر ستون های این دوره حتی تا امروز هم در معماری جهان مورد توجه اند و تندیس های عهد کلاسیک، هنوز جزء عالی ترین نمونه های هنر تندیس سازی در جهان هستند. هنر عهد یونان زمانی به کمال دست یافت که آزادی آرمانی در جامعه یونانی تحقق یافت و هنرمند یونانی توانست احساس، عقل و طبیعت را در آثار خود مجسم سازد. شیوه کلاسیک بزرگترین ارمغان هنر یونان به هنر غرب است.
در طول دوره کلاسیک، هنر معماری، نقش برجسته سازی، تندیس سازی و نقاشی نیز پیشرفت 2 یا دوریسی ساخته شده 1 است که به شیوه دوری نون زیادی کرد. سمبل معماری کلاسیک معبد پارت و تناسب و هماهنگی در جز و کل، ظرافت، دقت و استحکام به زیباترین شکل ممکن در آن جلوه گر شده است. (8 و 9 )
شیوه هنری دور یک جدی، سنگین و نیرومند است و شیوه ایونی، نرم و دلپذیرتر است.در این دوره ساخت تئاتر یا تماشاخانه سر گشاده در اغلب شهرها رایج بود. این نوع ساختمان به شکل نیم دایره در شیب تپه ها با ردیف هایی از نیمکت های سنگی و محل نمایش به شکل دایره یا نیم دایره در مقابل نیمکت ها ساخته می شد. (10)
از دیگر زیبایی های معماری یونانی تنوع ستون ها است. یونانی در ساختمان ها از سه نوع سر ستون به نام های دور یک (برخاسته در خاک اصلی یونان) و ایونی (برخاسته در سواحل اژه و آسیای صغیر) و کرنتی یا قرنتی(ترکیبی از این دو نوع) استفاده می کردند. (11)
تندیس سازان این دوره با شناخت اندام انسان، با سنگ و فلز به ساخت تندیس پرداختند و تا مراحل تکمیل جزییات و حرکات بدن پیش رفتند و به نمای روبرو اهمیت دادند. در تندیس مشهور دیسکپران، هدف مجسمه ساز این است که حالت خاصی از آرامش را در بدن انسان نشان دهد و چهره نیز بیان کننده وقار و تفکر و خویشتنداری باشد. (12) از دیگر آثار برجسته، تندیس مفرغی زئوس در حال پرتاب نیزه است، در این تندیس، بدن حالتی پهلوانی دارد و حالت پرتاب به خوبی نشان داده شده است. تندیس سازان یونانی تلاش می کردند که ی آرمانی از انسان ارایه دهند. (13)
در این دوره، ساخت سنگ مزار نیز مورد توجه بود. از نمونه های برجسته سنگ مزار هِسِگو است، نقش متوفی و خدمتکارش بسیار هماهنگ و حالت اندوه در نگاه خدمتکارش به خوبی منعکس است. (14)
در نقوش برجسته، ژرف نمایی در تندیس ها و نمایش حالت های بدن، مورد توجه قرار گرفت و از پارچه و لباس برای نمایش عمق و پرکردن فضا استفاده شد. در این دوره کمابیش نقاشی دیواری نیز مورد توجه بود که از ویژگی آنها توجه به عمق نمایی بود.
حمله اسکندر به آسیا و تصرف بخش هایی از خاورمیانه، سبب گسترش تمدن و هنر یونان از راه آسیای صغیر (ترکیه) به سوی شرق (سوریه، مصر، ایران تا مرزهای هندوستان) شد. در این دوره، هنر یونانی در سرزمین های تصرف شده با هنرهای محلی آمیخت و آثاری متأثر از هنر یونانی و سبک های محلی به وجود آمد که به سبک هلنی شهرت یافت. در ساخت کاخ ها، معابد و مقابر، از شکوه و جلال معماری شرقی استفاده می شد. در تندیس ها، شبیه سازی مورد توجه قرار گرفت.
تندیس سازان به واقعیت های زندگی انسان های عادی توجه کرده و احساس انسان ها را به شکل هیجان، حسرت، نگرانی، رنج، خود خواهی و پیروزی در تندیس ها مجسم می کردند. تندیس و آرامگاه ماوسولوس در غرب آسیای صغیر 4 و یک سر مفرغی بیانگر شیوه هلنی است. ( 15 و 16 ) در دوره هلنی، سبک کلاسیک در سرزمین اصلی یونان متوقف نشد و ادامه یافت. تندیس الهه پیروزی نمونه ای از آثار با ارزش کلاسیک در دوره هلنی است. این تندیس با بال های گشوده در حال فرود بر دماغه کشتی است و حالت فرود بسیار زنده، هیجان انگیز و متعادل است و شکل برخورد نسیم دریا در موقع فرود در چین های لباس نشان داده شده است.
منبع: ایراندخت
